Dierenmens
Middellandse Zee nog altijd
Een zeldzaam takkenvolk
Heel af en toe
kruipt er een
mannetje uit
het ei
12
De migratieroute over de Middellandse Zee is
uit het nieuws verdwenen, maar daar voltrekt
zich nog steeds een dodelijke ramp.
Verslaggever Cyril Rosman voer twee weken
mee tussen wanhopige Afrikanen.
„Teruggaan? Dan schieten de smokkelaars."
Meestal gaat de krant over mensen. Annemarie Haverkamp schrijft over
dieren met een verhaal.
Er zijn mensen die in
hun vrije tijd een
Netflix-serie kijken.
Er zijn ook mensen die dan
op hun computer foto's
van wandelende takken
bekijken. Jinze Noordijk
behoort tot de laatste cate
gorie. Op een verloren mo
ment, zo'n drie jaar gele
den, surfte hij naar waar-
neming.nl, een website
waarop natuurliefhebbers
foto's van gespotte dieren
plaatsen. Hij raakte ver
zeild in de sectie wande
lende takken en ontdekte
iets bijzonders: een foto
van een wandelende tak
met korte voelsprieten. Als
insectenkenner wist hij di
rect dat hij met een soort
uit Zuid-Europa te maken
had, die later de Gallische
wandelende tak bleek te
zijn en in Nederland hele
maal niet voorkwam.
Veel gezinnen hebben
een glazen bak met wande
lende takken thuis. Voor
deel van deze huisdieren is
dat je er geen omkijken
naar hebt. Ze leven op een
paar rozenblaadjes en plan
ten zich razendsnel voort.
De jongen worden door
menig ouder in de auto ge
zet en losgelaten in de na
tuur. Vandaar dat het te
genkomen van Indische
wandelende takken met
hun lange voelsprieten niet
uitzonderlijk is.
Maar dan de Gallische!
Jinze Noordijk, werkzaam
bij EIS Kenniscentrum In
secten, ontdekte dat er
meerdere foto's van de
soort op de site stonden uit
verschillende jaren; de
beestjes zaten er al zo'n
tien jaar. Een veldbezoek
maakte duidelijk dat er
echt een populatie Galli
sche wandelende takken
aanwezig is in ons land.
Waar ze precies zitten,
geeft hij niet prijs. Hij
schreef wel een artikel op
de website Nature Today,
maar wil niet dat verzame
laars met een schepnet
naar de plek komen. Zelf
nam hij overigens wel een
jong exemplaar mee naar
Wandelende tak
huis. ,,Om op te kweken.
Voor het determineren heb
je volwassen exemplaren
nodig, die hebben alle ken
merken van de soort.''
Sindsdien woont de bio
loog, behalve met zijn ge
zin, samen met een familie
Gallische wandelende tak
ken. Het vrouwtje dat hij
in 2019 ving, is al lang
dood, want de insecten le
ven maar een maand of
vijf. Maar elke dame legt
tientallen eitjes, dus aan
studiemateriaal geen ge
brek. Net als bij vogels ko
men de eieren uit in het
voorjaar. En Noordijk zit er
met zijn neus bovenop.
Gallische wandelende
takken doen qua voort
planting aan risicosprei
ding, vertelt hij. ,,Een deel
van de eieren komt de eer
ste lente uit, een ander deel
een jaar later. Dus als je te
maken hebt met een koud
voorjaar of een natte zomer
en het lukt ze niet om vol
wassen te worden en eie
ren te leggen, dan krijgt de
soort het volgende jaar een
herkansing.''
De bijzondere insecten
komen van oorsprong voor
in het mediterrane gebied.
Ook in Frankrijk, maar
noordelijker dan Parijs
werden ze nooit gezien.
Dat betekent niet dat ze er
niet zijn, want een wande
lende tak die nu eenmaal
sprekend lijkt op een tak,
laat zich bijna onmogelijk
traceren in het wild.
Noordijk prijst zich ge
lukkig met de vondst.
Thuis kijkt hij toe hoe de
baby's in hun geheel uit
het ei kruipen. Ze begin
nen niet als larf, zoals ke
vers, maar zijn meteen een
piepklein wandelend takje.
Hij heeft ook een droom:
op een dag een mannetje
aantreffen tussen die
enorme kinderschare. Dat
zou wel heel uitzonderlijk
zijn. Wandelende takken
zijn zo geëvolueerd dat
vrijwel alleen vrouwtjes
geboren worden. De eitjes
ontwikkelen zich in de
vrouwtjes, als echte klo
nen, en worden dus niet
door mannen bevrucht.
,,Maar heel af en toe kruipt
er toch een mannetje uit
het ei. Dat kan omdat de
genetische informatie nog
aanwezig is in de soort.''
Mannetjes zijn kleiner,
maar doen in hun leven
weinig anders dan vrouw
tjes. Ze eten blaadjes tot ze
na een paar maanden ver
zwakken en dood van hun
struik vallen. ,,In het wild
verplaatsen wandelende
takken zich hun hele leven
hooguit een paar meter.''
De vraag blijft hoe de
Galliërs in Nederland zijn
beland. Misschien via een
geïmporteerde olijfboom
of als verstekeling bij va
kantiegangers. 'Spannen
der' vindt Noordijk de ge
dachte dat een ei is meege
reisd in de buik van een
trekvogel. Een vogel kan
zo'n ei hebben opgegeten
en uitgepoept. Nietsver
moedend kruipt de tak-
kenbaby dan ver buiten
zijn habitat uit het ei en
sticht een nieuwe kolonie.
Met de populatie Hol
landse Galliërs in het ge
heime natuurgebied gaat
het overigens prima, laat
Noordijk weten.
De nacht is pikdonker,
de golven zijn drie
meter hoog, het
schuim spat op. Het
gaat om leven en
dood hier, deze late avond op de
Middellandse zee. Ergens op dat
enorme zwarte vlak zwalkt een
overvolle rubberboot met zeventig
mensen. Tientallen kilometers uit
de Libische kust, de volgende kust
onbereikbaar ver weg. De kans dat
die mensen op zo'n boot op deze
zee de volgende ochtend halen?
Een uur geleden kwamen de
coördinaten van de noodmelding
binnen bij reddingsschip Ocean
Viking, bemand door een team
van hulporganisaties SOS Medi-
terranee en het Rode Kruis. ,,Het
gaat om een zwarte rubberboot,
dat maakt het niet makkelijk 's
nachts", verzucht teamleider Luisa
Albera op de brug. Totdat er na een
half uur varen in de verte, een
flauw, knipperend lichtje opduikt.
De zoeklichten gaan aan, de red
dingsboten in het water.
Voorzichtig varen reddingsleiders
Jeremie en Allesandro voor de
Ocean Viking uit richting het
zwakke licht. De hoge golven ma
ken het zoeken vanaf het water
nog moeilijker. En dan, als Al
lesandro op de rug van een golf
vaart, grijpt hij naar zijn porto
foon: ,,We hebben visueel contact.
Rubberboot op 100 meter."
In de zoeklichten duikt een vol
gepakte rubberboot op, als een
schim in de nacht. Mannen op de
randen, met één been overboord.
Vrouwen en kinderen in het mid
den. Ze schreeuwen, ze zwaaien,
hun ogen wijd en verschrikt, hun
kleren nat van het zeewater. Een
enkeling heeft, bij wijze van red
dingsvest, een opgeblazen binnen
band om zijn schouders. ,,We zijn
hulpverleners. We komen jullie
helpen. Blijf kalm, blijf zitten",
roept Jeremie door een megafoon.
Drie reddingsboten cirkelen om
de rubberboot heen. Ze delen red-
ZATERDAG 14 MEI 2022 GO
FOTO JINZE NOORDIJK
Soort: Gallische wan
delende tak
Woonplaats: Geheim
Bijzonderheid: Ver
noemd naar land van
herkomst Frankrijk
ofwel Gallië
Heeft u een suggestie
voor een dier met een ver
haal? Mail annemarie.haver-
kamp@persgroep.net
'We zijn hun
handelswaar,
zwarte
diamanten'
