M
Kleermaker Johannes van Westen opende op 1 februari 1923 aan de ‘Markt A 4’
6
Van Westen Mannenmode in Zaamslag bestaat op 1 februari 100 jaar.
Hoe het zaakje van kleermaker Johannes van Westen uit Borssele
uitgroeide tot een piekwaar mannen uit heel Zeeland naartoe rijden
voor een broek, das of jas.
Mijn oma
was een
power-
lady
avant la
lettre
han: „Hun eerste twee kinderen stierven op de dag
van hun geboorte. Daarna kregen ze drie gezonde
kinderen, onder wie mijn vader Piet. Toen hij drie
was, kreeg zijn vader tuberculose. Johannes overleed
op 34-jarige leeftijd, toen mijn oma hoogzwanger
was. En ook dat kindje stierf. Zij was dus nog maar
begin dertig, toen ze al drie kinderen en een man had
verloren. Ja, je mag rustig stellen dat zij een pittig le
ven heeft gehad. Maar ze sloeg zich er heel knap door
heen. Ze was echt een powerlady avant la lettre.”
De crisis in de jaren dertig maakte het er ook al niet
makkelijker op. „Haar familie stelde voor dat ze terug
naar Borssele zou gaan, maar daar wilde ze niet van
weten. Nee, de zaak moest worden voortgezet met
het oog op haar zoon Piet. Die was toen nog maar
drie. Echt, mijn oma was de spil. Ze was ook echt ont
zettend trots op het bedrijf van haar man. Ook al was
het behelpen, zeker in oorlogstijd. Dan moest ze het
soms doen met een voorraad van zes overhemden,
twee pyjama’s, drie stropdassen en een paar boeren
kielen. En wie geen textielbonnen had, kon ruilen.
Liepen er bijvoorbeeld opeens een paar konijnen
door de winkel. Mijn vader was trouwens een ontzet
tend ondeugende puber. Hij mocht ‘de moffen’ graag
uitdagen. Hij bekogelde ze met kastanjes en soms
speelde hij zelfs met kruit uit granaten. Dat ging een
keer fout. Hij verloor het topje van zijn duim. Niet
echt handig natuurlijk, als je kleermaker bent. Maar
mijn broer Peter en ik weten maar al te goed dat hij er
niet minder stevig door in onze armpjes kon knij
pen”, vertelt Johan.
eersten die met een computer ging werken. Hij snapte
er niets van, maar leerde door te doen. Hij deed het
gewoon. Net zoals hij in 1959 een heel gewaagde stap
zette. Hij kreeg er lucht van dat supermarkt Van
Breen, op de plek waar onze winkel nu zit, te koop
kwam. Hij stapte binnen en kreeg meteen te horen
dat er in de voorkamer potentiële kopers zaten. ‘Dan
gaan wij even naar de achterkamer’, zei hij. ‘Wat moet
je er voor hebben? Ah, tienduizend gulden. Verkocht!’.
Letterlijke achterkamertjespolitiek dus. Die mensen
1
Zwaar werk op het land
Johannes van Westen was tot kort daarvoor nooit in
Zeeuws-Vlaanderen geweest. „Mijn opa kwam uit
Borssele, uit een gezin van elf kinderen. Zijn broer
was kleermaker in Goes (de modezaak Van Westen in
Goes is dus familie, maar zakelijk staan we los van el
kaar). Dat wilde hij ook, ook om aan het zware werk
op het land te ontsnappen. Dat was niets voor hem,
hij kwam fysiek tekort. Hij voegde zich bij zijn broer,
maar al snel kreeg hij de behoefte om op eigen benen
te staan. Maar daar was Goes een beetje te klein voor.
Op een bovenregionale bijeenkomst van de kerk ont
moette hij Bram Dees, de opa van mijn vrouw. Die
spoorde hem aan om naar Zaamslag te komen.”
Zo gezegd, zo gedaan. Samen met zijn vrouw Elisa
beth Fraanje trok hij naar het voor hen ‘grote, onbe
kende land aan de overkant’. Op het gebied van werk
ging het hen aardig af; nog hetzelfde jaar openden ze
een winkel op de hoek van de Veerstraat. Privé ging
het veel minder voor de wind. Of beter gezegd: de fa
milie Van Westen kreeg het zwaar voor de kiezen. Jo-
Zaamslag
Vader was veel liever gaan varen
Hun vader Piet was nog maar een broekie toen hij de
zaak aan de Veerstraat overnam. „Eigenlijk wilde hij
veel liever gaan varen, maar dat was helemaal niet aan
de orde. Hij moest de zaak overnemen, dus heeft hij
zijn passie voor het water altijd onderdrukt.” Met nog
maar zeventien lentes op de teller trok Piet naar Bra
bant om inkopen te doen. „Dan deed hij een lange jas
aan en zette een hoed op, zodat hij wat volwassener
oogde. Het tekent zijn creativiteit. Dat is hij van jongs
af aan tot zijn dood in 2010 (Piet van Westen overleed
toen hij 80 was) geweest. Hij was overal als eerste bij.
Op een gegeven moment zag hij in Axel een recla-
meolifant staan van een merk overalls dat hij ook ver
kocht. Die moest hij ook hebben. Stond dat ding voor
de winkel, kreeg hij de vraag of hij dat beest heel snel
weer wilde weghalen. Er stond een file in de Veer
straat, omdat de paarden niet langs die olifant durf
den.”
Piet van Westen was een creatieve man met hu
mor, die goed kon vertellen én fantaseren. Johan:
„Wij wisten nooit helemaal zeker of alles waar was
wat-ie vertelde. Maar het feit dat hij zo vooruitstre
vend was, helpt ons nog altijd. Hij was een van de
ohan van Westen (62) heeft niet veel nodig
om in geuren en kleuren te verhalen. Hij is
een liefhebber van geschiedenis én mag
graag dingen documenteren. Hij wordt bij
zijn kennis over het verleden van zijn fa
milie wel een aardig handje geholpen; zijn vader en
opa hadden dezelfde drang om memoires vast te leg
gen.
Het is een soort ‘mindset’, je moet je er continu be
wust van zijn dat kleine dingen weleens een heel
grote betekenis kunnen hebben. „In bijna honderd
jaar was het nog nooit gebeurd dat de zaak dicht
moest. Zelfs niet in de Tweede Wereldoorlog”, begint
Johan. „Totdat corona in een lockdown resulteerde.
Op de eerste sluitingsdag was onze omzet online
voor het eerst hoger dan in de winkel. Logisch, na
tuurlijk. Maar ook historisch. Dan maak ik dus een
schermafbeelding van de dagomzet.”
Johan is vernoemd naar zijn opa, die op 24 januari
1923 een advertentie plaatste in de Ter Neuzensche
Courant. Opa Johannes wist in Zeeuws-Vlaanderen
heg nog steg. Sterker nog, ook in het toch niet al te
grote Zaamslag moest hij de weg nog leren kennen.
Dat blijkt wel uit de tekst, waarmee hij ‘Zaamslag en
omstreken’ liet weten dat hij als kleermaker was be
gonnen: Ondergeteekende maakt bekend dat hij zich op 1
februari a s., te Zaamslag, Markt A 4, hoopt te vestigen.
„Hoe hij daarbij kwam, weet ik nog steeds niet. Markt
4 bestaat helemaal niet. Hij bedoelde Plein 4, waar nu
bakker Dees zit. Daar is hij op een zolderkamertje be
gonnen”, vertelt zijn kleinzoon.
1
I5a
ZATERDAG 28 JANUARI 2023
VL
- Johan van
Westen
Diny en Piet van Westen bij de opening van de
winkel op Plein 10,14 maart 1961.
FOTO ARCHIEF VAN WESTEN
Johannes van Westen en Elisabeth Fraanje op
18 oktober 1923. Elisabeth zette de winkel in
Zaamslag voort, nadat haar man een dag voor zijn
35 ste verjaardag overleed, fotoarchief van westen
Raymond de Frel
Voor een broek, das
en jas moet je al een
eeuw bij Van Westen
in Zaamslag zijn
Peter en Johan van
Westen (I): „Wij denken
nog niet aan stoppen,
hoor! Natuurlijk hopen we
op opvolging, maar in te
genstelling tot vroeger is
het geen must. Onze kin
deren studeren nu. Het
zou leuk zijn, maar we
leggen ze geen druk op.”
FOTO ANNEHANA
r
