Rapport 'De grenzen aan de groei' schudde in 1972 de wereld
-
wm
Wat was ook alweer het rapport van de Club van Rome?
16
Deze maand vijftig jaar geleden verscheen het rapport van de
Club van Rome. 'De grenzen aan de groei' werd wereldwijd de
meest verkochte wetenschappelijke publicatie ooit. Hoe ging
dat? En kwamen de zwarte scenario's nou uit of niet?
,JMMI
'We weten
inmiddels dat er
meer dan genoeg
olie in de grond zit'
Wat de meest ver
kochte weten
schappelijke
publicatie ooit
zou worden,
was nog maar
een losse stapel A4'tjes toen de jonge
Wouter van Dieren ze meekreeg om
onderweg naar huis eens rustig te le
zen. ,,Laat me weten wat je vindt'',
zei hoofdauteur Dennis Meadows,
een jonge onderzoeker die er al
maanden aan werkte met een klein
clubje collega's aan het Massachu
setts Institute of Technology (MIT).
Van Dieren bezocht ze omdat hij in
opdracht van Elseviers Weekblad de
opkomende milieubeweging in
Amerika bestudeerde.
Het was eind 1970. Feyenoord had
net de Europa Cup gewonnen, Back
Home van The Golden Earring was
een grote hit. Van Dieren, toen 28,
had met succes actiegevoerd tegen
een Amsterdams gemeenteplan om
de Jordaan te slopen.
,,Het waren briljante geesten en ze
deden iets volstrekts unieks'', vertelt
Van Dieren, inmiddels 80, over het
team onderzoekers. ,,Met behulp van
de computer - die toen nog maar net
bestond - probeerden ze scenario's
door te rekenen voor de toekomst.
Dat was nog nooit vertoond." Op
drachtgever was een select gezel
schap van zakenmensen en acade
mici die in 1968 voor het eerst in
Rome bijeen waren gekomen om
hun zorgen over de toestand van de
wereld te bespreken. Dat jaar, 1968,
was er een invloedrijk boek versche
nen, The population bomb, over oor
log en hongersnood als gevolg van
bevolkingsgroei. Vijf jaar eerder had
een ander boek, Silent Spring van Ra
chel Carson, gewezen op het bestaan
van zoiets als een milieuprobleem.
Dat was toen allemaal nieuw. De
Club van Rome, zoals het gezelschap
zich noemde, vroeg in 1970 aan het
MIT, toen al een van de meest presti
gieuze universiteiten ter wereld, om
de situatie in kaart te brengen.
Glashelder
En net toen Van Dieren in Boston
langskwam, was het onderzoek zo
goed als klaar. De uitkomsten waren
alarmerend. 'Als de huidige groei
trends in de wereldbevolking, indus
trialisatie, vervuiling, voedselpro
ductie en uitputting van de natuur-
7 - 3 -• -
lijke hulpbronnen doorzetten, zul
len de grenzen aan de groei binnen
de komende honderd jaar bereikt
worden. Het meest waarschijnlijke
resultaat zal een tamelijk plotselinge
en ongecontroleerde afname in zo
wel de bevolkingsgrootte als de in
dustriële capaciteit zijn', stond er in
de inleiding.
Of staat, want de oorspronkelijke
versie, ook in het Nederlands, is nog
steeds te koop. Het is een leesbaar
boek, met aansprekende grafieken en
een glasheldere uitleg van wat expo
nentiële groei is. Niet geschreven op
de alarmerende toon van actievoer
ders, maar met de feitelijke toon van
onderzoekers.
1973. FOTO BENELUX PRESS
,,Ik was in totale shock'', zegt Van
Dieren. ,,Het was allemaal doorgere
kend.'' Terug in Nederland bedacht
hij zich geen moment. Honderd ko
pieën maakte hij. ,,Ik heb ze stuk
voor stuk genummerd, er 'vertrou
welijk' opgezet en ze bezorgd bij ie
dereen die ik kende en die ertoe
deed.'' Het weekblad waarvoor hij
naar Amerika was gegaan, zag er
trouwens niets in. ,,Een stel jongeren
die met computers de toekomst
voorspelden, nee, dat soort onzin
publiceerden ze niet.'' NRC Handels
blad deed dat wel. 'Ramp bedreigt
wereld', stond er op 31 augustus 1971
op de voorpagina. En zo kon het ge
beuren dat een halfjaar voordat het
zou verschijnen, het rapport van de
Club van Rome via Nederland al we
reldnieuws werd.
,,God, wat een mooie tijd was dat'',
ZATERDAG 12 MAART 2022 GO
Waarschuwing
Club van Rome
is na halve eeuw
nog springlevend
'Of
HANS NIJENHUIS
lËSlilifê 3e - li38§iiS7*pi
V' -
-- GO.:.
Z -_
WiSfT
Een autoloze zondag
tijdens de oliecrisis in
-Jaap Tielbeke
Het was géén klimaatrap
port, zoals de wetenschap
pers van het IPCC die uit
brengen (28 februari ver
scheen er weer een). De
opwarming van de aarde
werd er ook nauwelijks in
genoemd, inzicht in dat
probleem ontbrak nog.
Het was géén voorspelling.
Het rapport van de Club van
Rome liet zien wat een aan
tal ontwikkelingen in de we
reld teweeg zou kunnen
brengen als er niets zou ver
anderen.
Het was wél een waarschu
wing. Het was eerste onder
zoek waarin met behulp van
een computer werd bere
kend dat bij ongewijzigde
bevolkingsgroei en industri-
ele productie grondstoffen
uitgeput zouden raken en
het milieu beschadigd.
Het was het begin van een
nog immer voortdurend de
bat of er grenzen zitten aan
economische groei.
Het was veelgelezen: het
rapport is in 37 talen ver
taald en er zijn naar schat
ting wereldwijd 12 miljoen
exemplaren van verkocht.
Het had effect: het bewust
zijn dat grondstoffen eindig
zijn en natuur en milieu
kwetsbaar, is sinds begin ja
ren 70 sterk ge
groeid. Het
oogstte ook kri
tiek: het rapport
zou onvoldoende
rekening hebben
gehouden met het vermo
gen van de mens om techni
sche oplossingen te vinden,
ook al is een van de vijf
hoofdstukken juist aan die
technologie gewijd.
Het is nog actueel, om
ïiv -ram ^et waarschuwt dat
ongebreidelde mense-
$Ott S lijke activiteit de pla-
1 neet uitput. Het is ach-
terhaald, omdat klimaatver
andering inmiddels een gro
ter probleem is dan
grondstoffentekort of milieu
vervuiling. Een vervuilde ri
vier kan nog worden
schoongemaakt, een grond
stof worden vervangen,
maar als een ijskap eenmaal
is gesmolten, kan dat niet
meer worden teruggedraaid.
