!S!«
13
Twentse verzetsstrijders pleegden in de Tweede Wereldoorlog de
grootste bankoverval aller tijden. Ze roofden in 1944 liefst 46 miljoen gulden
van de nazi's. Het heldhaftige verhaal verschijnt vandaag in boekvorm.
WOII
HOE HET VERZET 46 MILJOEN GULDEN VAN DE NAZI'S PIKTE
Boven: Willem Meenks bij de
vrachtwagen. Onder: Tini Michel
en Hennie Meulenbeld.
Tonny van der Mee
Almelo
Het filiaal van De Neder-
landsche Bank (DNB) in
Almelo is net gesloten.
De verduisterings
gordijnen zijn al voor de
ramen getrokken, de kas is opgebor
gen in de kluis. Terwijl medewerkers
hun jassen aantrekken, gaat de bel.
Voor de deur staan vijf mannen van
de knokploeg met een pistool in de
jaszak. 'Wij willen graag de directeur
spreken...'
Zo begint op 15 november 1944
rond 17.30 uur een unieke bank
overval. Een uur later rijdt een
vrachtwagen met 46,1 miljoen
gulden aan bankbiljetten weg.
In het boek De grootste bankoverval
aller tijden, dat vandaag wordt
gepresenteerd, vertelt Frank Krake
het verhaal van elf heldhaftige
verzetsvrienden uit Twente. Tijdens
zijn onderzoek dook Krake in
archieven, interviewde nabestaan
den en vond ontbrekende puzzel
stukjes in een verhaal dat in heel
Twente beroemd is.
Dat verhaal begint in de zomer van
1944. De verzetsvrienden richten
onder leiding van Derk Smoes de
knokploeg Almelo op. Een van hen is
Hennie Meulenbeld die in 1939 naar
Rotterdam vertrok om marconist te
worden. Na het verwoestende
bombardement op de stad keert hij
terug naar Almelo om de wapens
op te pakken.
Hij wordt verliefd op Tini Michel,
een koerierster van de knokploeg,
met wie hij na de oorlog trouwt.
Krake: ,,Tini fietste als een soort
Hannie Schaft met geld, wapens,
voedselbonnen en valse persoons
bewijzen door de Duitse linies.''
Henk Meulenbeld (1963), de zoon
van het verzetsechtpaar, zegt: ,,Mijn
moeder zei: 'Dat deed je gewoon.'
Onzin, want maar vierduizend Ne
derlanders zaten in het verzet. Ik
denk dat hun geloof een belangrijke
rol speelde. Mijn vader was ook
rebels en wars van autoriteit.''
In september 1944 heeft het verzet
dringend geld nodig om stakende
spoorwegmedewerkers te helpen
onderduiken. Dat wordt hen bijna in
de schoot geworpen. In de kluizen
van twee banken in Almelo ligt 211
miljoen gulden contant van de nazi's.
Dat is vanwege de dreigende neder
laag naar het oosten verplaatst om
uiteindelijk naar Duitsland te bren
gen. Het megabedrag ligt verdeeld
bij De Nederlandsche Bank (134 mil
joen) en Twentsche Bank (77 mil
joen), beide in dezelfde straat.
Krake: ,,De kluizen lagen bomvol. De
adviseurs van DNB hadden daar
negatief over geadviseerd. De kluizen
waren te klein en lastig te verdedigen
tegen een overval.''
Smoes, een ondergedoken oud
medewerker van beide banken, krijgt
van oud-collega's de gouden tip. De
knokploeg vraagt de Nederlandse
regering toestemming voor de over
val. De regering geeft dezelfde dag
groen licht. 'Als banken worden aan
gevallen is het echter van belang dat
de 150 miljoen gulden om voor de
hand liggende redenen niet in
omloop komt. U moet bepalen welk
bedrag zal worden gebruikt voor
illegale (activiteiten, red.) en de rest
moet veilig worden weggegooid of
vernietigd.'
Terwijl vijf mannen van de knok
ploeg het DNB-filiaal binnendringen
en medewerkers dwingen de bank
biljetten in dertien kisten te stoppen,
blijft Hennie Meulenbeld buiten op
de uitkijk, omdat zijn broer bij de
bank werkt. Een vrachtwagen staat
Het spel is
gespeeld en ik
heb verloren
- Verzetsheld Derk
Smoes, als hij is
gepakt en wordt
weggevoerd naar
Duitsland
Zelfs Churchill
werd over de
succesvolle
verzetsactie
geïnformeerd
- Frank Krake, auteur
gereed. De chauffeur denkt dat hij
een lading aardappelen moet vervoe
ren, maar in de kisten zitten 400.000
biljetten van 100 gulden en 246.000
biljetten van 25 gulden.
Als een van de bankovervallers de
telefoondraden doorknipt, activeert
hij per ongeluk het alarm. Ze vertrek
ken halsoverkop. De buit bedraagt
46.150.000 gulden. Met inflatiecor
rectie zou de huidige waarde 1,2
miljard euro zijn. De kisten worden
in een hooiberg verstopt.
Het nieuws van de overval wordt
direct doorgeseind naar Londen,
aan prins Bernhard, koningin Wil-
helmina en de regering. ,,De euforie
was groot'', zegt Krake. ,,Zelfs
Churchill werd in een van zijn brie
fings over de actie geïnformeerd. Ik
heb die mededeling in een rapport
van Churchill gevonden.''
De hoogste SS-baas, Hans Alwinn
Rauter, opent de jacht op de daders.
Er wordt een miljoen gulden uitge
loofd voor de gouden tip.
Twee weken later worden zeven
overvallers gepakt, nadat een lid van
de knokploeg breekt tijdens het ver
hoor. Ze worden naar Duitse concen
tratiekampen gebracht waar ze, op
één overvaller na, de dood vinden.
'Het spel is gespeeld en ik heb
verloren', schrijft Derk Smoes op een
van de afscheidsbriefjes die bij
Almelo uit de trein zijn gegooid.
De ouders van Henk Meulenbeld
ontspringen de dans. ,,Mijn vader
had een van de zes omgekomen
bankovervallers kunnen zijn ge
weest. Dat hij het heeft overleefd, is
puur geluk. En mijn moeder heeft
twee keer de dood in de ogen geke
ken.''
Zelf bleven zijn ouders er nuchter
onder. ,,Achter de ronkende cijfers
van die 46 miljoen gulden zit het
leed van zes mensen die hun leven
hebben gegeven. Mijn vader was op
een gegeven moment helemaal klaar
met die overval. Er waren meer men
sen die belangrijke dingen in de
oorlog hebben gedaan, zoals de
koeriersters'', zegt Henk.
,,Ik vind het mooi dat mijn moeder
tussen de mannen op de omslag van
het boek staat. Ik ben trots op wat zij
gedaan hebben. In mijn fantasie hoor
ik Churchill met een dikke sigaar
zeggen: 'Die lui in Twente hebben
het toch maar geflikt. Mijn vader zou
dat mooi hebben gevonden.''
De overleden verzetshelden: vlnr
Douwe Mik, Derk Smoes, Gerhard
Nijland, Willem Meenks, Berend
Bruynes, G.H. Frielink. foto's sieverink.nl
GO DINSDAG 22 MAART 2022
FOTO'S PRIVÉ- COLLECTIE FRANK KRAKE
De helden van de
grootste bankroof
a
m ghdotsie
