Gertjan van der Brugge, ‘oliemannetje en voormalig Zeeuws
1
I
1
6
Wie wil weten hoe mensen met elkaar omgaan, kan
beter de tragedies en komedies van Shakespeare
lezen dan managementboeken, zegt voormalig
Zeeuws Ombudsman Gertjan van der Brugge. „Alle
grote menselijke emoties en drijfveren zitten daar in.”
‘Als mensen alleen maar
afgerekend worden op
targets, werkje haat en
nijd in de hand’
i
MW a
f
I
I
OH*
mezelf nog steeds de fout in gaan. Je hoeft ook
niet altijd terug te praten. Soms is stil zijn en
luisteren genoeg.”
„Dat loopt vaak slecht af. Ik ben vertrouwens
persoon voor een aantal organisaties. Als ie
mand die de klok wil luiden mij benadert,
vraag ik altijd: wil je dit écht? Weet je wat je
jezelf aandoet, wat de emotionele en financi
ële gevolgen zijn? Heb je studerende kinderen,
een hypotheek? Wil je collega’s van je ver
vreemden? Ik zeg: kijk eens naar YouTube,
naar de filmpjes over klokkenluider Ad Bos,
die eenzaam eindigde in een camper en alles
kwijt was nadat hij de bouwfraude aankaartte.
Is dat het waard? Je kunt ook anoniem blijven
en mij melding laten doen. Maar soms hebben
mensen zo’n rechtvaardigheidsgevoel dat ze
het onrecht dat ze zien per se zelf aan de kaak
willen stellen. Het gaat bijna altijd mis.”
„In het laatste kwartaal van de Zeeuwse Om
budsman kregen we een kwart minder ver
zoeken. Misschien is dat wel een goed teken,
misschien hebben mensen gelezen dat het
werk overgedragen werd aan de Nationale
Ombudsman en wilden ze daarop wachten.
Critici zeiden wel dat de Zeeuwse Ombuds
man niet onafhankelijk was omdat in Zeeland
alles met elkaar verknoopt is. De Nationale
Ombudsman staat wat verder van Zeeuwse
„Overwegend positief. We hebben veel men
sen kunnen helpen. Maar ik voel ook zorg en
verdriet over de mensen die we niet hebben
kunnen helpen. Dat is frustrerend. Soms bij
ten mensen zich zo vast in een conflict, dat het
hun leven overneemt. Het klinkt mooi als
mensen geen onrecht kunnen zien, maar die
eigenschap is niet altijd makkelijk. Soms moet
je accepteren dat er geen oplossing is. Soms
gaan dingen niet mis uit onwil, maar door
overmacht. Bijvoorbeeld omdat in een bedrijf
in korte tijd meerdere mensen uitvallen. Shit
happens, zeggen ze dan. Dat is gewoon zo. Je
kunt niet alles oplossen. Wat altijd goed is:
naar elkaar luisteren. Zorgen dat mensen zich
gehoord voelen, dat er echte aandacht is voor
hun probleem. Met een open houding kun je
al heel snel vertrouwen krijgen. Bij de
Zeeuwse Ombudsman waren het vooral be
stuurlijke kwesties, in mijn huidige werk gaat
het om pesten, discriminatie, intimidatie en
seksuele intimidatie. Mensen melden makke
lijker sinds Me Too, maar wat ik hoor is niet
wezenlijk anders. Er gaat geen week voorbij of
ik word geconfronteerd met situaties waarin
heftige emoties aan de oppervlakte komen.
Open vragen stellen en echt luisteren is heel
moeilijk, al word ik er naarmate ik ouder word
steeds beter in. Ik word daarin zelf nog ge
traind. Als ik dan de opnames afluister, hoor ik
overheden af. Die wordt benoemd door de
Tweede Kamer en legt daaraan ook verant
woordelijkheid af.”
„Inderdaad, het eindigt vaak met moord en
doodslag. Voormalig CEO van Lockheed Nor
man Augustine schreef Shakespeare in Charge,
over de managementlessen die je uit zijn werk
kunt trekken. Ik heb behalve rechten ook En
gels gestudeerd en pak dat boek er wel eens bij.
De lessen van Shakespeare gaan niet zozeer
over hoe je conflicten oplost, maar over hoe ze
ontstaan. Als ik een probleem moet ontrafe
len, kijk ik allereerst hoe de organisatie in el
kaar zit en hoe besluiten genomen worden.
Als je daar een schematische weergave van
maakt en je ziet overal stippellijnen, krui
sende lijnen, voetnoten die moeten verduide
lijken wat eigenlijk bedoeld wordt, vage func
ties als ‘coördinator’ en ‘leiders’ die feitelijk
geen leiding mogen geven, dan weet je ge
noeg. Zo’n organisatie is vragen om ruzies. Ik
kijk ook naar conflicten als jurist. Dan gaat het
niet alleen om de inhoud, maar ook om het
correct volgen van procedures.”
„Heel belangrijk is ook de cultuur binnen
een organisatie. Mogen mensen een beetje an
ders zijn? Wordt het afgestraft als ze proble
men benoemen? Worden de talenten gezien
en benut? Kun je om hulp vragen zonder dat
het als zwakte gezien wordt? Kunnen mensen
elkaar aanspreken op fout gedrag? Houden ze
zich aan afspraken? Onderling vertrouwen,
ook heel belangrijk. Als mensen alleen maar
afgerekend worden op targets, werk je haat en
nijd in de hand. Ik ben weleens ergens geweest
waar mensen zo bang waren dat hun werk ge
jat werd door collega’s, dat ze dit op een usb-
stick meenamen als ze naar het toilet gingen.”
„Ik ben laatst nog heel boos geworden! In
l^fl ij zag ze in zijn werk allemaal
Ml voorbij komen: „Mensen met een
overmaat aan ambities, hoog-
H|| III moed die voor de val komt, jaloe-
IB IB zie, verkeerde keuzes, luiheid... En
- net als in de komedies van Shakespeare - heel
veel misverstanden. Als ik als bemiddelaar een
conflict moet oplossen, benader ik dat als een
ui: laag voor laag pel ik af om tot de kern te ko
men. Dan ontdek je dat het soms nergens over
gaat, ofwel ‘Much Ado About Nothing’, zoals
Shakespeare in zijn toneelstuk uit 1598 al
schreef.”
B''. i
Met klokkenluiders gaat
ONDINE VAN DER VLEUTEN
1 W
Gertjan van der
Brugge: „Shit hap
pens, zeggen ze
dan. Dat is gewoon
zo. Je kunt niet alles
oplossen.”
FOTO CYNTHIA CATS
Wat moet je doen als je in zo’n verziekte or
ganisatie werkt? Klokkenluiden?
Vindt u het erg dat er geen Zeeuwse
Ombudsman meer is?
Hoe kijkt u terug op uw tijd als Zeeuwse Om
budsman?
Maar bij Shakespeare loopt het meestal
noodlottig af...
U bent een kei in het beslechten van ru
zies. Wordt u zelf wel eens boos?
ZATERDAG 28 JANUARI 2023 GO
