Auteur André Bauwens: 'Ze kregen overal de schuld van'
9
Het uitschelden van ka
tholieken door protes
tanten en andersom.
André Bauwens heeft
het als kind in Aarden
burg nog meegemaakt. ,,De onder
linge tegenstellingen duurden voort
tot 1960, 1970. Je ging niet met elkaar
om. Dat was gewoon zo. Totdat je sa
men in een voetbalteam terecht
kwam en zag dat de ander zo kwaad
niet was", herinnert de historicus
zich. ,,Maar voor die tijd hadden ka
tholieken en protestanten hun eigen
verenigingen en vakbonden. Het cen
trum van Aardenburg was protes
tants, aan de invalswegen woonden
veel katholieke boeren."
Namens de Heemkundige Kring
West-Zeeuws-Vlaanderen schreef
Bauwens mee aan het boek Sluis 1701
1794: De katholieke kerk in
Staats-Vlaanderen, dat onlangs is ge
presenteerd. Daarin wordt beschre
ven waarom de twee stromingen
lang niet door één deur konden. ,,Ka-
tholieken waren tweederangsbur
gers."
Altijd de schuld
Tijdens het doorspitten van de bron
nen had Bauwens een eyeopener. ,,Ik
wist dat gereformeerden katholieken
dwarsboomden, maar dat de maatre
gelen zó streng waren, was opval
lend. De katholieken kregen overal
de schuld van." Zoals bij een voorval
in 1725. Twee katholieke kinderen
ontvluchtten het gereformeerde
weeshuis in Sluis. ,,Daar werden de
katholieken op aangekeken, zonder
enig bewijs", ontdekte Bauwens.
Naar aanleiding daarvan moest de
katholieke kerk voor vijfjaar dicht.
De pastoor werd gevangen genomen
en later verbannen.
De oorsprong van de ongezellighe
den ligt in de verovering van Sluis
door prins Maurits in 1604. Daardoor
komt West-Zeeuws-Vlaanderen on
der gezag van de Republiek der Ze
ven Verenigde Nederlanden. Het cal
vinisme wordt ingevoerd, katholieke
geestelijken moeten vertrekken. Toch
blijft het katholicisme bestaan. Van
uit het overwegend katholieke
Vlaanderen steken priesters geregeld
de grens over voor een illegale ere
dienst op afgelegen boerderijen.
,,Na de Tachtigjarige Oorlog (1568-
Voor
protestanten
gold die
belasting niet
1648, red) komen er weer meer ka
tholieken in het gebied. Vlaamse
landeigenaren, arbeiders en solda
ten." In 1734 wordt het katholicisme
weer toegestaan, als het geloof maar
in de schaduw beleden wordt, zoals
in het kasteel van Sluis gebeurt.
Poortgeld
Dat betekent niet dat alles pais en
vree is. ,,Wanneer de katholieken
naar de stad wilden, moesten ze
poortgeld betalen. Anders mochten
ze niet binnen. Voor protestanten
gold die belasting niet. Katholieken
waren tweederangsburgers." In 1746
onderzoekt de magistraat van Sluis of
katholieken het burgerrecht afgeno
men kan worden. Die mogelijkheid
bestaat al in Aardenburg.
Veel verandert tijdens de Oosten
rijkse Successieoorlog (1740-1748),
wanneer de katholieke Fransen Sluis
innemen. Vanaf dan mogen de ka
tholieken hun geloof steeds meer
openlijk belijden. „Sommige katho
lieken waren uitgesproken pro-Frans
en scholden de protestanten uit. Dat
kon voor de tijd van de Fransen echt
niet."
Minder haat en nijd
Na het vertrek van de Fransen nor
maliseren de verhoudingen. Veel is te
danken aan pastoor Ignatius de Vloo.
De katholieke erediensten verhuizen
onder zijn leiding naar schuilkerken
en worden niet langer in openbaar
heid gegeven. Dat kan het gerefor
meerde Sluise stadsbestuur wel be
koren. Bauwens: ,,Er was minder haat
en nijd tussen de groepen. Het ging
van oorlog naar Koude Oorlog."
Bauwens heeft als medeauteur al
les gebundeld in het boek. De aanlei
ding daarvoor is de herinrichting van
de Johannes de Doperkerk. In de
voormalige katholieke kerk worden
appartementen gebouwd. Het boek is
te bestellen via bauwensar@zeeland-
net.nl.
Dat katholieken en
protestanten niet altijd
door één deur konden,
is bekend. Ook in Sluis
was het eeuwen
geleden haat en nijd.
André Bauwens schreef
er een boek over.
VL ZATERDAG 7 MEI 2022
Sluis
Het protestantse stadsbestuur zetelde in het belfort.
- André Bauwens
Panorama van Sluis in 1826 met links de protestantse Sint Janskerk en rechts de katholieke kerk aan de Oude Kerkstraat, niet ver van
de oude kerk aan de Brugstraat. fotos andré bauwens
In het kasteel van Sluis waren katholieke erediensten.
.44:: I
Katholieken waren in Sluis
ooit 'tweederangsburgers'
Bob Maes
Do Siü.1 SLUIS in-VLAANDEREN, g Vue^iaVlk deX'ECLUSE FLANDHES*
lo xien van hel jrronlc pm.fcj Ahi naar lie» dorp Anna Mn idea, n.'tjasr «00. «W d.. J pas, sur In rmile da S? Anne o'la Mo, la„ isae.
