Waarom het rood-wit-blauw bij (bijna) iedereen in Nederland
14
Een vlag is een lap stof. Maar leg ’m om de schouders van een
atleet, drapeer de vlag over een kist of hang hem ondersteboven
en hij krijgt ineens betekenis. Wat is dat toch?
‘Vlaggen die zijn
ontstaan in een
opstand roepen
meer emotie op’
haar nu herinneringen opwekt
aan vriendschap en geborgenheid.
Ook een ‘wij’, in dit geval haar
vriendenkring in Oslo.
„Hier zijn wij - dat is wat een
vlag zegt”, beaamt Marcel van
Westerhoven, secretaris van de
Nederlandse Vereniging voor
Vlaggenkunde. Een gezelschap
liefhebbers dat probeert alles te
weten te komen over vlaggen. Ze
zijn een eind gekomen, al onder
streept de vereniging zelf dat over
vlaggen veel juist niét bekend is.
„Het begon met ‘hier ben ik’”,
zegt Van Westerhoven. De Egyp-
tenaren droegen al lappen stof aan
stokken met zich mee, maar in de
middeleeuwen begonnen daarop
steeds vaker symbolen te verschij-
gende driekleur begonnen? We
weten het niet precies. Wat bete
kenen de kleuren? Oranje zou
voor het huis van Oranje kunnen
staan, blauw voor Nassau. Of is het
rood voor het volk en blauw voor
de elite, een interpretatie die bij
demonstrerende boeren opgeld
doet? Omgekeerd betekent dan:
het volk wordt onderdrukt. „Een
mooi verhaal, maar er is geen en
kele aanwijzing voor”, zegt Van
Westerhoven. En waarom het
oranje na verloop van tijd rood
werd? „Dat kan te maken hebben
met de kleurbestendigheid: rood
hield het beter in de zoute zee
wind en was beter zichtbaar.”
Maar alweer, zeker weten doen we
het niet.
‘Hier ben ik’
Nadia heeft op haar kamer een
Noorse vlag. Na twee vervelende
corona-studiejaren mocht ze dit
jaar als uitwisselingsstudent naar
Oslo. Hetwerd de leukste tijd van
haar leven. Ze zag er veel Noorse
vlaggen. Zo veel, dat die vlag bij
Geschiedenis
Wat we wel zeker weten is dat de
huidige vlag al vanaf het ontstaan
van onze staat deel uitmaakt van
onze geschiedenis. Denk even aan
school. Tachtigjarige oorlog? Op
de historische platen wapperde de
vlag. De VOC? Op de zeilschepen
fier de vlag. Jeugdboeken over de
Tweede Wereldoorlog? De vlag.
Het Nederlands elftal? De volks
liederen en de vlag. En dat telt.
Weer even de eettafel thuis: de
moeder van Nadia groeide niet op
in Nederland maar in Luxemburg
en Brussel. Zij ging naar de Euro
pese school. Daar geven ze wel ge
schiedenis maar geen vaderlandse
geschiedenis. Op Koningsdag
thuis de vlag uit? Ze moest er echt
even aan wennen.
Wat dat betreft had ze beter
een Duitser kun
nen trouwen, die
hebben dat ook.
Want datwij-ge-
voel bij de vlag,
dat leeft in het
ene land veel sterker dan in het
andere. „Vlaggen die zijn ont
staan tijdens opstanden
wekken in het algemeen
Neem het woord deur. Vier letters.
Zet ze achter elkaar en je ziet een
deur. Een vlag is ook taal: beeld
taal. De ouders van mevrouw Gal-
jaard zagen vrijheid. Mevrouw
Galjaard ziet thuis. Van der Veen:
„De kreet ‘Rutte rot op’ gaat over
de premier die kennelijk iets niet
goed doet. Maar die omgekeerde
vlag, dat gaat over ons allemaal.
Dan is er met óns kennelijk iets
mis.”
Mevrouw Galjaard is 75. Wat
voelen jongere Nederlanders bij de
vlag? Thuis, tijdens een gesprek
aan de eettafel, begint dochter Na
dia (23) meteen óók over veilig
heid. Dat is iets wat zij de actie
voerende boeren verwijt: die heb
ben de vlag onveilig gemaakt. „Je
zou nu niet graag in Duindorp wo
nen”, zegt zij over een nabijgele
gen buurt waar veel omgekeerde
vlaggen hangen. „Stel, je bent jarig
of je gaat trouwen en je wilt de
vlag uithangen, dan neem je in
eens stelling tegen je buren! De
vlag was altijd ‘wij’. Nu is de vlag
‘wij’ tegen ‘zij’.”
at betekent de
AA vlag voor ons?
Voor u? Als het
WH antwoord echt
^H ^H ‘niks’ is, kunt u
dit artikel gerust overslaan. Dat
ontstond namelijk door de vraag
waarom een protestbord met
‘Rutte rot op!’ weliswaar als grof
kan worden ervaren, maar toch
veel minder raakt dan die omge
keerde vlaggen. Ze hangen er nu al
weken, je went er maar lastig aan.
Turry Galjaard schreef een brief
naar de krant: ‘Onze ouders, groot
ouders en oom en tante zaten in
de Japanse kampen. De Neder
landse vlag was heel belangrijk
voor ze. Hadden ze jaren niet ge
zien. De vlag betekende vrijheid,
net als het Wilhelmus.’ Voor haar
werk woonde ze zelf veel in het
buitenland. ‘Als je op de ambas
sade kwam en je zag die vlag, dan
wist je: dit is veilig, dit is thuis.’
Die vlag, wil ze maar zeggen: die
koester je, daar sol je niet mee. Op
z’n kop hangen? ‘Respectloos.’
„Dat is de kracht van symbolen”,
zegt Abe van der Veen. Hij publi
ceerde vorig jaar een boek met pre
cies die titel. En hoewel dat meer
gaat over de graal en het labyrint,
wil hij best meedenken over de
betekenis van de vlag. Want inder
daad, in ons land zie je zo vaak ui
tingen van protest, maar dat met
die vlag voelt anders. Positief of
negatief, dat laten we hier maar
even aan de lezer. Terwijl, het is
sneller dan met karton en viltstif
ten aan de slag gaan. Voor 5,99
euro inclusief btw heb je er al een
op Vlagonline.nl.
„We zijn sociale dieren”, zegt
Abe van der Veen. „Symbolen ma
ken het mogelijk te communice
ren met mensen ver weg, en met
hele groepen tegelijk.” Maar com
municatie, dat gaat toch via taal?
Taal is óók een symbool, zegt hij.
nen. „Je kon er de graaf of de her
tog aan herkennen. Dat was nodig:
met de harnassen uit de tijd zag je
niet goed wie je voor je had.”
Door de vlag kon je dus de man
herkennen. „Maar er liep natuur
lijk altijd een legertje achter, en
dat ging zich op zijn beurt herken
nen in de vlag”, vertelt Van Wes
terhoven. „Dat is wat je doet
met een vlag: je schaartje
erachter.” Dat gevoel werd
sterker toen in de 16de eeuw
de Nederlanden in opstand
kwamen tegen Spanje. Het
oranje-wit-blauw en later
rood-wit-blauw werd de
vlag van die opstand.
Wie is er met die lig-
HANS NIJENHUIS
De kracht van de vlag
De vlag uithangen is voor ieder
een weggelegd: voor minder dan
6 euro kun je online al een vlag be
stellen.
-Marcel van Westerhoven,
Vereniging voor Vlaggenkunde
ZATERDAG 20 AUGUSTUS 2022 GO
