18
IN DE BAN VAN DE OORLOG I CHINA
Sinds de oorlog in Oekraïne kijkt de
hele wereld niet alleen naar Rusland,
maar ook naar China. Gaat Peking
Rusland een economische of
militaire reddingsboei toewerpen?
parlement vorige week, bena
drukte minister van Buitenlandse
Zaken Wang Yi dan ook dat Chi
na's vriendschap met Rusland
'rotsvast' is.
Dat betekent niet dat China
Rusland een handje zal helpen om
het effect van de economische
sancties tegen het land te vermin
deren, waar westerse landen zo
voor vrezen. Integendeel. Hoewel
Peking sancties als drukmiddel
verwerpt, zei Wang deze week dat
China weinig trek heeft om ook
sancties aan zijn broek te krijgen.
Peking is nog steeds verwikkeld
in een handelsoorlog met Amerika
en ook de relatie met de EU staat
de laatste tijd onder druk. China
kiest dus liever eieren dan wodka
voor zijn geld. Want hoewel China
voor Rusland de belangrijkste
handelspartner is, leveren de EU
en de VS Peking samen circa tien
keer zoveel geld op aan handel.
Daarbij, hoe langer de oorlog
duurt, hoe meer schade die toe
brengt aan de wereldeconomie en
daarmee ook aan China, dat het af
gelopen halfjaar zijn economische
groei al zag teruglopen. 'Een con
flict tussen Rusland en Oekraïne
is niet in China's belang', schreef
de Chinese ambassadeur in de VS,
Qin Gang, maandag in een opinie
stuk in The Washington Post.
Bovendien zijn China's moge
lijkheden om Rusland te helpen
beperkt. China en Rusland werken
aan een alternatief betaalsysteem,
maar dat kan Swift voorlopig nog
niet vervangen. Ook kan het wel
circa de helft meer gas kopen van
Rusland dan het nu doet. Maar dat
gaat Rusland niet uit een econo
mische crisis houden. De hoeveel
heid gas die Europa koopt, is ruim
tien keer groter.
,,Rusland nu openlijk helpen is
te kostbaar, politiek en econo
misch. China heeft niet genoeg
mogelijkheden daarvoor'', zegt
Szczudlik. ,,Waar China wel bang
voor is, is de instorting van Poetins
regime. Dus het wil straks Rus
land wel helpen om Poetin te laten
overleven. Wat China nu doet, is
business as usual, afwachten wat de
impact van de sancties is.''
Dat denkt ook Gabuev: ,,Tot
dusver helpt China Rusland niet
substantieel. China zal wachten
tot de situatie zich stabiliseert, het
is nu te onvoorspelbaar, en dan
kiezen wat goed voor Peking is.
Over een paar weken of maanden
heeft China een nog sterkere on
derhandelingspositie om van Rus
land te profiteren.''
Taiwan
Verhalen van Amerikaanse functi
onarissen dat Rusland Peking om
militaire hulp heeft gevraagd,
worden door beide landen ont
kend. De Amerikaanse veilig
heidsadviseur heeft afgelopen
maandag zijn Chinese collega ge
waarschuwd dat als Peking Rus
land te hulp schiet, dit 'conse
quenties' zal hebben.
Waar veel China-deskundigen
het wel over eens zijn, is dat
Peking de reactie van democrati
sche landen op de invasie nauw
lettend bestudeert, met het oog op
Bemiddelaar
Daarom zegt China officieel geen
partij te kiezen, de soevereiniteit
van Oekraïne te respecteren en
roept het steeds op tot vredeson
derhandelingen. Het land werpt
zich zelfs op als bemiddelaar, iets
dat door alle China-experts wordt
gezien als mooi weer spelen.
,,China heeft geen enkele ervaring
op dat vlak en concreet doet het
weinig'', zegt Alexander Gabuev.
Hij is een Rus en hoofdonderzoe
ker van het Carnegie Moscow
Center en gespecialiseerd in Rus-
lands beleid in Azië en China.
,,Niet echt de beste tijd om in mijn
Rusland te zijn'', voegt hij er ter
loops aan toe.
De Chinese regering weigert
ondertussen de oorlog een 'inva-
ijna drie jaar gele
den was de Russi
sche president Vla
dimir Poetin te gast
bij de 66ste verjaar
dag van zijn 'goede
vriend' Xi Jinping, die werd ge
vierd met ijsjes en een grote taart.
Het was een bijna aandoenlijk
beeld. Of Poetin aankomende juni
weer op Xi's verjaarspartijtje mag
komen, valt te bezien. Vermoede
lijk zal China zijn buurman die
sinds de invasie in Oekraïne inter
nationaal gecanceld is, even op
armlengte houden.
Want wie wil er in het openbaar
gezien worden met een 'oorlogs
misdadiger'? De Amerikaanse pre
sident Biden omschreef
Poetin woensdag op die
manier. Zelfs China
met zijn slechte
imago op het ge
bied van men
senrechten zal
voorlopig een
rondje wodka
afslaan. Hoewel
China en Rus
land afgelopen ja
ren hun handelsre
laties versterkten,
probeert Peking sinds
Poetins inval hardnekkig de
indruk te wekken 'neutraal' te
zijn. ,,China wil niet gezien wor
den als vriend van een nieuwe
'Hitler'", zegt Justyna Szczudlik,
analist bij de Poolse denktank
voor internationale zaken PISM en
gespecialiseerd in China's buiten
landbeleid.
sie' te noemen en praat net als
Rusland over een 'speciale mili
taire operatie'. China wijst er ook
continu op dat Ruslands veilig
heidszorgen over uitbreiding van
de Navo terecht zijn.
Van echte neutraliteit kan je dan
ook niet spreken. In staatsmedia
geeft Peking de VS en de westerse
sancties de schuld van de huidige
'escalatie'. Afgelopen dagen her
haalde Peking zelfs de door Rus
land gelanceerde samenzwerings
theorie dat de VS in Oekraïne la
boratoria sponsort met biologi
sche en chemische wapens.
Onofficieel delen Rusland en
China natuurlijk veel meer dan al
leen een landsgrens en economi
sche belangen. Het zijn
ideologische bond
genoten met een
gemeenschap
pelijke afkeer
van Amerika
en het Wes
ten en ze
hebben
beide weinig
op met pro
gressieve frat
sen als diversi
teit, genderdiscus-
sies, feminisme en
gelijke rechten. In hun
ogen is het Westen op zijn retour.
In die visie zijn de autocratische
regimes verenigd, zegt Gabuev.
De twee landen hebben al de
cennia vriendschapsbanden. Na
dat communistenleider Mao de
Volksrepubliek China uitriep in
1949 hielp Stalin het land indus
trieel en militair op te bouwen.
Soms waren de relaties warm, an-
dere jaren stekeliger. Tot een ver-
gaander formele alliantie kwam
het nooit. Gabuev: „Daarvoor is er
geen echt wederzijds vertrouwen
tussen China en Rusland.''
De eensgezindheid wordt nu
wel getest, benadrukt Gabuev,
voormalig adjunct-hoofdredacteur
van Kommersant-Vlast, een in Rus
land invloedrijke krant. ,,We zijn
in een andere realiteit. Dit is een
ander Rusland dan voor de oorlog.
Dus alle aannames over de relatie
tussen China en Rusland moeten
we opnieuw bekijken.''
De landen hebben in de loop der
tijd wel samenwerkingsverdragen
gesloten. Het laatste in de rij werd
op de Winterspelen in Peking ge
tekend, waarin Rusland en China
expliciet elkaars buitenlandbeleid
beloven te steunen. Tijdens de
jaarlijkse bijeenkomst van China's
ZATERDAG 19 MAART 2022 GO
Poetin brengt China in lastig
Moskou
Rusland
Oekraïne
Bejing
China
ANOUK EIGENRAAM
PEKING
Een militaire oefening in Taiwan. China wil het eiland inlijven. foto epa
