Watje wilt weten als je begint met vogelen
Rlle folders
altijd op zak?
Met het voorjaar in aantocht trekken er
weer veel vogels door ons land. Wie is wie?
Met een beginnend vogelaar trekken we
door de duinen van Den Haag.
Trek in het
voorjaar
22
I»
'De grutto's komen in
maart, net als veel ande
re steltlopers zoals de
kemphaan en de kanoet'
De ontmoetingsplek tijdens
het ochtendgloren is een
duintopje waar de sche
mering nog omheen
hangt. Het zingen van
honderden vogels klinkt door de
lucht. Hoe je die vogels herkent en
onderscheidt, vragen we aan Marjo
lein van Rotterdam, beginnend voge
laar. ,,Vogelen doe je voor negentig
procent met je oren. In het begin kon
ik geen touw vastknopen aan al die
verschillende geluiden, maar tijdens
een cursus bij de Vogelbescherming
leerde ik handige foefjes om wegwijs
te worden in de ruim vijfhonderd
Nederlandse vogelsoorten. Neem bij
voorbeeld de zangklok waarbij ruim
voor zonsopgang onder meer de
roodborsten beginnen met een zacht
melancholisch melodietje, daarna
volgen onder andere de winterko
ninkjes, die zingen heel hard, en zo
heeft iedere vogelsoort zijn eigen
tijdstip op de klok.''
Je eigen gedrag maakt ook veel uit.
,,Als je verstoort - je telefoon gaat bij
voorbeeld af- dan zul je geen vogel
meer horen. De alarmroep van één
vogel is een waarschuwing voor het
hele bos. De vogels gaan weg of hou
den zich koest tot de kust weer veilig
is. Waar ze bang voor zijn? Dat ze op
gegeten worden. Wat het beste werkt
is dat je zelf een beetje een vogel
wordt.''
Wat heb je nodig?
,,Veel voorbereiding en een dure ver
rekijker heb je niet nodig. Ik heb een
verrekijker mee, maar apparatuur is
bijzaak. Ga gewoon ergens zitten en
luister. Na een minuut of twintig
komen de vogels vanzelf. Ze zijn
nieuwsgierig, de koolmezen voorop.
Kies een paar vaste plekken. Dan
weet je welke vogels je kunt ver
wachten en gaat het herkennen mak
kelijker.''
Dat herkennen begint met een paar
soorten, niet te veel. ,,Er zijn allerlei
vogelgidsen en zoekkaarten om te
helpen. Apps om vogelgeluiden op te
vangen of te beluisteren kunnen ook
nuttig zijn. Als je een paar keer naar
wat zanggeluiden hebt geluisterd
weet je al iets meer. De tjiftjaf bij
voorbeeld, die zijn eigen naam zegt
en een van de eerste trekvogels is die
naar Nederland terugkeert. Of de
nachtegaal, die later aankomt, maar
heel herkenbaar is met zijn fluitjes
trillers.''
Behalve de zang geven ook de vorm
en grootte van een vogel informatie.
,,Je hebt bollige vormen, anderen zijn
juist slank van postuur, zoals de
nachtegaal.''
Inmiddels heeft de ochtendsche-
mer plaatsgemaakt voor een bleek
zonnetje. Het gezang van roodbor-
sten is vervangen door dat van merels
en lijsters.
Wanneer kun je de meeste
vogels spotten?
,,Het beste is om vroeg op pad te
gaan, nog voor zonsopgang. Dan zijn
de meeste vogels actief en gaan ze
eten. Daarna gaan ze op een tak zit
ten, houden hun kop en gaan roesten
(rusten, red.). Let bij het spotten op
vogelsporen zoals poepjes en veer-
tjes. Die verraden waar ze zich op
houden.''
Herfst en lente zijn toptijden voor
vogelaars vanwege de vogeltrek. ,,De
grutto's komen in maart, net als veel
andere steltlopers zoals de kemp
haan en de kanoet. De tjiftjaf en de
zwartkop hoor je dan ook. De boe
renzwaluwen volgen in april. Nog
weer later komt een favoriet, de wie
lewaal, die je soms ook in de duinen
hoort en ziet. Zijn lied hoef ik niet
uit te leggen: tudeldjoho klinkt zijn
lied, tudeldjoho!''
De zomer is een minder goede tijd
voor vogelaars. ,,De vogels houden
zich dan koest. Veel soorten gaan
ruien, en kunnen daardoor niet
goed vliegen. Ze hebben dan ook de
jongen grootgebracht. In het najaar
is de trek spectaculair. Misschien
nog wel spectaculairder dan in het
voorjaar. Ook de jongen gaan dan
trekken. Als je op een duin staat, kijk
je zo op de zanglijsters, koperwie
ken, vinken en sijzen.''
Wat moet je weten?
Vogelen is geduld hebben. ,,Het is
handig om iets te weten over wat ze
eten. Dan weet je ook waar je ze
kunt tegenkomen. Daarvoor moet
je kijken naar wat voor soort snavel
de vogel heeft. Hieraan kun je zien
wat voor voedsel hij eet. Vinken
hebben echte zaadetersnavels, dat
zijn stevige, korte snavels. En insec
teneters als de grote bonte specht
hebben weer lange dunne snavels
om in kleine holtes te kunnen ste
ken.
Als je meer weet over het gedrag
van vogels, worden ze steeds leuker.
Zelfs zilvermeeuwen, ondanks dat
ze vuilniszakken opentrekken en
herrie maken. Wist je dat het de au
tisten onder de meeuwen zijn? Ze
zijn altijd in hun eentje, gaan altijd
naar dezelfde plek en keren daar
ook weer terug. Er is een zilver
meeuw die op en neer vliegt van
Texel naar Amsterdam waar hij
neerstrijkt op een lantaarnpaal bij
ZATERDAG 5 MAART 2022 PC
Bonus
knaller
Nieuwe**1"5
'i prey—
Wat vliegt
daar? Even
uitvogelen
NANDA RAAPHORST
c In februari of maart
keren de ooievaar en
grutto als eerste
trekvogels terug naar
Nederland.
c Begin maart kun je
onder andere de tjif
tjaf en de zwartkop
weer spotten.
c De lepelaar en boe
renzwaluw keren eind
maart, begin april te
rug.
c De gierzwaluw,
koekoek en noordse
stern volgen eind
april of begin mei.
c De nachtzwaluw en
wespendief zitten in
de achterhoede van
de trek en zie je in
juni weer.
