'Sancties halen weinig uit, of ze werken averechts'
De impact van economische sancties
8
CONFLICT OEKRAÏNE
RUSLAND
Hoe effectief zijn de economische sancties die het Westen
Rusland heeft opgelegd? De eerste reeks strafmaatregelen is
vooral gericht tegen grote banken, handelaren en aanhangers
van de Russische president Poetin. „Europa is te afhankelijk van
Russisch gas en olie, en snijdt zichzelf in de vingers.''
Je kon erop wachten. Een dag
nadat Vladimir Poetin de on
afhankelijkheid van de op
standige regio's Donetsk en
Loehansk erkende, vuurden
de Europese Unie (opvallend eensge
zind), de Verenigde Staten, het Ver
enigd Koninkrijk, Australië en Japan
een salvo van sancties af op de Russen.
Vooral de Amerikanen kwamen met
een relatief zwaar pakket aan maatrege
len. President Joe Biden gaf onder meer
aan dat het Amerikaanse banken in de
toekomst wordt verboden in Russische
staatsobligaties te handelen, om zo de
toegang van het land tot westerse kapi
taalmarkten af te snijden. De EU richt
zich met name op Russische personen
en bedrijven. Door het bevriezen van
hun tegoeden kunnen zij niet bij hun
geld en bezittingen in Europa komen.
Ook de Britse premier Boris Johnson
kiest die weg en is van plan het leven
van met name de Russische oligarchen
(denk bijvoorbeeld aan Chelsea-eige-
naar Roman Abramovitsj) een stuk las
tiger te maken. De inschatting is dat
deze miljardairs en hun families hard
worden geraakt als ze niet langer vast
goed of andere luxe-artikelen in Lon
den kunnen (ver)kopen.
Of het voldoende is om de Russen af
te schrikken, is zeer de vraag. Het Wes
ten legde het land al eerder sancties op,
zoals in 2014 vanwege de annexatie van
het Oekraïense schiereiland de Krim.
Daarna volgden strafmaatregelen in
2016 vanwege Russische inmenging in
de Amerikaanse verkiezingen. In 2018
kwamen er opnieuw maatregelen, om
dat een voormalige Russische spion in
het Verenigd Koninkrijk was vergiftigd.
„Natuurlijk zullen ze er iets van mer
ken. Maar de afgelopen acht jaar zijn de
Russen behoorlijk 'sanctieproof ge-
ECONOMISCH WAPEN
De VS en Europa leggen fikse
sancties op aan Rusland. Maar
werken zulke strafmaatregelen
eigenlijk wel? Vaak niet,
concludeert historicus
Nicholas Mulder.
Europa en de VS grijpen
steeds vaker naar sancties
- vooral Amerikanen zijn er
dol op - maar effectief zijn ze vaak
niet, concludeert Nicholas Mulder
(29) in het boek The Economic
Weapondat hij deze maand publi
ceerde. Aan universiteit Cornell in
de Amerikaanse staat New York
bestudeert hij de geschiedenis van
internationale economische straf
maatregelen. Maar een derde van
de sancties in de twintigste eeuw
was gedeeltelijk succesvol. Tegelijk
kunnen ze dodelijke gevolgen
hebben, als ze tot armoede en ge-
brekkige zorg leiden. Niet voor
niets, zegt hij, waren ze tot begin
vorige eeuw niet zozeer een vreed
zaam alternatief voor oorlog, maar
een 'economisch wapen'.
,,Er is een verschil tussen effecten
en effectiviteit. Vaak wordt ge
zegd: de sancties werken, kijk
maar hoeveel procent het bruto
binnenlands product van Rusland
of Iran is gedaald. Maar sancties
werken pas als ze tot een betere
politieke werkelijkheid leiden.
Cuba, Noord-Korea, Syrië, Vene
zuela, Myanmar, Rusland - al die
regimes zitten met sancties, en
allemaal worden ze eigenlijk al
leen maar repressiever en meer
paranoïde. De materiële effecten
zijn vaak heel significant. Kijk bij
voorbeeld naar Venezuela, waar ze
echt de economie in een neer-
waartse spiraal hebben gebracht.
De uitdaging is om die economi
sche effecten om te zetten in poli
tieke gedragsverandering. En daar
zijn sancties veel minder goed in.
Vaak verharden ze juist tegenstel
lingen en vijandigheden.''
,,Er zijn gevallen waarin ze wel
kunnen werken, maar die zijn veel
zeldzamer dan gedacht. Op het
moment zijn we niet echt bereid
oorlog te voeren. We vinden tege
lijkertijd ook dat we niet niks kun
nen doen. Daarom hebben we met
sancties een soort tussenmogelijk
heid uitgevonden. Maar voor lan
den die eraan worden blootge
steld, staan ze wel degelijk gelijk
aan economische oorlogsvoering.''
,,Ik denk dat het de correcte con
clusie is. Je kunt zeggen: ze waren
niet hard genoeg. Dat is de lijn die
in de meeste westerse hoofdste
den wordt aangehangen. Maar er
zijn andere interpretaties moge
lijk. De sancties hebben Rusland
verder in een nationalistische pa
ranoia gedreven, die uiteindelijk
heeft bijgedragen aan deze agres
sie. Poetin en mensen rondom
hem zien steeds minder dat ze nog
Je wint meer invloed
door landen geld
te geven dan door
ze ervan af te snijden
verbetering van relaties met het
Westen kunnen bewerkstelligen.
Ze denken: we worden toch om de
zoveel maanden onder sancties
geplaatst. In de VS zijn zowel on
der president Trump als onder
president Biden elke paar maan
den wel een aantal nieuwe inge
steld. De afgelopen acht jaar waren
ze niet zo sterk dat ze grootscha
lige schade hebben berokkend,
maar wel sterk genoeg voor Rus
land om veel meer aan zelfvoor-
zienendheid te doen en de econo
mie sanctiebestendig te maken.
Daarbij speelt ook dat Rusland na
tuurlijk een heel autocratisch poli
tiek systeem heeft. Daardoor is
niet duidelijk hoe economische
schade een voedingsbodem kan
zijn voor oppositie die Poetin kan
dwingen tot verandering. Hij heeft
heel veel moeite gedaan om die
groepen te neutraliseren.''
DONDERDAG 24 FEBRUARI 2022 GO
Russen kunnen
best even tegen
een stootje
Sanne Schelfaut
Den Haag/Moskou
42 procent van
de Russische uit
voer van gas en olie
gaat nog naar de
EU en het VK.
Wat is het grootste bezwaar?
Zijn sancties dan nooit een
goed idee?
Na de annexatie van de Krim in
2014 kreeg Rusland ook te ma
ken met sancties. Faalden die?
schoi
Brtörtóaür
alqe
