Gedwongen uitkoop
van boeren is 'echt
niet uit te sluiten'
Studie: Wereldwijd drie keer zoveel
coronadoden dan in officiële cijfers
c Minister: Vriendelijke methode niet genoeg
10
Waar het kabinet eerder nog
sprak van 'op het boerenerf
het gesprek aangaan', klinkt
nu een heel andere toon. De
nieuwe minister Christianne
van der Wal (Natuur en Stik
stof) sluit verplichte uitkoop
van boeren niet meer uit.
Marcia Nieuwenhuis
Den Haag
In het regeerakkoord stond het er
nog vriendelijk. 'We gaan op het
boerenerf het gesprek aan om sa
men te zoeken naar de mogelijk
heden', liet het kabinet half de
cember optekenen.
Als Van der Wal donderdag in
een debat met de Tweede Kamer
wordt gevraagd wat ze eigenlijk
met dat zinnetje bedoelt, zegt zij
dat het zeker zwaar is voor boeren
die van generatie op generatie een
bedrijf runnen, die door willen
gaan met hun bedrijf. Maar zo be
nadrukt zij ook: ,,Ik wil het eerlijke
verhaal vertellen. En dat is dat dit
niet in elk gebied haalbaar is.''
Het kabinet wil zoveel mogelijk
boeren stimuleren vrijwillig mee
te werken aan de vermindering
van stikstofuitstoot. Maar inmid
dels klinken ook zwaardere be
woordingen, zoals 'onteigening'
en 'niet ontkomen' aan gedwon
gen verkoop.
De nieuwe VVD-bewindsper-
soon slaat een hardere toon aan.
De minister voor Natuur en Stik
stof verwacht dat in meerdere ge
vallen niet is te ontkomen aan ver
plichte uitkoop. ,,Het is een laatste
redmiddel, maar het is tegelijker
tijd een realiteit dat we het niet al
tijd kunnen vermijden. Ik kan het
echt niet uitsluiten", zo erkent ze.
De liberale politica wil in 2022
en 2023 werken met een belo
ningssysteem. Hoe sneller je be
sluit te stoppen, hoe hoger de ver
goeding. Na die periode wordt het
minder vriendelijk. ,,Het eerlijke
verhaal is wel, dat je niet aan ontei
gening ontkomt, als de vrijwillig
heid er dan niet is."
Binnen enkele weken stuurt zij
een plan naar de Kamer, waarin
staat hoe zij het stikstofprobleem
het hoofd wil bieden. Mogelijk
gaat zij daarvoor gluren bij de bu
ren. De Vlaamse regering heeft
twee weken geleden verklaard dat
de meest vervuilende veehoude
rijen in 2025 dicht moeten. Dat
gaat daar om zestig bedrijven.
Ruim honderd andere veehoude-
Het eerlijke verhaal is
dat je niet ontkomt
aan onteigening, als
de vrijwilligheid mist
rijen moeten hun stikstofuitstoot
fors verminderen. Zowel in Ne
derland als in Vlaanderen is stik
stof een groot probleem, na een
uitspraak van de rechter die de
staat verplicht de uitstoot fors te
verminderen. Alleen gaat het in
Nederland om een veelvoud van
het aantal boeren in Vlaanderen.
Vergunningen
In september suggereerde de
landsadvocaat dat de overheid ver
gunningen moet afpakken van
boeren die veel stikstof uitstoten
in de buurt van natuurgebieden.
Dat stond te lezen in een advies
aan het ministerie van Landbouw.
Bij het intrekken van een ver
gunning moet een veehouder vrij
wel direct stoppen met boeren.
Daarmee gaat die maatregel veel
verder dan onteigening, waarbij
het nog jaren kan duren tot een
boerderij is opgedoekt.
Volgens landsadvocaat Hans
Besselink 'zal onteigening niet tot
een snel resultaat kunnen leiden',
maar 'intrekking van vergunnin
gen kan dat wél.'
Dat is drie keer zoveel als de krap 6
miljoen officieel geregistreerde
sterfgevallen.
Onderzoekers becijferden de
oversterfte in de wereld sinds de
uitbraak van het coronavirus be
gin 2020. Tot en met eind decem
ber 2021 stierven 18,2 miljoen men
sen méér dan onder normale om-
standigheden viel te verwachten,
concludeert een groep weten
schappers in een studie die giste
ren in medisch vakblad The Lan
cet is gepubliceerd.
De oversterfte geeft een betere
schatting van het daadwerkelijke
aantal coronaslachtoffers dan het
aantal geregistreerde coronado-
den, beaamt het CBS. Zo bedroeg
de oversterfte in december in Ne
derland 4300 personen, ruim drie
keer zoveel als de 1355 bij het RIVM
geregistreerde sterfgevallen door
corona. ,,Het RIVM baseert zich op
meldingen van sterfgevallen door
de GGD", zegt een CBS-onderzoe-
ker. „Daarbij gaat het om mensen
die een postieve uitslag hadden na
een PCR-test bij de GGD én van
wie het overlijden door een arts
ook aan de GGD wordt gemeld.
Maar dat melden is niet verplicht."
Gemiddeld was er wereldwijd
een oversterfte door corona van
120 op de 100.000 mensen, volgens
de nieuwe studie. In 21 landen
kwam de oversterfte tijdens de
pandemie zelfs boven de 300 do
den per 100.000 inwoners uit. In
Nederland (45.500 coronadoden)
ging het naar verhouding om 140
op de 100.000 mensen.
- Annemieke van Dongen
NAAR DE STEMBUS
GEMEENTERAAD
'Een betaalbaar huis' staat bovenaan het
wensenlijstje van kiezers deze gemeente
raadsverkiezingen. Minister Hugo de Jonge
moet dat regelen, maar een snelle oplossing
is er niet.
ij de eerste werk
bezoeken die
Hugo de Jonge als
minister voor
Volkshuisvesting
aflegde, kreeg hij
al meermaals
bouwvakkerslaarzen met het
hippe patroon van zijn schoenen
erop. De grap is al na twee maan
den wat belegen. Maar het is voor
iedereen dan ook nog een beetje
wennen om hem in deze nieuwe
rol te zien. Ook voor hemzelf.
,,De coronacrisis was heel heftig
voor iedereen, maar zeker ook voor
mij en mijn gezin'', blikt hij terug.
De beelden van de politiepost voor
de deur van De Jonges huis zijn
slechts een glimp die de buiten
wacht te zien kreeg van alle be
dreigingen aan zijn adres als coro
naminister. ,,Het is gezond dat ik
iets anders ben gaan doen.''
,,Het was wennen, maar ik kan
niet nog half met mijn vorige por
tefeuille bezig zijn.''
,,Nee. Ik schreef die brief vorig jaar
toen ik nog minister van Volksge
zondheid was in het kader van
hoor- en wederhoor, zoals het bij
een onderzoek hoort. Inmiddels is
er een nieuwe minister van Volks
gezondheid en ik ben niet zijn
woordvoerder. Doordat het rap
port verscheen na het aantreden
van het nieuwe kabinet, leek het
alsofik nu nog iets kwijt wilde.
Dat is niet zo. Ik hecht er wel aan
verantwoording af te leggen. Ik zie
er naar uit dat straks te doen bij de
parlementaire enquête. Overigens
zie ik wel parallellen met mijn
vorige baan.''
Welke?
,,Bij het oplossen van de woning
nood lopen we deels tegen het
zelfde probleem aan als bij de aan
pak van de coronacrisis: het ont
breekt aan centrale regie. We heb
ben te lang geloofd dat alleen de
markt het zou oplossen. En dat de
optelsom van alle besluiten van
gemeenten om huizen te bouwen
vanzelf de oplossing was voor de
landelijke behoefte aan voldoende
betaalbare huizen. Er is nu een
enorm tekort van bijna 300.000
woningen.''
,,Doordat er geen landelijke regie
was. Projectontwikkelaars bou
wen het liefst voor hogere inko
mens, want daar kun je meer aan
verdienen. Schaarste versterkte dat
effect, want ook gemeenten kon
den hun grond voor hogere prij
zen verkopen. Lagere inkomens
kwamen zo in de knel. Maar als
gewone mensen geen woning
meer kunnen betalen, hebben we
echt iets niet goed gedaan. Dus
moeten we én meer gaan bouwen
én iets doen aan de huurmarkt.
Wie geen sociale huurwoning
heeft, betaalt in de vrije huur
sector al snel de hoofdprijs. Ik wil
ook in de middenhuur mensen
beschermen tegen te hoge huren.
Door normen te stellen aan de
huurprijs, net als in de sociale
huur. Die wet moet in 2024 van
kracht zijn.''
,,We gaan tot 2030 100.000 wonin
gen per jaar bouwen. Met provin
cies, gemeenten en woningcorpo
raties spreken we af dat twee derde
van de nieuwbouw betaalbaar
moet zijn. En met gemeenten dat
30 procent van de woningvoorraad
sociale woningbouw wordt. Per
provincie bepalen we hoeveel er
gebouwd moet worden.''
We hebben te lang
geloofd dat alleen
de markt het zou
oplossen
,,Misschien zijn extra wetten no
dig. Dat bereiden we ook voor.
Maar de langzaamste weg naar een
oplossing is wetgeving. De snelste
is gewoon doen wat er van de
overheid verwacht mag worden. Ik
mag aannemen dat het niet nodig
is om gemeenten te dwingen voor
30 procent sociale woningbouw te
zorgen.''
,,Niet voor niets staat de woning
nood bij mensen op één als hun
wordt gevraagd naar hun grootste
zorgen. Linksom of rechtsom
moeten die 900.000 woningen er
komen, waarvan twee derde be
taalbaar voor gewone mensen.
Maar het probleem is natuurlijk
wel weerbarstig, anders was het
allang opgelost.''
,,Zonder ambitie gaan we er niet
komen. Het is onze taak en de am
bitie moet omhoog.''
,,Ik beloof ook niet dat het dit jaar
ZATERDAG 12 MAART 2022 GO
- Christianne van der Wal,
minister
Ministers Henk Staghouwer van Landbouw (links) en Christi
anne van der Wal (rechts) bij een werkbezoek in januari. foto anp
LONDEN
Het coronavirus heeft waar
schijnlijk veel meer slachtoffers
gemaakt dan tot nu toe werd
gedacht. Wereldwijd zijn meer
dan 18 miljoen mensen gestor
ven aan Covid-19, concludeert
een nieuwe studie.
Hans van Soest
Den Haag
Bijt u nu op uw tong als in het ka
binet over corona wordt gespro
ken en u er niet meer over gaat?
In uw reactie op het OVV-rapport
over de corona-aanpak klonk mis
kenning door.
Van alle nieuwbouw is slechts
43 procent betaalbaar voor men
sen met een minder hoog inko
men. Hoe kan dat?
Hoe zorgt u voor meer betaalbare
huizen?
Maar kunt u dat afdwingen? Ge
meenten lokken graag hogere
inkomens.
Bij de corona-aanpak beloofde u
soms meer dan u kon waarmaken.
Is dat ook een parallel?
Gemeenten noemen zoveel
nieuwe huizen te ambitieus.
Volgens de planbureaus gaan we
die 100.000 huizen in 2022 al niet
halen door een tekort aan werklui
en materialen.
