14
IN DE BAN VAN DE OORLOG
Meeste gevluchte Oekraïners
overwegen geen moment in
Roemenië te blijven
universiteit van Boekarest, spreekt van
een sterke vorm van 'russofobie'.
Door de recente ontwikkelingen is
dat alleen maar versterkt. Roemenië
deelt honderden kilometers grens met
Oekraïne, met name in het noorden. In
het zuidoosten van Roemenië, niet ver
van Slangeneiland, worden beide lan
den gescheiden door de Donau. Tussen
Orlivki (Oekraïne) en Isaccea (Roeme
nië) varen veerboten vol vluchtelingen
al dagenlang af en aan.
Kinderen, moeders en oma's stappen
met meestal slechts een kleine tas in
hun hand van de loopplank af. Het is
een miserabel beeld, onwerkelijk ook
als je het voor je neus ziet gebeuren. De
Roemenen vrezen dat dit pas het begin
is. Het land heeft een hechte band met
Moldavië, een ander land waar Vladi
mir Poetin mogelijk zijn oog op laat
vallen. En last but not least: in zijn eisen
aan het Westen noemde Poetin Roe
menië expliciet als een van de landen
die uit de Navo zou moeten stappen.
Daar peinzen de Roemenen niet
over, en ook de Navo niet. Na de Russi
sche invasie zijn er juist meer troepen
gestationeerd, ook Nederlanders. De
meeste Roemenen danken God op hun
blote knieën voor de westerse militaire
rugdekking. ,,Anders zou Roemenië in
dezelfde situatie zitten als Oekraïne",
zegt Magdin, in het verleden adviseur
van Roemeense en Moldavische staats
hoofden. ,,De geschiedenis van de
twintigste eeuw heeft Roemenië over
tuigd van het belang van de Navo."
Die geschiedenis is nogal roerig, eu
femistisch gesteld. Na de Tweede We
reldoorlog, waarin Roemenië aan de
zijde van de Duitsers vocht en bepaald
geen schone handen hield, kwam het
land onder Sovjetinvloed. Vanaf 1967
kreeg het met Nicolae Ceausescu zijn
eigen beroemde communistische dic
tator, misschien wel de wreedste van
het hele Oostblok. Met zijn vrouw
Elena bouwde hij aan een persoonlijk
heidscultus, waarvan de gevolgen in de
hoofdstad Boekarest nog steeds zicht
baar zijn.
Het bekendste voorbeeld daarvan is
het Parlementspaleis, door Ceausescu
gebouwd als Huis van het Volk. In Eu
ropa is er geen groter gebouw dan dit.
Alle materialen die erin verwerkt zijn
komen uit Roemenië. Een woonwijk,
een stadion en historische kerken
moesten er bij de bouw voor wijken.
Het is wanstaltig in alles, van binnen
en van buiten.
De dictator maakte de ingebruik
name van het gebouw niet zelf mee. In
1989, kort na de val van de Berlijnse
uitgang is. ,,In het dagelijks leven gaat
het echt beter. Bij de politie en in zie
kenhuizen is het bijna uitgebannen,
echt waar. Maar wat er nog wel is, is
systematische corruptie, en dat is mis
schien nog wel erger. Grote projecten
worden verdeeld door politici en be
vriende ondernemers."
Roemenië, dat is eigenlijk twee lan
den voor de prijs van één. Het is niet
moeilijk verliefd te worden op schitte
rende steden als Timisoara en Cluj-
Napoca, Sibiu en Brasov. Die barsten
van de jonge, open, talentvolle mensen.
Er hangt energie in de lucht, vooruit
gang. De infrastructuur wordt ook be
ter, tussen de meeste steden liggen te
genwoordig zeer behoorlijke wegen.
Maar je hoeft maar een buitenwijk in
te rijden en de lelijkheid en armoede
grijpen je naar de keel. Verweerde,
slecht onderhouden Oostblokflats ont
nemen je het zicht en soms ook bijna
de adem. De uitstoot van de eindeloze
optocht vuile diesels vindt maar moei
lijk een uitweg uit de betonnen jungle.
Op het platteland zijn de dorpjes soms
charmant, maar vaak ronduit deplora
bel. Boeren rijden er nog met paard en
wagen, oude oma's lopen met kromme
ruggen langs onverharde wegen. Jonge
ren die zich ook maar enigszins bewust
waren van hun perspectieven hier, zijn
naar het buitenland gegaan.
,,Een kwart van de beroepsbevolking
is verdwenen", zegt Calistru. ,,In som
mige delen van het land, in het oosten
en het zuiden vooral, is de situatie echt
uitzichtloos. Er is geen toekomst, geen
perspectief, niks. Hulporganisaties die
geld in projecten willen steken, hebben
zelfs moeite om dat kwijt te raken. Er
zijn geen initiatieven, het hele maat
schappelijke middenveld is verdwe
nen."
Hier wonen de mensen, kortom, die
niet zo heel veel merken van de zege
ningen van Instagram en Coca-Cola.
Het maakt dat mensen terugverlangen
naar een tijd dat het land een sterke lei
der had - al was dat dan een dicta
tor. ,,Het is een soort biologisch pro
ces'', zegt Calistru. ,,Je wacht op betere
voorzieningen en op een betere over-
Muur, werd hij met zijn echtgenote ge-
executeerd door woedende revolutio
nairen. Uit arren moede besloot de
Roemeense overheid halverwege de ja
ren 90 dat het parlement en de senaat
er dan maar in moesten trekken. Daar
door heeft nu in elk geval een kleine
40 procent van het gebouw een functie,
het deel dat is opengesteld voor toeris
ten meegerekend.
Tibrigan is een van de mensen die er
nu hun werkdagen slijten. Behalve so
cioloog is hij fractieassistent binnen de
politieke partij USR, in 2015 opgericht
als anticorruptiepartij. ,,In de winter is
het hier niet te harden, zo koud", zegt
hij, terwijl hij door een van de ruim
tweeduizend onafzienbaar grote ruim
tes loopt. ,,Aan onderhoud zijn we 2
miljoen euro per maand kwijt."
Kroonluchters
Aan het plafond hangen kroonluchters
zo groot als een auto, de vloerkleden
zijn formaatje tennisbaan, minstens.
Het feit dat honderden parlementariërs
dagelijks hun werk doen in de natte
droom van een communistische dicta
tor, toont feilloos aan hoeveel moeite
het dit Oost-Europese land kost om
zijn verleden af te schudden.
In de lift staat nog steeds een norse
mevrouw, wier enige functie is om het
knopje in te drukken. Wie toegang wil
krijgen tot de algemene ruimtes van
het parlement, moet nog steeds een
ouderwetse stempel op zijn legitima
tiebewijs laten zetten. Er zijn initiatie
ven om meer te fietsen en beter afval te
scheiden, maar geen Roemeen die zijn
gedrag erop aanpast. ,,We willen wel
bij het Westen horen", zegt Tibrigan
met een diepe zucht. ,,Maar het lukt
ons gewoon niet zo goed."
Stefan-Iulian Lorincz, parlementslid
voor de USR, zegt dat de Roemenen ei
genlijk maar één grotere vijand hebben
dan de Russen: Roemenië zelf. ,,Cor-
ruptie is nog steeds overal. Als jij iets
wilt bouwen, kun je nog steeds niet
zonder zwart geld. Verandering kost
hier zoveel tijd."
Geconfronteerd met die woorden
zegt Calistru, al haar leven strijdend te
gen corruptie, dat er wel degelijk voor-
ZATERDAG 19 MAART 2022 GO
VERVOLG VAN PAGINA 13
Tussen Orlivki
(Oekraïne) en
Isaccea(Roe
menië) varen
veerboten vol
vluchtelingen
al dagenlang
af en aan.
FOTO STOYAN NENOV/
REUTERS
