9
Van der Wal
kreeg een
dikke plus in de
Kamer, maar bij
de boeren was
de sfeer min één
kabinetsplannen die dreigen te
worden gepresenteerd. „Als het
kabinet dit eerder ‘met ons’ had
opgelost, was heel Nederland niet
in de ban geweest van de stikstof-
crisis met omgekeerde vlaggen
door het hele land”, zegt hij. „In de
Tweede Kamer kreeg Van der Wal
een dikke plus, maar bij de boeren
was de sfeer een min één.”
Toch gaat de presentatie van de
kabinetsplannen op 10 juni ge
woon door. Dat er niets verandert,
wekt zo veel boosheid bij de
LTO-voorman dat hij net als de
actiegroepen Agractie en Farmers
Defence Force besluit aan te slui
ten bij de boerenprotestmanifesta
tie in Stroe op 22 juni.
Tienduizenden boeren verza
melen zich in het dorp bij Barne
veld op het terrein van een boer.
Op de heen- en terugweg blokke
ren trekkers snelwegen, wat tot
gevaarlijke situaties leidt. Drie
mensen op een trekker raken
zwaargewond bij een botsing met
een vrachtwagen. Verder verloopt
het protest zonder grote inciden
ten.
Na het stikstofdebat, eind juni,
barst het boerenprotest echt los.
Dat raakt iedereen. Ook de betrok
ken ambtenaren. RIVM’er Ella
Westerhof: „De beeldvorming
was: die kaartjes komen van het
RIVM. Dus mensen rekenden dat
ons ook aan. Op WhatsApp kreeg
ik foto’s toegestuurd van mijn
kleine neefje op de tractor.” Ook
de directeur landelijk gebied en
stikstof Vera Pieterman ligt ervan
wakker. „Ik had nachtmerries over
trekkers.”
commotie over het stikstofkaartje.
Boeren zijn blij met de excuses,
ook Wikje de Jong en Jilles Boer
noemen ze ‘op zich goed’. „Maar
laat het kabinet de volgende keer
eerst nadenken, voordat het zoveel
onrust veroorzaakt.”
had ik óók moeten uitleggen wat
dit kaartje niet is!” benadrukt ze.
„Het is géén Google Maps, waarin
je kunt opzoeken wat de conse
quenties zijn voor jouw boerenbe
drijf.”
Ze noemt het ‘een duivels di
lemma’. „De boeren willen duide
lijkheid, maar dat levert ook on
rust op.” Of ze spijt heeft? „Ik kon
niet sorry zeggen voor het kaartje,
daar sta ik achter. Hoe je het ook
had gecommuniceerd, als zoiets
supercomplex voor het eerst in
zichtelijk wordt, dan is dat altijd in
yourface. Maar ik had het anders
moeten uitleggen. Daar kon ik op
recht sorry voor zeggen.” Ze baalt
wel van de onrust die door het
kaartje is ontstaan. „Dat vind ik
oprecht heel erg.” Maar op de
vraag of zij al voor publicatie werd
gevraagd het kaartje te schrappen,
schudt ze resoluut haar hoofd.
„Nee, mensen hebben gewaar
schuwd: dit gaat veel impact heb
ben, maar niet gerelateerd aan dat
kaartje. Dat is onzin. De eerste
keer dat ik hoorde: ‘dat kaartje
moet van tafel’ was op 5 augustus,
bij Johan Remkes.”
Directeur landelijk gebied en
stikstof Vera Pieterman zegt dat er
wél sprake was van ‘maatschappe
lijke tegenstand’. Maar de zorgen
vooraf werden volgens haar vooral
geuit over de impact van de stik-
stofplannen en gingen niet zozeer
om het kaartje. „De keuze om dit
binnen het ministerie van Land
bouw met een kaartje te doen, was
weloverwogen. Je moet varianten
doordenken en omdat de stikstof-
doelen gebiedsgericht worden
aangepakt, betekent dat automa
tisch een kaartje.”
Op 5 augustus biedt het kabinet
tijdens het eerste gesprek met
stikstofbemiddelaar Johan Rem
kes excuses aan voor de ontstane
Miljoenen
De 48 hectare grond die zij bezit
ten, zijn inmiddels meerdere mil
joenen waard. „Maar als de stik-
stofuitstoot omlaag moet met
50 procent, zou het best kunnen
dat onze grond in één klap zo’n
1,25 miljoen minder waard is”,
rekent Jilles voor. „Zo veel conse
quenties heeft zo’n kaartje. Ze
pakken je meteen in je beurs.”
Adjunct-directeur Food en Agri
Martine Boon van Rabobank
Nederland erkent dat de bank
sinds de presentatie van het kabi
netsplan en het stikstofkaartje
‘kritischer zijn op financiering’.
„De Rabobank is terughoudend in
het financieren van bijvoorbeeld
nieuwe stallen.”
Of de regering een fout maakte
door het stikstofkaartje bij de
stukken te doen? Minister-presi
dent Mark Rutte: „Dat kaartje zat
al bij de stukken. Achterhouden
had geen zin”, benadrukt de
premier. „Anders kan het een dag
erna alsnog naar buiten komen
door een Woo-verzoek (Wet open
overheid, red).” Hij is wél blij dat
stikstofbemiddelaar Johan Rem
kes uitkomst bood. „Gelukkig
heeft Johan toen gezegd: we halen
het van tafel en we vervangen het
stikstofkaartje door de regionale
plannen.” Blijft hij erbij dat het
kaartje ‘ruk’ was, zoals hij het be
gin augustus noemde, tijdens een
bezoek aan een melkveehouder?
„Natuurlijk was het onhandig en
dus heb ik gezegd: ‘dat is ruk’. Dat
was het ook gewoon.”
Stikstofbemiddelaar
Op verzoek van de Tweede Kamer
wordt begin juli een onafhanke
lijke stikstofbemiddelaar aange
steld: de 71-jarige Johan Remkes.
Premier Mark Rutte bemoeit zich
er ook intensief mee. Van der Tak:
„Op een woensdag belde Mark
Rutte me vier keer, donderdag
belde hij nog vijf keer. Ik heb toen
aangegeven dat een gesprek alleen
zin had als er ‘zonder taboes’ over
de inhoud gesproken kon worden:
dus dat het óók over het stikstof
kaartje moest kunnen gaan.”
Volgens de verantwoordelijke
minister Christianne van der Wal
heeft het stikstofkaartje ‘mythi
sche proporties gekregen’. Mono
toon somt ze op: „Ik heb het uiten
treuren uitgelegd: dat kaartje is
een tussenstap, een houtskool-
schets, het wordt pas later defini
tief provincies krijgen een jaar de
tijd... Alleen, met de kennis van nu
dat is het ook gebleven
- Sjaak van der Tak,
LTO Nederland
Wikje de Jong en
Jilles Boer hebben nul
begrip voor het stikstof-
kaartje.
FOTO WILBERT BIJZITTER
12% (gebieden Gelderland)
12% (gebieden met minder
1 hör>A»l/innan \/ar»ijj£
gerekend met
bron: rijksoverheid
Waar mag straks hoeveel minder worden uitgestoten in Nederland?
Voorgestelde vermindering uitstoot schadelijke
stoffen voor milieu per gebied
GO ZATERDAG 31 DECEMBER 2022
(gebieden met minder
beperkingen vanuit
water, bodem, natuur
en stikstof)
47% (transitiegebied)
47% (veenweidegebied)
coat (reductie van 80%
voorstallen en 18%
voor veld)
70% (ring rond stikstof-
gevoelige Natura
2000-gebieden)
95% Natura 2000
95% Natuur Netwerk
Nederland*
Provinciegrens
•Emissiereductie kan per Natuur Netwerk
Nederland-gebied verschillen. Modelmatig is
gerekend met 95% emissiereductie
ANP
