3 EERHERSTEL BELGIË GEEFT KIES VERMOORDE PREMIER VAN VOORMALIGE KOLONIE TERUG AAN FAMILIE België heeft gisteren een tand van Patrice Lumumba, de eerste premier van het onafhankelijke Congo, overgedragen aan zijn familie. Lumumba werd in 1961 vermoord, met medeweten van Brussel. ,,Nu kan de familie het rouwproces afsluiten", zegt zijn zoon Roland. Het is waarschijnlijk alles wat er rest van Patrice Emery Lumumba, en het is verpakt in een klein blauw kistje. Het verhaal van deze tand, één enkele kies met een gouden laagje, en dat van de ver moorde ex-premier zeggen veel over de moeizame relatie tussen België en zijn voormalige kolonie. Tijdens een bevreemdende plech tigheid in het Egmontpaleis in Brus sel is de tand overgedragen aan fami lie van Lumumba, aan zijn zoon Ro land en zijn dochter Juliana. Er wor den excuses gemaakt door de Belgi sche premier Alexander De Croo, die het heeft over een 'morele verant woordelijkheid' van zijn land: ,,Het is een pijnlijke en onaangename waar heid. Maar ze moet gezegd worden." Eerder hadden er al berustende woorden geklonken van Roland Lu mumba: ,,Ik kan niet zeggen dat we er blij mee zijn, maar het is positief dat we onze geliefde nu eindelijk kunnen begraven. Zijn ziel kan in vrede rus ten. Dat is belangrijk voor ons." En Ju liana Lumumba spreekt van belang rijke vragen die nog altijd blijven: ,,Vader, hoe ben je gestorven? Dat we ten we niet. Wanneer ben je gestor ven? Dat weten we niet. Waar ben je vermoord? Dat weten we ook niet." Patrice Lumumba was in 1960 een paar weken de eerste premier van het onafhankelijke Congo. Dat enorme land in het hart van Afrika was in 1885 door de grote mogendheden toe gekend, zo ging dat toen nog, aan Bel gië. Of beter: aan koning Leopold, die het uitbaatte als zijn persoonlijke melkkoe. Half Brussel is opgebouwd met 'rubbergeld' uit de kolonie. Ten koste van miljoenen doden. Jonge leider De verkiezingszege van Lumumba en zijn nationalistische partij MNC (Mouvement National Congolais) was destijds daarom een teken van hoop. Hij was een jonge leider (36) van een jong land met een enorm po tentieel. En hij stond voor het nieuwe Afrikaanse zelfbewustzijn, voor de zelfbeschikking van zwarte volkeren. Maar het ging dus al snel mis. Rebel len gingen aan de haal met de zuide lijke provincie Katanga, schatrijk aan grondstoffen. België vond het maar niks dat de premier van die onafhan kelijke gedachten had en ze ook nog hardop uitsprak. En het Westen, lees: de VS, was bang dat Congo zou af- drijven richting de Sovjet-Unie. Er kwam een staatsgreep, Lumumba werd afgezet, gearresteerd en uitein delijk op 17 januari 1961 overgebracht naar Katanga. Vrijwel meteen werd hij met zijn twee medegevangenen Mau rice Mpolo en Joseph Okito geëxecu teerd door een vuurpeloton van de re bellen. Zijn lichaam werd nooit gevon den. Waarom, dat werd pas duidelijk door een onthulling van de Belg Ge rard Soete tijdens een uitzending van het tv-programma Histories in 1999. Die was lid van de koloniale politie in Katanga en bekende dat hij had gehol pen met het opruimen van de drie lij ken. Dat zou zijn gebeurd in opdracht van zijn Belgische meerderen. ,,Er mocht niets, niets, niets meer van overblijven, zeiden ze." In een interview met het blad Humo zei hij iets later dat hij geen spijt had van zijn daden, omdat hij Lumumba als een gevaar beschouw de. Wel had hij moeite met de manier waarop de lichamen moesten worden weggewerkt: ,,Wie kan dat zonder aangedaan te zijn: lijken versnijden, de botten van het vlees scheiden, het vlees oplossen in zoutzuur, de botten versplinteren en wat dan nog niet is vernietigd, zelf verbranden?" Het was dus een vies werkje, maar wat tijdens de uitzending van Histories ook dui- Zijn ziel kan in vrede rusten. Dat is belangrijk voorons delijk werd, was dat hij wat 'souve nirs' bewaard had. Zo liet hij een ko gel zien die hij uit het lichaam van Lumumba zou hebben gehaald. En er was nog meer, zei hij toen: ,,Maar daar ga ik niet over praten. Misschien later." Commotie Dat 'later' komt voor Soete niet, want hij overlijdt in 2000. In de commotie die na zijn interview ontstaat, zegt hij nog dat hij 'alles' in de Noordzee heeft gegooid, maar daar blijft het bij. Er wordt in de jaren erna druk gespe culeerd over wat hij nog meer zou hebben meegenomen. Het zou gaan om snijtanden, vingerkootjes, hoek tanden of een kies. Het is zijn dochter Godelieve die uiteindelijk duidelijk heid brengt. Tijdens een interview met, opnieuw, Humo komt er een 'Afrikaans ogend kistje' op tafel: 'Ze haalt er een klein blauw doosje uit, met daarin de vergulde kies van Pa trice Lumumba.' De kies wordt onmiddellijk in be slag genomen door justitie. Die is echter nooit onderzocht op dna. Dus het is niet 100 procent zeker dat het echt gaat om een tand van Lumumba. Misschien is dat ook niet het allerbe langrijkste, klinkt het in de Belgische media. ,,Het belangrijkst voor de kin deren is de symboliek, de erkenning, de teruggave", aldus de VRT. Samen met de excuses, de ontvangst door de koning en de presentatie van de res ten 'in een mooie kist van Congolees hout' aan de vele Belgische Congole- zen is dit 'de officiële afscheidsdag van België voor Patrice Lumumba'. GO DINSDAG 21 JUNI 2022 Mark van Assen Rotterdam/Brussel mscsj Tijdens een ceremonie bij het Egmontpaleis in Brussel wordt de kies van Patrice Emery Lumumba uit Congo overgedragen aan zijn nabestaanden. foto afp - Roland Lumumba, zoon Vergulde tand omgebrachte Lumumba na 61 jaar terug naar Congo De Belgische koning Filip met de kinderen van de in 1961 gedode Congolese premier Patrice Lumumba. FOTO'S JELLE VERMEERSCH, ANP AFP

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2022 | | pagina 3