Dierenmens
De mythische geluksvogels
Derk Sauer en zijn gezin
Lac du Der is
het mekka
voor de
vogelspotters
12
Uitgever en journalist Derk Sauer
woonde sinds 1989 in Moskou.
Vanwege de oorlog zag hij zich
genoodzaakt te vertrekken naar zijn
huis in Domburg. Een persoonlijk
verslag van een pijnlijk afscheid.
Meestal gaat de krant over mensen. Annemarie Haverkamp schrijft over
dieren met een verhaal.
In het oude Japan had
den ze een goddelijke
status. Kraanvogels ge
noten koninklijke bescher
ming zoals zwanen dat in
Engeland doen. Want voor
Japanners waren de trom
petterende vliegers geluk-
brengers, symbolen van
een lang leven. De afgelo
pen dagen stonden voge
laars in heel Nederland
naar de hemel te kijken.
Hun geluk was de passage
van kraanvogels, op weg
van Spanje richting Scan
dinavië om te broeden.
Dankzij Gert Vande-
zande en zijn ECMN (Eu
ropean Crane Migration
Network) weten vogel-
spotters waar ze moeten
gaan staan. Het netwerk
dat de Vlaming zes jaar ge
leden samen met landge
noot David Kever oprichtte
verzamelt realtime info
over waar de vogels wor
den gezien, van het uiter
ste zuiden van Europa tot
het noordelijkste puntje.
De mannen mixen die data
met gegevens over tempe
ratuur, thermiek en wind
richting en zo komen ze tot
een dagelijkse kraanvogel
verwachting, zeg maar een
weerbericht van geluk.
Vandezande tikt elke och
tend op Facebook een up
date a la 'NOG 25.000 TOT
30.000 KRAANVOGELS
OP KOMST VOOR VAN
DAAG EN/OF MORGEN',
altijd in hoofdletters en
voorzien van kaartjes en
uitleg.
Vandezande staat in
Luxemburg kraanvogels te
tellen als hij zijn telefoon
opneemt. Zodra zijn werk
het toelaat, spoedt de
scheikundige zich naar
buiten voor een rendez
vous met de mythische vo
gels. Een van de bekendste
vertellingen over kraanvo
gels is die van Sadako Sas
aki. Op 2-jarige leeftijd
wordt zij in 1945 door de
enorme kracht van de
atoombom op Hiroshima
door de ruiten van haar
huis de straat op geslin
gerd. In eerste instantie
lijkt het meisje niet ge
wond, maar als ze 11 is
Kraanvogel
krijgt ze leukemie. In het
ziekenhuis begint ze aan
het vouwen van duizend
origami-kraanvogels om
dat die volgens de Japanse
overlevering gezondheids-
wensen in vervulling laten
gaan. Het mag niet baten:
ze overlijdt in 1955. Maar
ter nagedachtenis aan haar
en andere slachtoffertjes
krijgt ze een standbeeld in
het Park van de Vrede in
Hiroshima. In haar handen
een papieren kraanvogel.
Vandezande kijkt naar
kraanvogels van vlees en
bloed. Hij geniet van het
hemelse lawaai dat ze ma
ken. Tegelijkertijd verza-
melt hij alle mogelijke data
over de kraanvogeltrek. De
periode dat er duizenden
kraanvogels in slierten of
groepen overvliegen is
maar kort, legt hij uit. Die
begint half februari en ein
digt vier weken later.
,,De kraanvogels verza
melen op een paar bekende
plekken voor ze over Ne
derland en België vliegen",
vertelt hij. ,,Lac du Der in
Frankrijk is zo'n rustplaats.
Dat is het mekka voor
kraanvogelspotters, vooral
tijdens de najaarstrek. In de
herfst van 2019 kwamen
daar 268.000 vogels op het
zelfde moment samen."
Opmerkelijk genoeg zijn
er ook kraanvogels die een
paar duizend kilometer
aan één stuk vliegen. ,,Of
ze dat doen, is dna-gerela-
teerd", zegt Vandezande.
De komende tijd zullen
ook nog wel wat plukjes
kraanvogels over Neder-
land noordwaarts vliegen,
maar de grote golven -
meer dan 350.000 stuks -
van de afgelopen twee we
ken zijn voorbij. ,,Nu ko
men alleen nog jongere vo
gels en tieners die niet
hoeven te broeden."
Vandezande en zijn
ECMN-netwerk helpen
niet alleen vogelfanaten,
maar ook bijvoorbeeld me
dewerkers van de Belgi
sche luchtmacht. De pilo
ten willen graag weten
wanneer ze grote groepen
kraanvogels kunnen ver
wachten en op welke
hoogte. De spanwijdte van
zo'n geluksbrenger is al
snel twee meter en als je
dat in je motor krijgt, is het
geluk ver te zoeken.
,,In Frankrijk gebruiken
ze de gegevens van ons
netwerk om windmolen
parken stil te leggen zodra
ze weten dat tienduizen
den vogels tegelijk onder
weg zijn of het zicht slecht
is", vervolgt hij. Er is hem
veel aan gelegen de kraan
vogels te beschermen,
want van kleins af aan is
hij gek op de dieren. Voor
hem betekent de migratie
onmiskenbaar het begin
van de lente. Tot zijn ge
noegen doen ze het goed
de laatste jaren. In Neder
land broedden ze al, en in
België werd vorig jaar een
eerste koppeltje op een
nest gezien. Dat heeft te
maken met het herstel van
biotopen. Kraanvogels flo
reren in een moerasachtige
omgeving.
Wie het spektakel afge
lopen weken gemist heeft,
krijgt in het najaar een her
kansing. Eind oktober vlie
gen ze terug naar het zui
den. Vandezande zal op Fa-
cebook.com/kraanvogel-
trek aankondigen wanneer
het zin heeft in het veld te
gaan staan. In de tussentijd
kan het geen kwaad vogels
van origami te vouwen. De
wereld kan wel een beetje
geluk gebruiken.
Dat was het dan. Ik om
arm Oleg - onze
steun en toeverlaat in
Moskou die op ons
huis zal passen, pak
mijn koffer, werp nog een laatste
blik op het torentje op het dak van
ons huis en stap op deze prachtige,
heldere winterdag de auto in op
weg naar het vliegveld Shereme-
tjevo.
Ik neem mee: de tekening van de
datsja die de jongens maakten
voor ons 12,5-jarige huwelijk, de
drie favoriete porseleinen beeldjes
van mijn vrouw Ellen, wat fami
liesieraden, de melktandjes van de
kinderen en ons trouwboekje.
Achter blijft een huis vol met
spullen die we de afgelopen 32 jaar
verzamelden; onze dagboeken,
fotoalbums, bibliotheek vol boe-
ken over Rusland, de goudvis, de
voetbalbekers die onze kinderen
wonnen en onze sociaalrealisti-
sche kunst die we door de jaren
heen verzamelden.
Zien we die nog terug? En zo ja,
wanneer. Maanden, jaren? Met ons
huis kunnen we sowieso nu niets
doen. De Russische overheid heeft
alle transacties door buitenlanders
verboden.
Het was Maslenitsa vandaag, het
feest van de lente. Daarom ben ik
nog even op bezoek op de datsja
bij Lena om de traditionele pan
nenkoeken met kaviaar en zure
room te eten. Lena woont in een
datsja-dorp even buiten Moskou.
Ik laveer mijn auto door nauwe
straatjes tussen enorme sneeuw-
wallen en stop voor haar pitto
reske houten huisje. Die Russische
ZATERDAG 12 MAART 2022 GO
Woonplaats: Europa
Bijzonderheid:
sinds 2001 in Nederland
terug als broedvogel
Heeft u een suggestie
voor een dier met een ver
haal? Mail annemarie.haver-
kamp@persgroep.net
'Zullen we
ons huis
ooit nog
terugzien?'
