Artsen vrezen
fors meer letsel
door vuurwerk
i’l
JAARWISSELING
Wie vandaag
achter het fornuis
gaat staan om een
schaal oliebollen
te bakken, bouwt
daarmee verder
aan een traditie
die in ons land al
eeuwenlang
bestaat. Als je de
historie écht recht
wilt doen, geef je
ook een paar van
je oliebollen weg.
och wel een
bijzonder idee:
wie vandaag
met bloem,
water, gist,
suiker, zout,
melk en even
tueel - de eeu-
jaar 1500 mee naar ons land heb
ben gebracht. Anderen beweren
dat de Bataven en Friezen op ons
huidige grondgebied zelfs al
tweeduizend jaar geleden baksels
in olie maakten om hun góden en
boze geesten gunstig te stemmen.
Ineke Strouken, groot kenner van
Nederlandse tradities, gelooft in
elk geval in de theorie dat de olie
bol een eigen vinding is geweest
van onze voorouders, al weet zij
ook niet wanneer en hoe precies.
Albert Cuyp
Wat zeker is: er wordt al heel lang
op veel verschillende plekken
deeg in olie gebakken, en dus ook
in Nederland. In het Dordrechts
Museum hangt een schilderij van
de plaatselijke icoon Albert Cuyp
uit omstreeks 1652, waarop een
vrouw met een kookpot vol olie
bollen te zien is. Die lijken al aar
dig op wat wij tegenwoordig rond
31 december naar binnen werken,
al zijn ze nog niet zo rond en glad
als de bollen die uit de frituurpan
komen.
Rotjes
Nu er deze oud en nieuw helemaal
geen beperkende maatregelen meer
zijn, verwacht directeur Martijntje
Bakker van kenniscentrum voor
letselpreventie VeiligheidNL dat
het aantal gewonden weer fors gaat
toenemen. „We hopen het niet,
maar houden er rekening mee dat
De Rotterdamse oogarts Tjeerd de
Faber weet dat het eerste vuur
werkslachtoffer alweer is behan
deld aan de ogen. En hij verwacht
niet dat het daarbij blijft, nu de
vuurwerkverkoop alle voorgaande
records breekt en er meer dan 80
miljoen euro is uitgegeven. „We
hadden 75 procent minder
oogslachtoffers in de coronatijd.
Dat zal nu zeker weer stijgen.”
Met weemoed denkt hij terug aan
de voorgaande twee jaren waarin
landelijk vijf mensen binnenkwa
men met een blind oog in de oud-
jaarsnacht. Tijdens een gemiddelde
jaarwisseling zijn dat er zestien.
Het verkoop- en afsteekverbod
om ziekenhuizen te ontlasten
leidde niet alleen bij de oogartsen
tot rustige tijden. In heel het land
was een spectaculaire daling te zien
van het aantal mensen dat met
vuurwerkletsel naar de dokter
moest. In 2019, het laatste jaar dat er
vuurwerk mocht worden afgesto
ken, raakten er 1285 mensen ge
wond. Een jaar later - toen een af
steekverbod gold - waren dat er
‘nog maar’ 383.
Vorig jaar zagen artsen het aantal
gewonden alweer stijgen. Er gold
weliswaar nog steeds een afsteek
verbod, maar toch verdubbelde het
aantal vuurwerkslachtoffers bijna,
tot 773. Mensen negeerden massaal
de oproep om geen sierpotten aan
te steken.
wige discussie - krenten en/of ro
zijnen in de weer gaat in een po
ging lekkere oliebollen op tafel te
zetten tijdens oudejaarsavond,
doet iets wat al generaties lang ge
beurt. Het is niet een traditie die
ontstond toen onze vaders en
moeders klein waren, of onze
grootouders: het gebeurt al eeu
wenlang.
Hoeveel eeuwen precies, dat is
niet helemaal duidelijk. Over de
intrede van de oliebol in ons land
doen verschillende theorieën de
ronde. Joden uit Spanje en Portu
gal, die vluchtten voor de Spaanse
inquisitie, zouden een voorloper
van de huidige oliebol rond het
er nu weer net zoveel vuur
werkslachtoffers zijn als in 2019.”
Rotjes en zogenoemde singleshots
veroorzaakten vorig jaar heel wat
leed. Dat vuurwerk is, net als vuur
pijlen, voor het eerst verboden.
Bakker hoopt dat die maatregel iets
helpt, maar heeft niet die illusie. Il
legaal vuurwerk mag ook niet wor
den afgestoken, maar toch had vo
rig jaar 21 procent van de slachtof
fers dit gevaarlijke spul gebruikt.
Ook viel dit jaar al de eerste dode als
gevolg van illegaal vuurwerk.
Kindervuurwerk
Opvallend in de cijfers van vorig
jaar was dat ook veel kindervuur
werk (19 procent), het zogenoemde
Fi-vuurwerk, brandwonden ver
oorzaakte. Dat had onder meer te
maken te maken met een TikTok-
challenge waarbij jongeren vuur
werk met hun voeten uitstampten.
Hierbij verbrandde de vlam hun
zolen.
Opvallend veel kinderen onder 12
jaar (47 procent) waren slachtoffer,
terwijl zij nog helemaal geen vuur
werk mogen afsteken. „Ouders en
kinderen denken vaak ten onrechte
dat het gevaar van dit Fi-vuurwerk
wel meevalt, maar het kan heel le
lijke brandwonden veroorzaken.
Het heeft ons erg verbaasd dat dit
nu in bijna alle supermarkten is te
krijgen”, zegt voorzitter David Ba
den van Nederlandse Vereniging
van Spoedeisende Hulp Artsen.
Baden deelt de zorgen van Veilig
heidNL dat het voor de artsen wel-
eens een drukke nacht zou kunnen
worden. Maar hij verwacht dat het
vooral drukker wordt door overma
tig drank- en drugsgebruik van
feestvierders. „Dit is het eerst jaar
zonder beperkingen voor huis-
feestjes. De horeca is ook weer
open. Die combinatie gaat het heel
druk maken voor ons waarbij we
helaas ook weer heel veel te maken
zullen krijgen met agressie.”
Alleen de regen zou weleens een
zegen kunnen zijn, verwacht oog
arts Tjeerd de Faber. „Dan blijven
veel mensen toch binnen. En vuur
werk kijken vanachter een raam is
het veiligst. Maar eigenlijk hopen
we dat er helemaal een landelijk
verbod komt.”
f
-
Cz 'yf 1
ükMi
FOTO GETTY IMAGES
Vuurwerkliefhebbers kunnen
vanavond hun lol op nu er voor
het eerst sinds de coronacrisis
weer sierpotten mogen worden
afgestoken, maar artsen en Vei-
ligheidNL maken zich grote zor
gen. Ze verwachten dat het aan
tal gewonden fors stijgt.
Raymond Boere
Amsterdam
Chris van Mersbergen
Arnhem
T
ZATERDAG 31 DECEMBER 2022 GO
