M
6
Eigenaar grond geeft geen toestemming voor opgraving
Ivo de Jong, voorzitter
van Studiegroep
Lucht oorlog 1939-1945
(SGLO) kan er nog
steeds niet bij. Hij sprak
meerdere keren met de
boer in Eede die een
Brits vliegtuigwrak in zijn
grond heeft. „Waarom hij
niet wil meewerken is
me een raadsel.”
Als ik de foto’s
zie van de plek
waar het
vliegtuig ligt,
lijkt het zo
eenvoudig
een grote hoeveelheid ijzer in de bo
dem zitten, de Stirling LK170 leek ge
vonden. De boer nam dat nieuws
voor kennisgeving aan. Graven in
zijn grond was voor hem taboe.
De Jong heeft daarna nabestaanden
van de militairen gevraagd om brie
ven te schrijven aan de grondeige
naar. Ze vragen hem zijn besluit te
heroverwegen. „Drie persoonlijke
brieven die ik kreeg heb ik twee jaar
geleden in gesloten enveloppen aan
de boer gegeven. Die beloofde ze te
lezen. Maar een tijdje later zei hij te
gen De Jong dat hij niet wilde mee
werken aan opgraving. Hij wilde
eventueel wel een stukje grond ter
beschikking stellen voor het plaatsen
van een monumentje.
Nationaal Programma krijg je een
schoon grond verklaring en je hebt
geen kosten als grondeigenaar. Zelfs
de kosten van tijdelijk niet kunnen
bebouwen of gebruiken van de land
bouwgrond worden vergoed.
man, was.”
Ivo de Jong: „Elders in het land lukt
het wel, daar werken landeigenaren
en gemeentes wel samen. Bij vijf van
de zes locaties in Nederland waar re
cent vliegtuigwrakken werden ge
zocht zijn ook stoffelijke resten ge
vonden. Die worden nu netjes begra
ven. Dat gun je de Britse militairen
die vermoedelijk in Eede liggen ook
zo. En hun nabestaanden en betrok
ken burgers, zoals Theo van Bellegem
die veel onderzoek deed.”
Berging van
oorlogsvliegtuigen
Graven taboe
De boer van wie de grond is, vond
het goed dat er een ferro-detectieap-
paraat van de Explosieven Oprui
mingsdienst Defensie over zijn
grasland reed in 2020. „Op een soort
quad zit dan een grondradar, een
soort metaaldetector”, vertelt De
Jong. Het apparaat sloeg uit, er zou
Onbegrijpelijke beslissing
Ivo de Jong is nog steeds verbaasd.
Op de plek is nu grasland, het is een
goed bereikbare plek. Een idealere lo
catie voor een berging is nauwelijks
denkbaar.
Hij zou zich voorstellen datje als
grondeigenaar mee zou willen wer
ken aan berging uit respect voor de
militairen die voor ons streden. En
uit compassie met de nabestaanden.
Je zou zo graag willen dat de militai
ren netjes begraven en geëerd kun
nenworden.
Zelfs als je daar nog niet gevoelig
voor bent, dan zijn er zakelijke mo
tieven om mee te werken. Je wilt als
grondeigenaar vast dat grond weer
vrij is van een vliegtuigwrak. Er ligt
nu waarschijnlijk munitie, mogelijk
ook brandstof en olie in de grond.
Als geruimd wordt conform het
‘Afspraak is afspraak’
De eigenaar van de grond vertelt in
een telefoongesprek dat hij geen ver
klaring wil geven waarom hij weigert
het vliegtuig te laten bergen. „Ik heb
het al tig keer uitgelegd hoe het zit.”
Hij zegt dat hij met Defensie heeft af
gesproken dat lokaliseren van het
vliegtuig wel akkoord was, maar dat
hij niet wilde dat er in zijn grond ge
graven wordt. „Dat was prima, maar
toen het vliegtuig gevonden was,
wilden ze toch graven.” Het vliegtuig
ligt er al 80 jaar. Laat het rusten, vindt
de eigenaar. „Afspraak is afspraak.”
Steve Fell (60) uit Bristol hoopt dat
er in Eede toch een berging komt.
Een neef van zijn vader, Bernard Fan-
thorpe, was één van de militairen
aan boord van de Stirling LK170. Fell
heeft zelf 15 jaar gediend bij de RAF.
„Kameraden van me liggen daar in
een veld.” In een brief in 2020 schreef
hij de boer Wat als het familie van u
was die daar anoniem in een akker
ligt, wat zou u willen?”
Tom Terry’s moeder was getrouwd
met Norman Enderby. „Het zou alles
voor me betekenen als eventuele res
ten van Norman gevonden zouden
kunnen worden, zodat hij begraven
kan worden. Het zou een grote troost
voor mij zijn, ook als nagedachtenis
aan mijn moeder. Zij overleed zonder
te weten waar Norman, haar eerste
■I m et is vrijwel zeker dat er
een Engelse bommen-
werper, een Stirling
M M LK170, in het buitenge-
bied van Eede ligt. Dat
toestel is op 19 september 1944 neer
gehaald boven Zeeuws-Vlaanderen.
Onderzoek wees uit dat de kans zeer
groot is dat hij onder een akker ligt.
Aan boord zouden stoffelijke resten
van zes jonge Britse militairen kun
nen zijn.
Ewart John is de broer van de oma
van Peter Mansell (54). Ewart kwam
als 21-jarige om tijdens de Tweede
Wereldoorlog in september 1944.
Zijn lichaam ligt waarschijnlijk ook
in de bommenwerper bij Eede.
Maar de eigenaar van de grond wil
tot nu toe niet meewerken aan het
bergen van de Stirling LK170. „Het is
frustrerend”, vertelt Mansell. „Be
grijp me goed, het is zijn grond. Maar
als ik de foto’s zie van de plek waar
het vliegtuig ligt, lijkt het zo eenvou
dig. Berging levert geen schade op,
lijkt me.”
Het zou voor Mansells familie wel
veel betekenen. „Temeer daar Ewarts
oudere broer Vernon als infanterist
óók omkwam in september 1944 in
Nederland. De broers kwamen om in
dezelfde week.” Vernon John kreeg
een graf in Reusel, maar zijn naam
staat er niet op. En zijn broertje
Ewart heeft helemaal geen graf.
Ook Theo van Bellegem, die in
Eede is geboren en getogen, zet zich
al jaren in voor berging van de Stir
ling LK170 en andere vliegtuigwrak
ken uit WOU. In 2020 had hij even
hoop dat het goed zou komen met
het wrak in Eede. En dat de militai
ren, als hun stoffelijke resten gebor
gen zouden zijn, eindelijk een mili
tair graf zouden kunnen krijgen.
&r’
L -
- Peter Mansell
Short Stirling-bom-
menwerpers waarvan
er één op 19 septem
ber 1944 neerstortte
aan de Belgische
grens bij Eede. foto
GETTY IMAGES
Bij een berging zijn overheid, de
gemeente en een bergingsdienst
van de Luchtmacht betrokken.
Er is een Nationaal Programma
berging vliegtuigwrakken sinds
2019, de overheid heeft er geld
voor gereserveerd.
Tijdens WOU gingen duizenden
vliegtuigen verloren in Neder
land, meldt de overheid. In onge
veer 400 vliegtuigwrakken kun
nen nog stoffelijke resten zitten.
Bij maar 30 tot 50 wrakken is de
kans groot die stoffelijke resten
te vinden. Het toestel in Eede
valt in die laatste categorie, het
is een ‘kansrijke’ plek. De over
heid stelt dan geld voor berging
beschikbaar. Gemeenten zijn
formeel aan zet om vliegtuig
wrakken te bergen. Burgemees
ter Marga Vermue van Sluis zou
graag meewerken.
Arie Westeneng
Eede
Nabestaanden hopen nog
steeds op berging vliegtuig
t
ZATERDAG 31 DECEMBER 2022 PM
N 367®
X'