H
Nederlandse boeren proberen bedrijf in Oekraïne gaande te houden
3
OORLOG OEKRAÏNE
RUSLAND
Terwijl veel mensen uit Oekraïne vluchten,
blijven de koeien van Nederlandse boeren
achter. Die moeten worden gemolken. En het
zaad moet de grond in. Hoe doe je dat als de
stroom uitvalt en de mannen het leger ingaan?
Vanuit zijn boerderij in het
midden van Oekraïne kijkt
Kees Huizinga uit over vel
den die zijn bedekt door een dun
laagje sneeuw. Het is stil, wat on
heilspellend. Huizinga's vrouw
Emmeke en dochters van 11 en 12
zitten veilig bij zijn schoonouders
in Nederland. Ze wisten het land
te ontvluchten via Roemenië, na
dat vorige week donderdag ook in
de buurt van hun boerderij bom
men waren gevallen. Boven hun
hoofden hoorden ze het gebulder
van raketten, de ramen rammel
den. In de verte zagen ze rook
opstijgen bij de munitiedepots
van de stad Uman. Deze donder-
Als zaaien niet lukt,
zitten we straks
met een enorme
voedselcrisis
dagochtend is het rustig. Maar de
situatie blijft onverminderd span
nend, zegt Huizinga. ,,Het is oor
log. Het geweld kan elk moment
weer kan losbarsten.''
Huizinga was vastbesloten te
blijven. Zijn 2000 koeien moeten
worden gemolken, zijn 400 var
kens gevoerd. Op zijn bedrijf van
15.000 hectare werken 400 men
sen, ze verbouwen tarwe, wortels,
uien. ,,Het werk moet doorgaan, zo
goed en kwaad als het kan.'' In zijn
huis, waar de slingers van zijn
dochters verjaardag nog hangen,
logeren nu vluchtelingen. Familie
van een medewerkster. ,,Zij ko
men uit het oosten van het land,
waren op familiebezoek. Toen de
Russen binnenvielen, konden ze
niet meer terug.'' Ook in vier ap
partementen op het erf waar nor
maal stagiairs of gasten uit Neder
land verblijven, slapen nu vluchte
lingen - 'kennissen van kennissen'
die onderweg zijn richting Lviv, of
nog verder naar het westen.
en papieren worden gecontro
leerd. ,,Bij elk dorp is de weg ge
blokkeerd met autobanden en me
talen kruizen om saboteurs te we
ren die bijvoorbeeld de elektrici
teitsvoorziening platleggen."
Dat is het doembeeld van de Ne
derlandse melkveehouders. Zon
der stroom kunnen hun koeien
niet worden gemolken. En als hun
uiers niet stipt op tijd twee keer
per dag worden leeggemolken,
worden melkkoeien ziek. Bevrien
de boeren uit Nederland hebben
daarom extra aggregaten ingeza
meld, die nu onderweg zijn naar
Oekraïne. Maar voor aggregaten is
brandstof nodig, en die is schaars.
,,We proberen zelfvoorzienend te
worden. Voer hebben we genoeg
op voorraad, maar waar halen we
onderdelen vandaan als een land
bouwmachine kapot gaat? De
voedselproductie móét doorgaan,
dat is een grote verantwoordelijk
heid", zegt Smits. ,,Wij leveren da
gelijks melk voor zeker 160.000
mensen. Als wij boeren de bevol
king niet meer kunnen voeden,
worden ze zwak. Dan kunnen ze
ook niet vechten.''
Ook Huizinga ziet het als zijn
roeping voedsel te blijven produ
ceren. Toch besluit hij later op de
dag het land te verlaten. Zijn me
dewerkers en de vluchtelingen
blijven achter op de boerderij. Hij
hoopt dat hij snel kan terugkeren.
,,In Europa ga ik steun vragen voor
de Oekraïense boeren. Over drie
weken moet het zaad de grond in.
Als boer heb je één kans per jaar
om dat te doen. Als dat niet lukt,
zitten we straks met een enorme
voedselcrisis.''
Extra hulp
Op het platteland ten zuiden van
Kiev, waar ook Brabander Antoon
Smits een melkveebedrijf heeft, is
het relatief veilig. Zijn 1500 koeien
worden 'gewoon' gemolken. Ver
uit de meesten van zijn 170 mede
werkers zijn nog aan het werk.
,,Niemand is gevlucht. Zo'n twin
tig mannen zijn gaan vechten in
het leger. Daar staat tegenover dat
we extra hulp krijgen van mensen
die de stad zijn ontvlucht en nu
logeren bij hun ouders of familie
in het dorp. De grote steden zijn
doelwit. In het platteland zijn de
Russen niet geïnteresseerd. Hier
kunnen mensen ook nog makke
lijker aan eten komen.''
De melkfabrieken waar Smits en
Huizinga aan leveren, draaien nog.
Zij kunnen hun melk er kwijt, al
krijgen ze er niet meer voor be
taald. Er is een systeem van ruil
handel opgezet, vertelt Smits. Hij
verblijft zelf met zijn vrouw en
kinderen van 6 en 8 in Uden, maar
heeft dagelijks contact met zijn
twee Nederlandse bedrijfsleiders
op de voormalige kolchoz (staats
boerderij) in Haivoron. ,,Zo zorgen
we samen met de overheid dat het
voedsel dat er nog is, zo goed mo
gelijk wordt verspreid. Met de
vrachtwagen die onze melk weg
brengt, komen kaas en andere pro
ducten terug. Zo voorkomen we
dat de supermarkt leeg raakt. De
distributiecentra rond Kiev zijn
nog maar deels operationeel. Le-
vensmiddelenfabrieken kampen
met tekorten aan onderdelen en
verpakkingsmaterialen of zijn niet
meer bereikbaar.''
De varkens van Huizinga gaan
niet meer naar de slachterij. Elke
dag geeft hij een paar dieren weg
aan mensen in het dorp die ze
slachten. ,,Zij weten nog hoe dat
moet. Veel mensen op het Oekra-
iense platteland hebben zelf ook
een of twee varkens. Het vlees ma
ken ze in en gaat naar het leger, of
naar de steden.''
Zo zijn er alternatieve voedsel-
distributielijnen ontstaan. „Boe
ren die hun melk niet meer naar
hun melkfabriek kunnen brengen,
rijden nu zelf met een volle tank
wagen naar het dorp. Daar kunnen
mensen een paar liter halen.''
Willem Nammensma runt een
groot aardappelbedrijf in de buurt
van Lviv. De chipsfabriek waar de
Fries normaal tien vrachtwagens
per dag aan levert, ligt stil. ,,Ook
gaat er minder naar de supermark
ten, het transport naar Kiev en
Odessa is lastig. We leveren drie a
vier vrachtwagens per dag voor
humanitaire hulp. De chauffeurs
laten we niet meer alleen rijden, er
gaat ook een bewaker mee.''
Blokkades
Nammensma woont zelf in het re
latief veilige Lviv. Zijn vrouw Inge
en kinderen (10 en 5) heeft hij vlak
voor Rusland binnenviel naar Ne
derland gebracht. Sindsdien heeft
hij al zes of zeven keer naar de par
keergarage moeten vluchten om
dat het luchtalarm ging. In zijn
auto ligt 20 liter water en een
vluchttas met tandenborstel en
warme kleding. Onderweg naar
het aardappelbedrijf moet hij
langs blokkades waar zijn bagage
GO ZATERDAG 5 MAART 2022
'Als wij de bevolking niet meer
voeden, kunnen ze niet vechten'
Annemieke van Dongen
Rotterdam/Lviv
- Kees Huizinga heeft een
agrarisch bedrijf in Oekraïne
FOTO AGRIKYIV
G Willem Nam-
mensma heeft
een aardappel-
bedrijf vlak bij
Lviv.
Antoon Smits
(rechts) heeft
vanuit Uden da
gelijks contact
met de bedrijfs
leiders.
PRIVÉFOTO'S
Kees Huizinga wil in Europa steun vragen voor Oekraïense boeren.
