Kloof stad/polder: ‘Ook binding’
u
Schutter opent vuur bij
synagoge: zeker 8 doden
De Klein Hollandia had grote kanonnen aan boord. Het schip verdween tijdens een zeeslag in
1672 naar de bodem voor de kust van Zuid-Engeland.
Kapitein Jan va nN es ging met zijn schip ten onder, foto 'scathy de lara/historic England en rjksmuseum
TO* O-Jlp
WRAK VOOR BRITSE KUST IS NEDERLANDS OORLOGSSCHIP UIT 17DE EEUW
MARITIEME VONDST
Een eeuwenoud
scheepswrak dat eerder
werd gevonden voor de
kust van Zuid-Engeland, is
najarenlang onderzoek
geïdentificeerd. Britse en
Nederlandse maritiem-
archeologen hebben
vastgesteld dat het de
Klein Hollandiais, een
oorlogsschip van de
Admiraliteit van de Maze.
Waarom bevestigden
zetwee lagen dubbel
naaldhout en eikenhout
aan de buitenkant?
Uit het onderzoek onder zo’n twee
duizend burgers en boeren bleek
dat bijna 6o procent van de Neder
landers en ruim 85 procent van de
boeren een kloof tussen stad en
platteland zegt te voelen. Ook blijkt
uit de resultaten dat met name boe-
Rampjaar
Dat verhaal leidt onder meer naar het
historische rampjaar 1672 waarin En
gelsen, Fransen en twee Duitse bis
dommen ‘ons’ aanvallen. Moeten we
dit bijzondere schip nu als uitzon
derlijk erfgoed weer boven water ha
len en tentoonstellen, bijvoorbeeld in
Rotterdam? Manders: „Rotterdam
was toen al belangrijk als havenstad.
De link met het heden is duidelijk.
Maar ik zou zeggen, maak eerst een
goed plan voor je aan zoiets begint.
Wij zijn voorzichtig om zo’n wrak
naar boven te halen. Je hebt het dan
over miljoenen euro’s. Alles wat je
daaraan uitgeeft, kan je ergens anders
niet uitgeven. Daarnaast gaan wij pas
iets opgraven als je daarmee ook echt
historische vragen kunt beantwoor
den. We hebben al veel vragen beant
woord zonder op te graven. Maar
misschien dat we straks vragen heb
ben die we per se willen beantwoor
den. Bijvoorbeeld over de bepantse
ring van oorlogsschepen. Het kan ook
zijn dat het schip zo ernstig bedreigd
wordt dat we de plek zelf niet meer
samen met onze Engelse collega’s
kunnen beschermen.”
Britse media hebben gisteren eufo
risch bericht over de Klein Hollandia.
Het verhaal van het Nederlandse
schip is komende zondag om 21.00
uur te zien op BBC2 in de reeks Dig
ging for Britain. Maritiem archeoloog
Martijn Manders van de Rijksdienst
voor het Cultureel Erfgoed snapt de
Engelse opwinding wel. „Dit schip is
natuurlijk ook wel een mooi onder
deel van een gezamenlijk verleden.
En daarbij is het ook nog een best
heroïsche voor de Engelse kant. Ze
ker de Derde Engelse Zeeoorlog in
die periode was niet direct ons groot
ste triomftocht. Het verlies van dit
schip zit in de aanloop daarvan.”
Nederlanders en Engelsen betwist
ten elkaar in die tijd de suprematie
op de wereldzeeën. De Engelsen ver
overden het Nederlandse schip dat al
vele gevechten had geleverd, na
zwaardgevechten op het dek als in
een piratenfilm. De kapitein, Jan van
Nes, sneuvelde in de strijd. Uiteinde
lijk zonk de beschadigde Klein Hol
landia met vriend en vijand naar een
diepte van 32 meter.
Het schip, gebouwd in 1656 en ge
zonken in 1672, ligt al eeuwen voor de
kustplaats Eastbourne als een wrak
dat niet zo direct als schip herken-
baar is, zegt Manders die er zelfheeft
gedoken. Wat er in die bodem ligt,
wrak en lading, is buitengewoon
goed bewaard gebleven. Manders:
„Wat gelijk opvalt, zijn de enorme
verstevigingen die men had aange
bracht in het schip. Dit doet gelijk de
vraag rijzen: deed men dat nou altijd
op oorlogsschepen? Dus waarom be
vestigden ze twee lagen dubbel
Minstens negen mensen zijn ge
wond geraakt. De politie, die
spreekt over een terroristische
aanval, heeft de dader gedood. De
schutter begon te vuren toen
mensen het Joodse gebedshuis in
de wijk Neve Yaakovna de sabbat-
viering verlieten.
In Jenin op de Westelijke Jor-
daanoever en andere plekken met
Palestijnse bewoners werd de do-
naaldhout en nog eens twee dubbele
lagen eikenhout aan de buitenkant.
Dat is gigantisch zwaar en sterk. Dat
moet wel gemaakt zijn om kanons
kogels tegen te houden. De volgende
vraag is dan, op welke hoogte zit die
bepantsering allemaal, over het hele
schip of alleen in een bepaald ge
deelte? Dat zijn inhoudelijke vragen
over de scheepsbouw van die tijd die
je met dit schip zou kunnen beant
woorden. Uit andere schepen hebben
we dat soort informatie minder. Dus
dat maakt dit schip van historische
belang.
De Klein Hollandia had al een be
hoorlijke staat van dienst. Er zal zeker
enig opknapwerk aan zijn gedaan en
dat maakt juist zo’n schip interessan
ter, zegt Manders. „Alsof je door een
kasteel loopt en je ziet dat er hier en
daar wat is bij gemetseld. Dan voel je
dat er een verhaal achter zit.”
ren totaal geen vertrouwen hebben
in de landelijke politiek.
Van der Wal (WD) zegt de zor
gen van de boeren te begrijpen.
„We leggen heel veel op hun bordje
en vragen veel van de sector.”
De plannen zijn wel nodig, aldus
Van der Wal. Volgens haar moet de
stikstofcrisis worden aangepakt,
omdat het onder meer ten koste
gaat van de woningmarkt en de Ne
derlandse concurrentiepositie. Wel
benadrukt ze het belang van een
leefbaar platteland. „Het vereni
gingsleven, het met elkaar doen, dat
er een supermarkt en een bushalte
is: dat is zó belangrijk.”
Op sociale media was veel discus
sie over de uitkomsten van het on-
Vondsten die duikers bij het wrak
aan troffen, foto's historic England
delijke aanslag volgens mediabe
richten begroet met vuurwerk en
vuurwapens die in de lucht wer
den afgeschoten. De Hamas-be-
weging, die in de Gazastrook aan
de macht is, zei dat de aanval een
vergelding was voor de inval van
het Israëlische leger in het vluch
telingenkamp Jenin op de Weste
lijke Jordaanoever op donderdag.
Israël wilde met de operatie leden
van het militante Islamitische Ji
had arresteren. Negen Palestijnen
werden hierbij gedood. Uit wraak
werden raketten vanuit Gaza af
geschoten, die Israël beant
woordde met luchtaanvallen.
derzoek. D66-fractieleider Jan Pa-
ternotte vindt: We moeten onszelf
geen schijntegenstelling aanpraten.
Wel duidelijke opdracht aan de po
litiek: maak keuzes!’ En: ‘Er is veel
meer dat ons verbindt dan dat ons
scheidt’.
Boerenvoorman Bart Kemp
(Agractie) stelt in reactie op Pater-
notte dat uit de onderzoeksresulta
ten wel duidelijk blijkt dat er een
kloof is, ‘en op welke punten die
ligt'. „Ik lees ook dat de meerder
heid van de burgers vindt dat er
minder gezeurd moet worden over
de invloed van boeren op natuur en
klimaat.. Dat is positief, doe er wat
mee.”
DEN HAAG
JERUZALEM
I
Het kabinet wil ‘alles op alles’
zetten om de gevoelde kloof
tussen het platteland en de
(Rand)stad kleiner te maken,
zegt stikstofminister Chris-
tianne van der Wal. Ze reageert
op het onderzoek van deze
krant en agrarisch weekblad
Nieuwe Oogst, waaruit blijkt dat
een meerderheid van de Neder
landers die afstand ervaart.
- Martijn Manders, maritiem
archeoloog
Door een schietpartij bij een
synagoge in een Joodse bui
tenwijk in Oost-Jeruzalem zijn
gisteren zeker acht mensen
omgekomen.
Bob van Huët
Rotterdam
- Chris van Mersbergen
Gezonken oorlogsschip levert
schat aan historische gegevens op
GO ZATERDAG 28 JANUARI 2023
-
t.
