Wat zegt de wetenschap
kernfusie
Eén glas bier of wijn per dag is
goed voor de mens, klopt dat?
c
O/ Zwanger zonder stress, het kan!
We drinken
omdat we sociale
dieren zijn
15
4
T 1
.W'
B'
b
n'
Echt vreemd is dat eerlijk
gezegd niet, want er ge
beurt ook heel veel in die
periode. Voor mijn onder
zoek hebben de afgelopen
jaren ruim tweeduizend
vrouwen meegedaan aan
een studie waarin zij vra
genlijsten invulden tij
dens de zwangerschap en
na de bevalling. Op deze
manier konden we precies
meten wat er gebeurt op
gebied van psychologi
sche en lichamelijke fac
toren tijdens deze peri
ode.
Ik ben vervolgens aan
het rekenen geslagen, ana
lyseerde alle tabellen met
getallen en keek welke
waardes significant waren
en toen wist ik: mindful
ness zou echt een verschil
kunnen maken. De vrou
wen met meer mindful-
nessvaardigheden hadden
de gevolgen van alcoholisme. Van
de Mheen: „Toch gaat het niet al
leen om zware drinkers. Als je naar
de hele maatschappij kijkt, dan
levert alcohol juist ook in kleinere
hoeveelheden enorm veel schade
op. Zo is het risico op bijvoorbeeld
slokdarmkanker, maag- en darm
kanker en hart- en vaatziekten
hoger als je alcohol drinkt.”
En dat niet alleen. „Er gebeuren
meer verkeersongelukken, doordat
mensen die een slok te veel op
hebben tóch achter het stuur gaan
zitten. Of mensen worden door
alcohol agressief, en doen anderen
in hun dronkenschap geweld aan”,
legt Van de Mheen uit. „En er zijn
simpelweg veel meer mensen die
allemaal een beetje drinken dan
dat er alcoholisten zijn. Bij elkaar
opgeteld, hebben al die kleine
hoeveelheden grote maatschappe
lijke gevolgen.”
Zo zitten er heel wat haken en
ogen aan alcohol. Toch vinden de
meeste mensen het bij gelegenhe
den moeilijk om een drankje af te
slaan. Vandaar dat dry january
voor veel mensen een uitdaging is.
„De mens is een sociaal dier”, weet
Van de Mheen. „Daarom drinken
we graag. Maar wees je deson
danks bewust van de schadelijke
effecten die het heeft, ook in klei
nere hoeveelheden.”
Is 2050 een te ambitieuze doelstel
ling? „Nee, dat lijkt me niet”, zegt
De Baar. „Het is moeilijk, maar ik
kan geen enkele reden noemen
waarom het niet zou kunnen.”
Westerhof: „We hebben collega’s
die menen dat het nog veel sneller
kan.”
Welke rol speelt Nederland in
het kernfusieproject? De Baar: „In
Twente worden supergeleidende
spoelen ontwikkeld die de enorme
krachten die vrijkomen kunnen
weerstaan. In Eindhoven zijn we
heel goed in het ontwikkelen en
testen van materialen voor de
reactorwand, in het ontwikkelen
van complexe regelsystemen voor
het plasma.”
Westerhof: „Wij doen dit bij
Differ in Eindhoven, met onze
experimentele opstelling Mag-
num-PSI als onderdeel van een
groot Europees consortium, Euro-
fusion. We werken ook aan ideeën
voor het ontwerp van Demo. We
zien dat het fusieprogramma we
zenlijk aan het veranderen is, van
een wetenschappelijk onderzoeks
programma op het gebied van
kernfusie en plasmafysica naar
een technologisch programma
voor de bouw van een reactor. Dat
vraagt om een grote multidiscipli
naire aanpak”, stelt Westerhof.
„En om heel goede ingenieurs”,
voegt De Baar er met het oog op de
komende tijd aan toe. „We moeten
hen overhalen zich bij ons aan te
sluiten en niet bij bijvoorbeeld
ASML of SpaceX. Ook in kernfusie
zit een mooie toekomst.”
„Hoewel ik zelf voorheen
helemaal niet van de yoga,
het mediteren of van an
dere dingen was die som
mige mensen zouden
kunnen bestempelen als
‘zweverig’, heb ik de afge
lopen vier jaar onderzoek
gedaan naar de effecten
van mindfulness tijdens
de zwangerschap.
Mindfulness is een
synoniem voor het onbe
vangen in het moment
zijn en gaat ook over het
kunnen loslaten van ge
dachten en gevoelens; het
zorgt er bijvoorbeeld voor
dat je je bewust bent van
de dingen om je heen,
maar ook voor de dingen
binnen in jezelf.
In Nederland raken on
geveer 175.000 vrouwen
jaarlijks zwanger en onge
veer 20 procent van hen
ervaart stressklachten.
bijvoorbeeld minder de
pressieve klachten tijdens
de zwangerschap. Ook
keken ze positiever terug
op de bevalling, ook als ze
bijvoorbeeld een keizer
snee hebben gehad. Deze
groep gaf de baby ook va
ker borstvoeding en hield
dat vervolgens ook langer
vol.
Door het volgen van een
mindfulnesscursus tij
dens de zwangerschap
zouden deze vaardighe
den kunnen verbeteren.
Dus ja, ik zou vrouwen
zeker aanraden om zich te
verdiepen in mindfulness
als ze zwanger willen
worden en vooral te kij
ken wat voor hen werkt.
Zoek wat bij je past en
geloof me: het is echt niet
‘zweverig’.”
citeit voor het net worden opge
wekt. Voor het zover is, zullen er
belangrijke resultaten moeten
worden geboekt. De Baar: „Aller
eerst moet je met extreem hoge
temperaturen plasma vormen.
Bovendien moet het apparaat
waarin je plasma maakt bestand
zijn tegen de hoge temperaturen.”
En dan zijn er nog de vele techno
logische vraagstukken. „Hoe con
troleer je met sensoren en realtime
informatie de toestand van het
plasma? Bovendien zul je de reac
tor moeten onderhouden”, vult de
hoogleraar aan. „Je kunt niet een
mannetje naar binnen sturen. De
condities in de reactor zijn on
draaglijk voor de mens. Dat moet
dus gebeuren met robots. Al die
technologie wordt nu ontwikkeld
voor Iter.”
Als vanaf 2050 kernfusie elektri
citeit kan opwekken, is het ook de
vraag of de markt er klaar voor is.
Westerhof: „We weten niet hoe de
energiemarkt er dan uit zal zien.
Als de energieproducenten er
brood in zien, zal er een industrie
moeten komen die kernfusiereac-
toren bouwt. Die is er nog niet.
Het gaat dus niet alleen om weten
schappelijke en technologische
oplossingen, ook om sociaalecono-
mische. Dat zijn allemaal hobbels
die we moeten nemen.”
p\ ee”, luidt het afgemeten
antwoord van gezond-
I wl heidswetenschapper
Dike van de Mheen (Universiteit
Tilburg). „Die conclusie kun je
helaas niet zomaar trekken. In de
groep die helemaal niets drinkt,
zitten namelijk relatief veel men
sen die bijvoorbeeld chronisch
ziek zijn en daarom niet drinken.
En door hun ziekte komen die
mensen eerder te overlijden.” Dat
heeft effect op de statistieken. „Als
je alleen naar gezonde mensen zou
kijken, dan neemt het sterfterisico
wel degelijk toe met ieder glas dat
je drinkt.”
Alcohol is onder meer slecht
voor het brein. „Al bij een tot drie
standaardglazen alcohol kunnen
er veranderingen optreden in de
hersenen”, zegt Van de Mheen. De
effecten van die glazen zijn niet bij
iedereen even groot. „Jongeren
zijn kwetsbaarder. Hun hersenen
zijn tot ongeveer hun 25ste volop
in ontwikkeling. En die ontwikke
ling wordt verstoord door het
drinken van alcohol.”
Er zijn ook verschillen tussen
mannen en vrouwen. „Vrouwen
zijn gemiddeld kleiner, en hebben
relatief minder vocht in hun li
chaam. Als ze drinken, stijgt de
hoeveelheid alcohol in het lichaam
daardoor sneller dan bij mannen.
Vrouwen hebben er dus eerder last
van.”
Bij de schadelijke gevolgen van
drank denken we vaak vooral aan
5^
r’ J
’■W>
energie
FOTO JORIS VAN GENNIP
ANNE VALK
n
- Jim Jansen
Wetenschap wordt gemaakt in samenwerking met NewScïentiSt
Sommige mensen zien ‘dry january’ als ideale ontslakking. Anderen stellen dat een borrel juist goed is voor
de gezondheid. Uit onderzoek zou blijken dat je langer leeft met één glas per dag. Klopt dat wel?
Wekelijks vertelt een
wetenschapper over
haar eurekamoment.
Deze keer Lianne
Hulsbosch (36),
promovenda
medische en
klinische psychologie
bij Tilburg University.
Kijk op de site bij
/wetenschap
Ambitieus
Kernfusiereactor
Iter in aanbouw in
Saint-Paul les Du
rance in het zuiden
van Frankrijk. Hier
werken Europese
landen met de VS,
Rusland, Zuid-Korea,
Japan, India en
China samen aan de
energie van de toe
komst. Maar de weg
is nog lang.
FOTOAFP
■1
I
UNIVERSITEIT
VAN NEDERLAND
en met UZSS™
^*1
-
.i
S,B 1
GO ZATERDAG 21 JANUARI 2023
