Gudo
Het is zo leuk
om over prijzen
te bakke eien
29
REGISSEUR VERRICHT WONDEREN MET SIMPEL UITGANGSPUNT
RECENSIE
ZOOMT UIT
Met Oscarkandidaat The Banshees of
Inisherin, over een gestrande
vriendschap op een Iers eiland, ziet de
beste film van het jaar mogelijk nu al het
daglicht. Het is een tragedie, doorspekt
met humor zo zwart als de Guinness die
de personages aan de lopende band
drinken. Deze krant sprak met regisseur
Martin McDonagh en hoofdrolspeler
Brendan Gleeson.
Waarom filmprijzen leuk zijn om eeu
wig over te bakkeleien, zit hem voor
een groot deel in het tijdsgeestelement.
In 1996 was onze eigen Paul Verhoeven
de eerste regisseur die dapper zijn eigen
anti-Oscar kwam ophalen. De ‘mis
kleun’ in kwestie: het toen verguisde
Showgirls over een dom blondje dat het
wil maken in het strippersmilieu van
Las Vegas. De film is inmiddels een
cultklassieker. Je kan hem namelijk ook
zien als een bewust moddervet aange
zette, cynische satire op de manier
waarop ze in Amerika tegen zaken als
seks en kapitalisme aankijken. Oordeel
den we te snel? Was de Nederlandse
cineast zijn tijd ver vooruit? Wie daar
meer over wil weten, moet de fijne 2D0C
Paul Verhoeven en de comeback van Show
girls eens terugkijken op NPO Start.
Andersom was American Beauty
uit 1999 zijn vijfkoppige Oscarbuit
misschien niet waard. Die film ontleedt
met terugwerkende kracht op nogal
belerende manier de burgerlijke schone
schijn, compleet met platte stereotypen
(de homohatende ex-militair blijkt zelf
homoseksueel, nou nou!). Dat de in
middels van grensoverschrijdend ge
drag beschuldigde Kevin Spacey als een
op zijn buurmeisje geilende man met
een midlifecrisis de hoofdrol speelt,
helpt ook niet bepaald.
Tijd heelt alle wonden? Tijd rijt die
wonden vaak bruut open. Om Tom
Hanks er nog maar eens bij te halen: in
1994 applaudisseerden we en masse
voor de manier waarop hij in Forrest
Gump iemand met een verstandelijke
beperking nadeed. Wedden dat hij daar
anno nu óók een Razzie-nominatie voor
zou hebben gekregen?
zijn muzikale talent. Misschien zijn
vioolspelen en componeren wel een ticket
naar een bruisender leven. De ambitieloze
Padraic zit dat alleen maar in de weg.
Het heeft allemaal iets grappigs, maar ver
gis je niet: het drama - geserveerd met zowel
een surrealistisch als wreed randje - gaat je
steeds meer onder je huid zitten. „Dat er
veel humor insluipt, is iets waar ik niets aan
kan doen”, vertelde maker Martin McDo
nagh vorig jaar op het filmfestival van Vene
tië. Daar werd al direct na de première het
beladen woordje ‘Oscar’gefluisterd. Bij het
te woord staan van de filmpers werd de Ierse
regisseur vergezeld door Colm-vertolker
Brendan Gleeson (het grote publiek kent
hem vooral als professor Mad Eye Moody in
de Harry Potter-films). Beide heren kregen
dinsdag inderdaad een Oscarnominatie voor
hun werk.
Dat ernst en kolder bijna perfect hand in
hand kunnen gaan, bewees McDonagh eer
der met In Bruges (ook met Farrell en
Gleeson, daar wél nog bevriend) en Three
Billboards Outside Ebbing, Missouri (met
Frances McDormand). „Het klinkt opschep-
Ik denk dat dramatische
elementen beter werken
vanwege die humor
- Martin McDonagh, regisseur
Knagend gevoel
Het meesterschap van The Banshees of Inis
herin zit hem in die hele vorm. Als de humor
langzaam vervaagt, blijft een knagend ge
voel van eenzaamheid en verlangen over. En
dan komen er ineens wezenlijke vragen bo
vendrijven. Is het kunst dat het leven uitein
delijk echt de moeite waard maakt? Mag je
daar een vriendschap voor in de plomp
gooien? Is Padraic een held, omdat hij men
selijke interactie verkiest boven alles? Of is
het een naïeveling die zijn tijd verkwanselt?
En is Colm egocentrisch of juist moedig?
„Daar ligt ook een element van overleven
in verscholen”, meent Gleeson. „Colm weet
dat hij pijn veroorzaakt, maar wil nu einde
lijk eens een keuze maken. Kan hij, op dit ei
land, met zijn artistieke ambities misschien
het verschil maken? Het staat open voor in
terpretatie of hij die vriendschap terecht op
offert. Ik denk persoonlijk dat wat hij doet
wel héél wreed is. Maar wees vrij om het
met me oneens te zijn. En misschien denk je
er na een tweede keer kijken wel ineens heel
anders over.”
Dat aan de overkant van de zee een bur
geroorlog wordt uitgevochten, is uiteraard
ook niet voor niets. McDonagh: „Ik denk dat
een conflict zoals tussen Padraic en Colm in
de kern een oorlog kan veroorzaken.”
Gleeson knikt instemmend. „Waarvoor
mensen elkaar afslachten, lijkt iets kleins.
Maar het is ook iets heel primairs, zoals in de
Ierse burgeroorlog. Wie ben ik? Wat is mijn
identiteit?” McDonagh weer op zijn beurt,
ditmaal lachend: „Nou, het is maar goed dat
er ook veel humor in zit, hè? Geloof me, ik
wil de kijker niet met een depressie naar
huis sturen. Oprecht niet!”
perig, maar het gaat vanzelf. Ik denk dat de
dramatische elementen beter werken van
wege die humor.”
Gniffelen om de zwartgalligheid, het zat
hem al in het concept. „Wat als een relatie
stukloopt op een eiland waar je de persoon
die je hebt gedumpt, of die jóu dumpte, al
tijd weer tegen het lijf loopt? Elke dag, voor
de rest van je leven. De landschappen doen
vervolgens veel van het zware werk. Je wilt
er weg, maar het is er ook zo prachtig.”
Gleeson vult aan: „Die woeste natuur,
adembenemend en onmogelijk tegelijk, is
evengoed een personage. Het hielp mij
enorm in mijn rol. Het is lastig uit te leggen,
maar je hebt het gevoel iets terug te moeten
doen voor al die schoonheid.”
f ^B ^B ^Baarom wil je mijn
m ^B BB ^B vriend niet meer zijn?”
BflWs Padraic, een geniaal
BB staaltje droefkomisch
^B acteren van Colin Far
rell, begrijpt er niets meer van. Van de een
op de andere dag wil zijn boezemgabber
Colm (Brendan Gleeson) niets meer met
hem te maken hebben. De avond ervoor zak
ten ze nog als vanouds gezellig samen door
in de pub waar ze zo goed als wonen. Is er
iets dat hij verkeerd deed dan? Colm schudt
zijn hoofd. „Ik vind je gewoon niet meer aar
dig”, klinkt het griezelig nuchter.
In de verte klinkt kanongebulder. Het is
1923 en op het vasteland woedt een burger
oorlog. „Veel geluk met wat het ook is waar
jullie voor vechten”, verzucht een dorpeling.
Maar op déze geïsoleerde plek met een
handjevol winkels, een kerkje en wat scha
pen, valt bar weinig te beleven. Padraic moet
het op dit eiland langs de Ierse kust qua ge
zelschap verder hebben van zijn zus Siob
han, de labiele dorpsgek Dominic en huise-
zel Jenny. Hij blijft wanhopig proberen weer
bij Colm in de gratie te vallen. Of dat zo’n
goed idee is?
Het lijkt allemaal te mager om een com
plete speelfilm mee te vullen, maar het
weergaloze The Banshees of Inisherin (goed
voor maar liefst negen Oscarsnominaties
waaronder voor ‘beste film’) verricht won
deren met dit uitgangspunt. Vooral wanneer
toch meer duidelijk wordt waarom Colm zo
plotseling de stekker
uit hun vriendschap trok. Hij wil zich in
deze uitzichtloze wereld meer toeleggen op
^^B indelijk! Ik sta niet meer alleen in
mijn opvatting dat Tom Hanks
^^B zichzelf volstrekt belachelijk
maakt in het overgewaardeerde Elvis.
Als Colonel Parker, de Nederlandse ma
nager van Elvis Presley, wordt de ‘on
aantastbare acteergod’ met zijn latex
dikmaakpak en zwabberende accent
nooit meer dan een typetje. Die nomi
natie voor ‘slechtste acteur’ is terecht.
De Golden Raspberry Awards, ofwel de
Razzies, zijn al sinds 1980 hét tegengif
voor de jaarlijkse ‘Hollywood feliciteert
Hollywood’-hoempapa die de Oscars
zijn. Uiteraard moeten beide evene
menten vooral niet te serieus worden
genomen.
Veel mensen koesteren warm nostal
gische gevoelens voor het romantische
Tom Cruise-vehikel Cocktail, in 1988
nog goed voor twee van die Frambozen,
waaronder voor ‘slechtste film’. En ik
snap er persoonlijk niks van dat de Net-
flix-titel Blonde, die de uitgebuite Ma
rilyn Monroe op gewaagde wijze sym
bool maakt van het pre -Metoo-tijdperk,
met maar liefst acht nominaties dit jaar
dé Razzie-favoriet is.
J
Gudo Tienhooven
Reageren? gudo@dpgmedia.nl
Verslaggever en cinefiel Gudo
Tienhooven zoomt wekelijks uit om
zich te verwonderen over alles wat met
film te maken heeft.
Boven: Colin Farrell als Padraic Süilleabhain, kleine foto onder: Brendan Gleeson in de rol van CoIm Doherty en Colin Farrell.
FOTO'S FILMDEPOT
TRAGIKOMEDIE
Regie: Martin McDonagh. Hoofdrollen: Co
lin Farrell, Brendan Gleeson.
GO DONDERDAG 26 JANUARI 2023
