7
NAAR DE STEMBUS
De ongehoord lage opkomst bij de
verkiezingen legt een oude, maar hardnekkige
kloof bloot in de samenleving. Sommige
kiezers voelen zich niet meer gehoord.
en deel van de kiezers
is compleet afgehaakt,
blijkt uit onderzoek na
onderzoek, na onder
zoek. Ze hebben geen
vertrouwen meer in de politiek
en zijn nog maar moeilijk over te
halen om naar de stembus te ko
men. Dat deze week bij de ge
meenteraadsverkiezingen slechts
de helft van de stemgerechtigden
kwam opdagen, doet bij veel be
stuurders en politici alle alarm
bellen afgaan.
Maar laten we niet doen of het
een nieuw fenomeen is, zegt so
ciaal geograaf Josse de Voogd. De
trend bestaat al jaren. Samen met
zijn collega René Cuperus maakte
De Voogd de Atlas van Afgehaakt
Nederland, waarin hij in beeld
bracht welke groepen weinig ver
trouwen in de politiek hebben en
waar ze wonen. ,,Als je naar de
kaart kijkt met opkomstcijfers, zie
je veel overeenkomst met de
plaatsen waar mensen wonen die
het geloof in de politiek zijn ver
loren", vertelt hij. Het zijn ge
meenten of wijken waar veel
mensen met een laag inkomen
wonen, waar de gemiddelde op
leiding laag is en waar veel jonge
ren wonen en, in een deel ervan,
veel mensen met een migratie
achtergrond. ,,Daar is de opkomst
ook deze verkiezingen erg laag.''
Maar het is niet zo dat de lage
opkomst alleen maar komt door
dat mensen de politiek wantrou
wen, waarschuwt De Voogd. Bij
landelijke verkiezingen is de op
komst wél hoog, dus een aantal
mensen beschouwt de lokale
stembusgang blijkbaar als minder
relevant. En in kleinere gemeen
ten op de Veluwe, waar de inko
mens en opleidingsniveaus lager
zijn dan het gemiddelde in Ne
derland, was de opkomst hele
maal niet zo laag. ,,In gemeenten
waar nog sociale samenhang is,
gaan mensen wél stemmen.''
Binding
Een ander voorbeeld: Almere is
geen heel arme gemeente, maar
had wel een erg lage opkomst.
Ook omdat veel nieuwe inwoners
weinig binding hebben met de
gemeentepolitiek. De Voogd: ,,We
moeten dus uitkijken voor al te
makkelijke verklaringen.''
Neemt niet weg dat ook deze
verkiezingsuitslag wel weer een
kloof in de samenleving blootlegt.
Wie kijkt naar hoe de landelijke
partijen het deden deze week, ziet
dat de partijen met een hoogop
geleide achterban relatief goed
scoorden: partijen als D66,
GroenLinks en Volt trekken bo
vengemiddeld veel hoogopgeleide
kiezers. Terwijl partijen die dat
niet doen, bijvoorbeeld de SP en
PVV, juist inleverden.
Een groep kiezers die het meest
van haar lokale bestuur afhanke
lijk is voor bijvoorbeeld aanvul
lende bijstand, hulp bij het zoe
ken naar werk of maatschappe
lijke ondersteuning, is dus het
minst komen stemmen. Hun ge
meenteraden bestaan voor een
belangrijk deel uit partijen die de
geslaagde, 'niet-afgehaakte' kant
van de samenleving vertegen
woordigen. En dat, waarschuwt
De Voogd, kan ervoor zorgen dat
de problemen van de niet-stem-
mers worden genegeerd. Een
neerwaartse spiraal dreigt, met
een groter wantrouwen in de po
litiek bij die kiezers als gevolg.
Politicoloog Hans Vollaard van
de Universiteit Utrecht ziet het
zelfde: ,,Mensen die afhaken, vin
den dat de overheid hen niet ziet
staan. Ze wonen vaker in krimp-
regio's en in de grote schil rond de
Randstad, maar ook in de armere
wijken van grote steden. Daar is
de opkomst laag. Het gevaar is:
wie komt er dan voor hen op?''
Uitgesloten
Wat ook niet helpt, is dat als deze
groep wél gaat stemmen, hun
partij door andere partijen wordt
uitgesloten bij de collegevorming.
Een lot dat bijvoorbeeld diverse
lokale partijen treft die vaak nog
wel het vertrouwen genieten van
deze kiezers. Politici en bestuur
ders die zeggen dat ze zich zorgen
maken over de lage opkomst,
kunnen er ook zelf wat aan doen,
zegt Vollaard. ,,Het vertrouwen is
niet voor altijd weg, het slingert.
De niet-stemmers geven een dui
delijk signaal: hoor mij!''
Ook het Sociaal en Cultureel
Planbureau bracht de niet-stem-
mers in beeld. Het zijn vooral
mensen zonder vast werk of vol
doende inkomen, ongeveer 20
procent van de bevolking. Van die
groep zegt een op de vijf nooit te
stemmen. Vollaard: ,,Dat is dus
ruwweg 4 procent van de totale
bevolking waarover ik me echt
zorgen maak. Het is belangrijk dat
politici die groep afhakers niet
groter laat worden.''
Stijging opnames
coronapatiënten
Designerdrugs in
Europa in de ban
Verse bemanning
ruimtestation ISS
GO ZATERDAG 19 MAART 2022
GEMEENTERAAD
'Niet-stemmer geeft een
signaal af: Hoor mij!'
Niels Klaassen
Hans van Soest
Den Haag
G Stemmen
in het Con
certgebouw
in Amster
dam. De op
komst in de
grote steden
was nooit
eerder zo
laag. foto anp
Het aantal patiënten met co
rona in de Nederlandse zie
kenhuizen is het afgelopen
etmaal met twintig gestegen
naar 1975, blijkt uit cijfers van
het Landelijk Coördinatiecen
trum Patiënten Spreiding
(LCPS). Het is een lichte stij
ging ten opzichte van donder
dag, toen het aantal co
ronapatiënten juist iets af
nam. Op de intensive cares
lagen gisteren 152 coronapa
tiënten, twee minder dan
donderdag. 1823 patiënten
met corona werden verzorgd
op de verpleegafdelingen. De
ic's hebben er 17 nieuwe co
ronapatiënten bij gekregen,
de verpleegafdelingen 256.
BRUSSEL
De Europese Commissie wil
de nieuwe drugs 3-MMC en
3-CMC verbieden. De twee
zijn giftig en levensgevaarlijk,
zegt de commissie. 3-MMC,
ook wel 'poes' genoemd, is de
bekendste van de twee zoge
heten designerdrugs en al
verboden in Nederland. Het
middel draagt schuld aan de
dood van 27 gebruikers, stelt
het dagelijks bestuur van de
EU. Gebruik van 3-CMC liep
tienmaal fataal af. Als de
EU-landen en het EP geen
bezwaar maken, wordt het
verbod over twee maanden
van kracht. De lidstaten heb
ben dan een halfjaar om de
maatregel in te voeren.
BAJKONOER
Voor het eerst sinds de Rus
sische invasie in Oekraïne
gaan drie verse bemannings
leden naar het ruimtestation
ISS. Dat vliegende laborato
rium, ruim 400 kilometer bo
ven de aarde, was tientallen
jaren lang een baken van
internationale samenwerking,
ook in moeilijke tijden. Door
de spanningen tussen Rus
land en het Westen is de toe
komst van het ISS, dat onge
veer 100 miljard euro kost,
echter onzeker. De drie
nieuwe bemanningsleden ko
men allen uit Rusland. In ISS
verblijven nu vier Amerikanen,
twee Russen en een Duitser.
Bij deze stemlocatie in Enschede wilde de vader wel stemmen, maar zoonlief liever niet. foto: cees elzenga
