Dierenmens
Hoe de oorlog in Oekraïne
Op de valreep niet naar Charkov
Een bom zou
voor dieren en
verzorgers een
ramp zijn
12
Jfr
1
Meestal gaat de krant over mensen. Annemarie Haverkamp schrijft over
dieren met een verhaal.
Vijf Portugese chim
pansees stonden op
het punt te verhui
zen naar de dierentuin
van Charkov, Oekraïne.
Het transport was geregeld
en de gezondheidschecks
waren gedaan. Maar voor
lopig blijven ze in Lissa
bon. ,,Je zou momenteel
nog geen muis naar de
Oekraïne durven sturen",
zegt Marjo Hoedemaker.
Hoedemaker (75) werkt
al bijna zijn hele leven in
DierenPark Amersfoort -
hij woont ook op het ter
rein - en is al acht jaar
mentor van de dierentuin
in Charkov. Dat bete
kent dat hij de medewer
kers begeleidt op weg naar
het felbegeerde lidmaat
schap van de Eaza, de Eu
ropean Association of Zoos
and Aquaria. ,,Ze waren er
bijna", vertelt hij veilig
vanuit Amersfoort. ,,Er zou
nog een screening volgen
en dan mochten ze toetre
den."
Maar toen kwam er oor
log. Hoedemaker heeft da
gelijks appcontact met zijn
collega's in het belaagde
Charkov. Dat gaat via
Google translate, want ze
spreken elkaars taal niet.
„Vanmorgen hoorde ik dat
de verzorgers inmiddels in
de dierentuin wonen. Ze
durven niet naar huis om
dat ze bang zijn dat er bij
voorbeeld een blokkade
wordt opgeworpen waar
door ze niet meer terug
kunnen." Zonder verzor
gers zijn dierentuindieren
ten dode opgeschreven.
Vanuit het park filmden de
medewerkers deze week al
hoe elders in de stad raket
ten insloegen.
De apen die in Lissabon
klaarstonden voor vertrek,
waren de eerste chimpan
sees die de dierentuin zou
den betrekken. De regels
van de Eaza schrijven voor
dat een dierentuin die wil
toetreden eerst een paar
jaar moet 'oefenen' met
een groep mannetjes. Pas
als dat goed gaat, komen er
vrouwtjes om dehoek kij-
ken en mag er gefokt wor
den. ,,Mensen denken vaak
dat het ruzie wordt als je
allemaal mannetjes bij el
kaar zet, maar dat is hele
maal niet zo. De Portugese
chimps zijn broertjes van
elkaar, ze gaan pas vechten
zodra er een vrouwtje bij
komt."
Internationale dierentui
nen werken nauw met el
kaar samen. Ze kijken welk
park bijvoorbeeld een ge
schikte neushoorn of tijger
heeft die bij een bepaald
vrouwtje geplaatst kan
worden. Ze houden stam
boeken bij zodat ze, in het
geval van paring, kunnen
garanderen dat er geen in
teelt plaatsvindt en de
soort zo gezond mogelijk
blijft. De uitwisseling van
dieren gaat met gesloten
beurzen. ,,Zodat dieren
geen geldwaarde meer
hebben. We willen niet dat
het statussymbolen zijn."
De laatste jaren meldden
zich steeds meer Oost-Eu-
ropese dierentuinen die
zich wilden aansluiten bij
het collectief, zegt Hoede-
maker. Zelf nam hij als
mentor behalve Charkov
ook een park in Georgië en
een in Macedonië onder
zijn hoede. Een delegatie
uit Charkov ontving hij re
cent in Amersfoort. ,,Ze
hebben ons olifantenver-
blijf nagebouwd, maar dan
groter. De winters daar zijn
kouder, dus de dieren zit
ten meer binnen. Het is
prachtig geworden." Zes
weken geleden was hij nog
in Oekraïne om het verblijf
te bekijken.
Ook drie olifantenman
netjes staan zo goed als
klaar voor transport: eentje
in Moskou en twee in an
dere dierentuinen in de re
gio. Vanaf dit voorjaar zou
den ze te zien zijn in
het dierenpark van
Charkov, dat al leeuwen,
nijlpaarden, beren en ka
melen onderdak biedt.
Marjo Hoedemaker
maakt zich grote zorgen
over de toekomst van 'zijn'
dierentuin. Een bom zou
zowel voor de medewer
kers als de dieren rampza
lig zijn. In het Rotterdam
van 1940 moest een Blij-
dorpdirecteur zelf zijn
leeuwen, jaguars en tijgers
afschieten nadat ze ge
wond waren geraakt bij
een granaataanval.
Een andere angst van de
verzorgers ter plekke is dat
de voedselvoorraad op
korte termijn opraakt.
Hoedemaker: ,,Met veel
moeite hebben ze in
Charkov net een pinguïn
familie binnengehaald. Die
vogels kunnen echt niets
anders eten dan vis."
Volgens de Amersfoorter
heeft een Poolse dieren
tuin aangeboden een aan
tal Oekraïense katachtigen
tijdelijk op te vangen.
,,Maar stel je voor dat je
met die dieren in de auto
twee dagen in de file staat
voor de grens. Dat kan he
lemaal niet." Hij voelt zich
machteloos. Het enige wat
hij kan doen, is zijn colle
ga's een hart onder de riem
steken.
De Portugese chimpan
sees wachten voorlopig af
in hun verblijf in Lissabon.
Of ze ooit nog naar Oekra-
ine gaan, is de vraag.
De zoon en zijn moeder
Het doet hem pijn om te zien hoe
moeilijk ze het heeft. De oude
moeder (75) van Oleg Drozdov is
Russisch, werd geboren in Volgo-
donsk (iets ten noorden van de
Kaukasus), heeft een Russisch
paspoort, woonde een groot deel
van haar leven in Charkov, keek
daar altijd naar de Russische tele
visie, sprak Russisch met haar
kinderen en is nu op de vlucht
voor de Russen.
,,Het nare gevoel dat er iets
stond te gebeuren, kwam twee
weken voor de eerste aanval", zegt
Drozdov (foto), een vriendelijke
en bedachtzame architect. Hij
probeerde het van zich af te
schudden door plannen te maken
voor later dit voorjaar, door alvast
een accu te kopen voor een
nieuwe elektrische auto, door ge
woon het leven van alledag te le
ven. Hij had sowieso eindelijk het
gevoel dat het de goede kant op
ging met Oekraïne. ,,Het is zo
lang crisis geweest hier, met de
Oranjerevolutie (van 2004) en de
oorlogen in de Donbas en de
Krim (2014). Het was eindelijk
weer rustig, we leken zelfs een
beetje op te bloeien: ik kreeg op
drachten voor musea en culturele
centra. Een Oekraïense re
naissance!"
Maar vorige week donderdag,
om vier uur 's nachts, klonken er
ineens explosies. ,,We hebben on
middellijk kleren en foto's inge
pakt, mijn moeder opgehaald, en
zijn toen de stad uitgereden. Maar
we waren natuurlijk niet de enige.
Er stond een enorme file. En we
moesten ook een grote omweg
maken, want we konden niet via
Kiev, wat de kortste weg is naar
het westen."
Dus maakten ze een enorme
bocht via het zuiden, naar Kras-
nograd en Dnipro, waar ze de ri
vier niet over konden, dus toen
weer naar boven naar Poltava en
Kaniv, waar de brug wel open
was, en toen
via Bila
Tserkva en
Ternopil naar
Lviv. ,,Bij Bila
Tserkva was
er 's nachts
een enorme
explosie, zo
eentje die je
in je hele li
chaam voelt, als een subwoofer.
En we konden geen kant op. Er
waren duizenden auto's op de
weg. Soms reden we stapvoets. Bij
elk tankstation stonden lange
rijen, je kreeg maximaal 20 liter
mee, precies genoeg voor naar het
volgende tankstation."
Ze waren drie dagen onderweg,
hij, zijn vrouw en zijn moeder. In
de luwte van Lviv, aan de achter
kant van de oorlog, maakt hijzelf
ZATERDAG 5 MAART 2022 GO
FOTO GETTY IMAGES ISTOCKPHOTO
Soort:
Chimpansee
Woonplaats:
Lissabon
Bijzonderheid:
Het dna van een chim
pansee komt ruim
98 procent overeen
met dat van een
mens.
Heeft u een suggestie
voor een dier met een ver
haal? Mail annemarie.haver-
kamp@persgroep.net
Mensen bivakkeren met
slaapzakken en lucht
bedden -inde gangen
van de metroTn-Lviv.
FOIO EFREM LUKAI SKY/ AP
e^uAT
