Kinderboerderij in het zonnetje
13
c Onderwijsminister ziet kioof tussen wetenschap en samenleving groeien
De politiek moet in tijden van desinformatie en fake science' pal
staan voor de feiten. Daarmee hoopt minister - en voormalig
topwetenschapper - Robbert Dijkgraaf de kloof tussen
wetenschap en samenleving te dichten.
Leiden
Voor een wetenschapper zijn fei
ten heilig, maar daarbuiten is er
steeds minder respect voor, con
stateert minister van Onderwijs
Robbert Dijkgraaf. Dat is wennen.
,,Als we al die destructieve en inti
miderende krachten willen keren,
neem het dan op voor de feiten."
Wetenschap, zegt Dijkgraaf, zit
letterlijk in onze binnenzak (mo
biele telefoon) en onze bloedsom
loop (als je ooit een vaccinatie hebt
gehad). Maar toch ziet de nieuwe
minister van Onderwijs de kloof
tussen samenleving en weten
schap groeien, zei hij gisteren bij
de Universiteit Leiden in zijn eer
ste speech als minister.
Het meest zichtbaar werd dat
in de coronapandemie, toen de
wetenschap er in recordtempo in
slaagde om een vaccin te ontwik
kelen. ,,Een heroïsche prestatie,
vind ik." Maar 'een kleine minder
heid' keek anders aan tegen 'de
zelfde werkelijkheid'. ,,Feiten wer
den in twijfel getrokken. De bren
gers van die feiten bedreigd. Het
vaccin bestempeld als onbetrouw-
baar, een vergif, een chip die je kon
aansturen, onderdeel van een we
reldwijd complot."
Dijkgraaf maakt zich 'grote zor
gen' dat een deel van de samenle
ving 'zelfs waar het leven of dood
betreft' niet naar de wetenschap
wil luisteren. ,,Er zijn momenten
dat kennis op de deur klopt, maar
mensen liever niet opendoen."
Krachten
De politiek, vindt hij, moet probe
ren 'de toenemende afstand' tus
sen wetenschap en de samenle
ving te verkleinen. Nu krijgen we
tenschappers 'hatemail', worden
gedreigd met 'tribunalen en erger'.
Dijkgraaf noemde de naam van
Forum voor Democratie, de partij
die tribunalen introduceerde in de
Tweede Kamer, niet bij naam. Wel
zegt hij dat de bedreigingen niet
alleen 'in de donkerste krochten
van het internet' worden geuit,
maar ook 'in het hart van onze de
mocratie'. ,,,Er zitten collega's hier
in de zaal die persoonlijk worden
bedreigd", zegt Dijkgraaf met een
blik in de volle collegezaal. Eén
van hen is de Belgische topviro-
loog Marc van Ranst, die al ander-
Miner
Universiteit Leiden
half jaar onder politiebescherming
leeft. ,,Dat is niet aangenaam", zegt
Van Ranst na afloop van Dijk-
graafs toespraak tijdens een panel-
gesprek, waarbij ook meteoroloog
Gerrit Hiemstra en de Leidse
hoogleraren Ineke Sluiter en Io-
Er zijn momenten dat
kennis op de deur
kiopt, maar mensen
iiever niet opendoen
nica Smeets aanschuiven. De 11-ja-
rige zoon van Van Ranst wilde be
roemd worden als YouTube-ster,
maar wil nu 'juist zo onzichtbaar
mogelijk' zijn. Thuis durft hij door
de dreigementen aan het adres van
zijn
vader de deur niet meer open te
doen.
Eén van de problemen, analy
seert Van Ranst, is dat 'het concept
van voortschrijdend inzicht bij
heel veel mensen gewoon afwezig
is'. Hij noemt een voorbeeld, weer
uit de coronacrisis. Toen die uit
brak, keken virologen naar de
uitbraak van het vergelijkbare
Sars-virus begin deze eeuw, die
twaalf weken duurde. Ook een
normale wintergriepepidemie
duurt twaalf weken. Dus daar gin
gen de wetenschappers van uit,
dat was wat zij kenden.
,,Maar twee jaar later blijkt het
twaalf keer twaalf weken te heb
ben geduurd. Dan word je afge
maakt: je was fout, je bent een
domme viroloog. Maar we baseer
den ons op de kennis die we toen
hadden."
Meteoroloog Gerrit Hiemstra,
die op Twitter vaak de strijd aan
gaat met klimaatsceptici, herkent
het gebrek aan voortschrijdend
inzicht. ,,Vroeger was ik een auto
liefhebber, een echte petrolhead.
Nu rij ik al vijf jaar in een elektri
sche auto." Practice what you
preach, noemt hij dat. Maar veel
mensen accepteren het niet.
Voortschrijdend inzicht
In de politiek is voortschrijdend
inzicht niet altijd makkelijk. ,,Als
je als politicus van gedachten ver
andert, wordt dat je nog jaren na
gedragen", stelt viroloog Van
Ranst.
Dijkgraaf wil juist wél ruimte
bieden voor voortschrijdend in
zicht, zegt hij na afloop van zijn
lezing en het panelgesprek. ,,Ik
vind dat bij nieuw elan ook hoort
dat je eerlijk moet zijn. Dat je moet
durven aangeven wat je niet weet.
In die ruimte vind je oplossingen."
GO ZATERDAG 12 MAART 2022
BILTHOVEN FOTOS BRUNOPRESS, ANP
De medewerkers van kinderboerderij De Schaapskooi in Bilthoven
kregen gisteren hulp van prinses Beatrix. De kinderboerderij is on
derdeel van zorginstelling Reinaerde, waar de dagelijkse werkzaam
heden worden verricht door mensen met een verstandelijke beper
king. De moeder van koning Willem-Alexander deed mee aan de ac
tie NLdoet van het Oranje Fonds, waarbij vrijwilligers in het hele
land de handen uit de mouwen steken.
Dijkgraaf breekt lans voor de feiten
Hanneke Keultjes
Minister van Onderwijs, Robbert Dijkgraaf, spreekt op de universi
teit van Leiden. ,,Coronavaccin heroïsche prestatie.'' foto peter franken
- Robbert Dijkgraaf, minister
