16
IN DE BAN VAN DE OORLOG I FINLAND
Finland heeft altijd geweigerd zich aan te sluiten bij
de Navo. Het wilde koste wat kost neutraal blijven,
om zo Rusland niet voor het hoofd te stoten.
Nu wordt er voor het eerst aan dat standpunt
getwijfeld. ,,Dit is een aardverschuiving."
Kiev-ó"';
Oekraïne
ijn vader zei altijd: ,,Pas op
voor de beer." En wijlen zijn
grootvader vocht nog tegen
de Russen in de Tweede We
reldoorlog, dus die zat ook
niet boordevol mooie herin
neringen. Maar Antti Laine is
van 1991, groeide op in een andere tijd, en had
zo zijn eigen gedachten over Rusland.
„Ik dacht dat we er eindelijk over
heen waren. Het Rusland waar
ik mee opgroeide, was niet
de Sovjet-Unie van mijn
vader en grootvader."
We spreken elkaar aan
de voet van een stand
beeld met de prachtige
naam Maail-
manrauhaWereldvrede.
Vijf grote bronzen figu
ren houden vastberaden
een wereldbol omhoog met
daaromheen een vredeskrans.
Gemaakt door Oleg Kirjuhin, en
in 1990 door Moskou geschonken aan
het Finse volk, als teken van de allerbeste be
doelingen.
Maar de wereld ziet er na de Russische inval
in Oekraïne ineens heel anders uit, ook voor
Antti. Hij vertelt over zijn dienstplicht (die
bestaat hier nog), en de angst die doorklinkt in
zijn stem is bijna voelbaar: ,,Als je bij ons in
dienst gaat, mag je kiezen bij welk onderdeel
je wilt, de marine, de luchtmacht of de land
macht. Ik koos voor het laatste. Daar krijg je
dan te horen dat je in geval van oorlog een ge
middelde levensverwachting hebt van vijftien
minuten. Maar er was geen oorlog, er was niks
aan de hand, dus je lacht erom. Maar nu niet
meer. Ineens is er wel oorlog. Rusland heeft
een ander land aangevallen."
Antti is niet de enige Fin die momenteel in
de war is. Voor het eerst verschijnen er opinie
peilingen waaruit blijkt dat een kleine meer
derheid van de voorheen zo hartstochtelijk
neutrale Finnen toch lid wil worden van de
Navo. En als dat gebeurt, zo heeft het
Kremlin al meerdere malen laten
weten (deze week nog maar een
keer), dan zou dat het einde
betekenen van een decen
nialange vriendschappe
lijke relatie. Dan zijn de
Finnen geen vrienden
Rusland meer, maar vijanden. En
dan zou het zo maar eens
Moskou kunnen („Je weet het
nooit, kijk nu maar naar
Oekraïne") dat Antti naar
het front moet. „En dan word
ik dus binnen vijftien minuten
afgeslacht."
Hoe je er ook tegenover staat, alleen
al de serieuze mogelijkheid van een Navo-lid-
maatschap wordt hier in Finland gezien als
een aardverschuiving. Mika Rönkkö (55) had
het in elk geval nooit verwacht. „Totaal niet.
Dit is dramatisch. Het is voor Finland veel vei
liger om neutraal te zijn. Kijk naar onze lig
ging en onze geschiedenis. Je wilt hier geen
oorlog met Rusland."
Schrijver en activist Rönkkö is een van de
vele Finnen die graag en open willen vertellen
over de relatie tussen Finland en Rusland. Hij
groeide op in het tijdperk van Urho Kekkonen,
de langstzittende president uit de Finse ge
schiedenis (van 1956 tot 1982) en de man die
niet alleen de neutraliteitspolitiek vorm gaf
maar er ook zijn naam aan leende: 'de
lijn-Kekkonen'. In het hart van dit beleid ligt
de beroemde Winteroorlog, die de Finnen uit
vochten tegen de Sovjet-Unie. Op 30 novem
ber 1939 vielen de Sovjets hun buurland bin
nen op een manier die volgens Rönkkö erg
doet denken aan wat er nu gebeurt in Oekra-
ine. „Zonder aanleiding of waarschuwing, met
als excuus verzonnen provocaties. Het was een
bittere, felle oorlog in een ijskoude winter."
De Winteroorlog duurde drie maanden, een
week en zes dagen. De Sovjets waren zwaar in
de meerderheid, maar verkeken zich op de
verbeten tegenstand en de winterse omstan
digheden. Aan Finse zijde stierven 25.000 sol
daten, het Rode Leger verloor er 126.000. Ook
het aantal Sovjet-gewonden was met 200.000
bijna vijf keer hoger dan dat van de Finnen,
voornamelijk door de kou. ,,Mijn grootvader
raakte drie keer gewond", zegt Rönkkö. ,,Bijna
elke familie heeft een dergelijk verhaal. Ook al
wonnen we uiteindelijk niet, deze oorlog
heeft een mythische plek in onze geschiede
nis." Zo kent iedere Fin de scherpschutter
Simo Hayha, bijgenaamd De Witte Dood, die
in zijn eentje meer dan vijfhonderd vijande
lijke soldaten doodschoot.
Vervolgoorlog
Wat volgde, was een opgelegde vredesover
eenkomst, waarin de zegevierende Russen een
deel van Finland opeisten. Onmiddellijk
klopte toen nazi-Duitsland aan: als de Finnen
zijn kant zouden kiezen, dan zou het wel goed
komen met die gebieden. Die
rest van de
ZATERDAG 19 MAART 2022 GO
Finse vriend
kan zo weer
vijand zijn
Een demonstratie in de Finse hoofdstad Helsinki tegen de Russische invasie in
MARK VAN ASSEN
HELSINKI
Finland
Helsinki
Mika Rönkkö, schrijver en
activist
Markku Kangaspuro,
directeur Alexander Instituut
