Kabinet wil dat mensen wier achternaam herinnert aan het
Z
1 L
IK
8
‘Mensen zeggen,
hé, wat heb jij een
mooie
achternaam’
Ze hebben vaak opvallende achternamen. Wie kent niet de
oud-voetballers Orlando Trustfull of Edson Braafheid? Hun
namen stammen rechtstreeks af van vrijgelaten Surinaamse
slaven. Het kabinet wil nu mensen met een achternaam die
herinnert aan het slavernijverleden de mogelijkheid geven om
deze gratis te wijzigen.
r Z Z
I
L.'
j
soonlijk te maken gehad met dis
criminatie. En dan gaat het niet al
leen om mensen met een ander
kleurtje. In de toeslagenaffaire -
om maar wat te noemen - werden
ouders al gekort als de achternaam
niet Nederlands klonk. Ook men
sen met een beperking of vrouwen
met een hoofddoek worden of
voelen zich achtergesteld. Het mag
niet volgens artikel 1 van onze
Grondwet, maar het gebeurt wel.
Een veelkoppig monster noemt
Baldewsingh discriminatie.
Op pagina 24 van het Nationaal
Programma tegen Discriminatie
en Racisme staat een belangrijk
zinnetje. Het is maar één zinnetje.
Nazaten van tot slaaf gemaakte
mensen kunnen straks gratis hun
achternaam wijzigen. Het is een
lang gekoesterde wens. Wie nu
nog af wil van zijn ‘slavennaam’
moet 835 euro neertellen en een
psychologische test ondergaan.
Want waarom wil je af van je fa
milienaam Madretsma? Eind dit
jaar komt het kabinet met een
voorstel om de gratis naamswijzi
ging concreet te maken.
We discrimineren ook op ach
ternaam. Onderzoek in de ge
meente Utrecht wees uit dat
mbo-studenten met een naam die
mogelijk verwijst naar een migra
tieachtergrond minder kans heb
ben op een stageplaats dan andere
studenten met een vrijwel iden
tiek CV.
Verschillende onderzoeken heb
ben het afgelopen decennium on
der meer aangetoond dat sollici
tanten met een niet-Nederlandse
achternaam minder kans hebben
op een uitnodiging voor een solli
citatiegesprek. En dat personen
met een Nederlandse naam in de
eerste selectiefase ongeveer 60
procent meer kans hebben op een
uitnodiging dan personen met een
Arabisch klinkende naam, on
danks een even goed cv.
Familienamen zijn belangrijk.
Ze vertellen wie mensen zijn, wat
hun voorgeschiedenis is. Wie kent
niet de Zeeuwse achternamen Van
Belzen, Siereveld, De Meulmeester
en Schietekatte of Schot? Ze ver
tellen iets over de afkomst, over
waar je geboren bent. De vraag:
van wie bin jie d’r eentje is snel
beantwoord als je familienaam ty
pisch Zeeuws is.
Over het slavernijverleden en
over de herkomst van zijn achter
naam, werd nooit gesproken. Jules
Bottse uit Vlissingen is een nazaat
van een tot slaaf gemaakte. Maar
zijn naam veranderen? ,,Nee hoor,
daar ga ik niet aan beginnen.”
mische bril bekeken. In die tijd ging
het economisch gezien voorspoedig
met koloniën en slaven. Hoe men
sen in Afrika werden verscheept en
hoe met hen werd omgegaan; daar
wist ik niets van. In het Zeeuws Ar
chief heb ik mijn eigen geschiede
nis gelezen. Ik ben een nazaat van
een tot slaaf gemaakte.”
De voor- en achternaam van
Siegfried Steglich doen nu niet me
teen denken aan een nazaat van een
tot slaaf gemaakte. De naam voert
terug naar Oost-Duitsland. Daar, in
Veelkoppig monster
Maar liefst een kwart van de
Nederlanders heeft recent per-
Katoenplantage
Zijn familiegeschiedenis telt 35 pa
gina’s en begint in 1852 als de
broers Amandus en Arnoldus Bots
de katoenplantage Esthersrust in
Suriname kopen. Zij hadden meer
plantages aan de rivier de Com-
mewijne. Rond i860 werken er 179
slaven, merendeels mannen. Bij de
afschaffing van de slavernij in 1863
krijgen vijftien slaven de naam
Bottse.
,,De naam Bottse is heel bekend
in Suriname. Het is zelfs een pro
minente naam. Als je in Suriname
komt en je vraagt: kent u de fami
lie Bottse? Dan zal iedereen zeg
gen: ja, ik ken er eentje. Wij zaten
in het bestuur, we waren districts
commissaris en we zaten in secre
tariaten. In de familie hadden we
heel bekende en prominente figu
ren. Nee hoor, aan mijn achter
naam ga ik niets veranderen.”
Het slavernijverleden was nooit
onderwerp van gesprek in zijn fa
milie. ,,We kregen wel geschiede
nis op school, maar het was heel
minimaal. Er werd ons nooit ver
teld wat er allemaal gebeurd was
tijdens de slavernij. Ik vind dat
heel jammer. In het Zeeuws Ar
chief heb ik - tot mijn verbazing -
een stukje geschiedenis gezien van
Suriname waarvan ik niets afwist.
Het werd niet doorgegeven. De
verhalen werden niet verteld. Wij
moesten zelf uitzoeken hoe het zat
met ons slavernijverleden. Het
werd ons niet verteld door oudere
generaties, terwijl ik het juist héél
belangrijk vind om het wel te ver
tellen. Op Nederlandse scholen
werd de slavernij met een econo-
ot de afschaffing van
de slavernij hadden
de meeste Surina
mers helemaal geen
achternaam. Dat
was ook niet nodig, werd gere
deneerd. Ze waren immers bezit
van de plantage-eigenaar. De
meeste tot slaaf-gemaakten
hadden alleen een voornaam.
Veel voorkomende namen wa
ren Henriëtte of Kwakoe.
Toen de slavernij in 1863 werd
afgeschaft, moesten alle tot slaaf
gemaakten voor het eerst een
familienaam krijgen. Dat was
een voorwaarde van de koloni
ale overheid. Ze veranderden
van ‘bezit’ in ‘burger’. Tijdens
de afschaffing van de slavernij
waren er nog zo’n 30.000
slaaf-gemaakten in het stukje
Zuid-Amerikaans Nederland.
Volgens een artikel uit het
Dagblad Suriname werd in 1863
een commissie benoemd die
vrijgemaakte slaven moest in
schrijven in de Burgerlijke
Stand en familienamen moest
bedenken. Typisch Nederlandse
klinkende namen, zoals Janssen
of Pietersen, mochten niet. Wat
wel gebeurde: omkering van na
men. Ekniv (Vinke), Rhemrev
(Vermehr) en Madretsma (Am
sterdam). De fantasie kende
geen grenzen. Zo vond iemand
het blijkbaar leuk om een vier
tal vrijgemaakte slaven de na
men Zout, Pekel, Sneeuw en
Voorzorg mee te geven. Ook de
familienaam Winter komt veel
voor.
Afgelopen maandag presen
teerde het kabinet het eerste
Nationaal Programma tegen
Discriminatie en Racisme. 96
pagina’s telt het document. Het
staat vol goede voornemens.
Voornemens, die eigenlijk niet
nodig zouden moeten zijn. Ra
bin S. Baldewsingh, de Natio
naal Coördinator tegen Discri
minatie en Racisme schrijft in
zijn voorwoord: ‘Het is onaccep
tabel als mensen gediscrimi
neerd worden of als zij niet
openlijk zichzelf kunnen zijn.
Daarom moet er een sterke
vuist gemaakt worden tegen
discriminatie en racisme.’
üfe'i
ES-
IM-,
‘Ben niet trots op mijn naam,
AB VAN DER SLUIS
- Donovan Olijfveld
Donovan Olijfveld: ,,Als je logisch nadenkt, kan het haast niet anders
of mijn naam moet van een plantage-eigenaar zijn.’’
ZATERDAG 24 SEPTEMBER 2022 GO
F1
j
