l
4
OORLOG OEKRAÏNE
RUSLAND
Kort nieuws
De grootste kerncentrale
van Europa is na felle
beschietingen in handen
gekomen van de Russen.
Hoe gevaarlijk is dit en heeft
het ook gevolgen voor ons
land?
In de nacht van donderdag op
vrijdag brak er brand uit in de
kerncentrale van Zaporizja in het
zuidoosten van Oekraïne. Dit ge
beurde na beschietingen van Rus
sische troepen. Volgens het Inter
nationaal Atoomenergie Agent
schap (IAEA) werd de brand vrij
snel geblust. Rafael Mariano
Grossi, directeur van het IAEA:
,,Een projectiel heeft een gebouw
geraakt dat op het terrein van de
kerncentrale staat. Het gebouw
maakt geen deel uit van een van
de reactoren, daar is geen schade."
Bij gevechten op of rond het ter
rein overleden minstens drie
Oekraïense soldaten, bij de brand
zelf raakten ook twee mensen
gewond.
Je moet heel erg je
best doen als je de
reactoren van de
centrale wilt raken
De kerncentrale Zaporizja, de
grootste van Europa, ligt in de ge
lijknamige provincie bij de stad
Enerhodar aan de Dnjepr-rivier.
Zaporizja is een van de vier
operationele kerncentrales van
Oekraïne. De centrale bestaat uit
zes kernreactoren en is goed voor
zo'n 20 tot 40 procent van de
Oekraïense elektriciteitsvoor
ziening. Momenteel is één reactor
(nummer 4) operationeel. Reactor
1 is in onderhoud, reactoren 2 en 3
in veilige shutdownmodus en
reactoren 5 en 6 in reserve. De
kerncentrale heeft een vermogen
van 950 megawatt. Ter vergelij
king: bij de kerncentrale Borssele
in Zeeland is dat 485 megawatt.
De Oekraïense minister van
Buitenlandse Zaken, Dmitro Koe-
leba, waarschuwde na de brand
meteen voor een mogelijke explo
sie van de centrale die 'tien keer
groter' kan zijn dan de ramp met
de centrale in Tsjernobyl in 1986,
de grootste kernramp uit de ge
schiedenis. President Zelenski
waarschuwde voor 'het einde van
Europa' als de kerncentrale in
Zaporizja zou ontploffen. Experts
melden echter dat een rampscena
rio onwaarschijnlijk is. De reacto
ren zijn volgens Eric Van Walle,
directeur van het Belgisch nucleair
onderzoekscentrum SCK CEN be
veiligd door een betonnen koepel,
zodat ze zelfs een aardbeving of
het neerstorten van een vliegtuig
aankunnen. Het beschieten met
artillerie zal dan ook niet veel in
vloed hebben. ,,De centrale dateert
uit begin jaren 80, maar is bijvoor
beeld niet te vergelijken met die
van Tsjernobyl. Zowel van binnen
als van buiten is dit complex veel
veiliger. Zaporizja is eenzelfde
soort centrale als die in Borssele'',
vertelt Van Walle. ,,Je moet heel
erg je best doen als je de reactoren
wilt raken'', zegt ook stralingsdes
kundige Hielke Freerk Boersma
van de Rijksuniversiteit Gronin
gen. ,,Alleen een zware bom zou
mogelijk zoveel schade aan een
koelbad met splijtstofstaven kun
nen berokkenen dat er straling
kan ontstaan.''
Dat het Russische leger de cen
trale in handen heeft, is volgens
Wim Turkenburg, kernenergie-
deskundige en emeritus hoogle
raar aan de Universiteit Utrecht
niet direct een bedreiging voor
Europa. Moskou controleert nu
de elektriciteitsvoorziening in de
regio en daar was het de Russen
zeer waarschijnlijk om te doen.
,,Als ze de stroomvoorziening
platleggen, kan dat consequenties
hebben voor het functioneren van
bijvoorbeeld ziekenhuizen", stelt
hij. Geen elektriciteit zou het da
gelijkse leven van de Oekraïners
bemoeilijken. Net zoals het blok
keren van havens langs de Zwarte
Zee of andere strategisch belang
rijke plaatsen voor voedsel- en wa
terbevoorrading. Dat past volgens
defensiespecialisten binnen het
concept van de zogeheten wurg-
strategie. Van Walle stelt dat het
geenszins de bedoeling van de
Russen kan zijn om de centrale te
vernietigen. ,,Als er straling vrij
komt, kan dat ook gevolgen heb
ben voor Rusland. Wat ze wel wil
len is nog niet duidelijk. Ze ken
nen in ieder geval de technologie,
want die is in Rusland ontwik
keld. Wellicht gebruiken ze de
energievoorziening voor de
Krim.''
Volgens Eric Van Walle niet. ,,We
meten continu of er sprake is van
verhoogde straling bij kerncentra
les. Tot nu toe hebben we geen en
kele verhoging waargenomen.''
Toch zijn veel Nederlanders bezig
met het gevaar van nucleaire stra
ling. Zo is de vraag naar jodiumta-
bletten flink gestegen, meldt de
brancheorganisatie van apothe
kers (KNMP). Voor de goede orde:
het innemen van kaliumjodide, de
werkzame stof in jodiumtablet-
ten, kan de kans op schildklier
kanker bij een kernramp verklei
nen. Boersma: ,,Als er in Oekraïne
radioactieve stoffen zouden vrij
komen, zijn dergelijke tabletten
vooral van belang voor de mensen
in het land zelf. Als een radioac
tieve wolk ons land binnendrijft,
zijn de schadelijke stoffen al zo
verdund dat we er geen of amper
last van hebben. Dat was ook zo na
de Tsjernobyl-ramp.'' Ook de
woordvoerder van de apothekers
vereniging roept op de tabletten
niet zomaar te gebruiken. ,,Het
ministerie van VWS raadt af de
tabletten in huis te halen.''
ZATERDAG 5 MAART 2022 GO
De universiteiten, hoge
scholen, academische
ziekenhuizen en onder
zoeksinstellingen zetten
alle samenwerkingsver
banden met collega's in
Rusland en Belarus voorlo
pig stil. Ze maken geen
geld meer over, delen geen
gegevens en beginnen
geen nieuwe projecten.
Russische en Belarussi-
sche studenten, docenten
en onderzoekers die nu in
Nederland zijn, mogen wel
blijven.
Internetbedrijf Google
stopt tijdelijk met het ver
kopen van online adver
tenties in Rusland. Dat
geldt ook voor dochteron
derneming YouTube. Eer
der namen Twitter en
Snapchat al soortgelijke
stappen. Google had het
Russische staatsmedia al
onmogelijk gemaakt om
advertenties te kopen of
verkopen.
NOS-correspondent in
Rusland Iris de Graaf is
voorlopig terug in Neder
land vanwege de 'te onze
kere' werkomstandigheden
in het land. De Graaf deed
sinds de Russische inval in
Oekraïne vrijwel dagelijks
verslag vanuit Moskou. De
andere Ruslandcorrespon
dent, Geert Groot Koer-
kamp, blijft volgens een
woordvoerder wel.
De Provincie Fryslan en
de gemeentes in Fries
land willen zo snel mogelijk
onder het contract uitko
men dat is afgesloten met
gasleverancier Gazprom.
Daarom onderzoekt de
provincie nu de mogelijk
heden om ervoor te zorgen
dat de overheden bij het
volgende contract niet als
nog vastzitten aan Gaz
prom.
Nederland stuurt be
ademingsapparatuur naar
Oekraïne. Dit gebeurt op
verzoek van het Europese
programma rescEU. De
Europese Commissie re
gelt het vervoer en betaalt
de rekening van zowel de
medische hulpmiddelen als
het vervoer.
Musea in Nederland
hebben hulp aangeboden
aan de Hermitage Amster
dam nadat het donderdag
de banden heeft verbroken
met het gelijknamige
staatsmuseum in het Rus
sische Sint-Petersburg.
Vanwege de breuk is de
expositie over Russische
avant-garde voortijdig
voorbij. Dat leidt op korte
termijn tot financiële pro
blemen, omdat de Hermi
tage Amsterdam volledig
op eigen inkomsten draait.
Russen pakken kerncentrale,
maar geen reden voor paniek
Sanne Schelfaut
Groningen
IWat is er gebeurd?
- Hielke Freerk Boersma,
stralingsdeskundige
2 Wat weten we over de kern
centrale?
Het Russische leger veroverde in de nacht van donderdag op
vrijdag de kerncentrale van Zaporizja. foto reuters
3 Hoe gevaarlijk was
de brand?
4 Is de inname van de kerncen
trale door de Russen een be
dreiging voor Europa?
5 Geen reden voor paniek in Ne
derland?
Oleg
neemt af
scheid van
zijn vrouw
Yana, die
met hun
zoontje
vlucht na
hevige ge
vechten in
onder meer
Bucha en
Irpin, twee
voorsteden
van Kiev.
FOTO GETTY IMA
GES
Mensen in Bucha zoeken dekking als de stad wordt
beschoten. foto afp
