Te veel gebluf, te veel improvisatie:
overheid zakte voor coronatest
effeweg.nl
4
effeweg.nl oF bel 08810 30 800
OVV-RAPPORTAGE
Improviserend worstelde het
kabinet zich door de eerste
coronamaanden heen. Maar
veel lof voor het pionieren
heeft de Onderzoeksraad voor
Veiligheid niet. Eigenlijk
doorstond de overheid de test
niet. De pijnpunten op rij.
Verpleeghuizen leken
vergeten
De 'stille ramp' in de verpleeghui
zen is vaak benoemd, maar niet eer
der zo uitgebreid onderbouwd als
nu door de Onderzoeksraad voor
Veiligheid. In het rapport beschrij
ven onderzoekers hoe de ouderen
zorg te laat op de politieke radar
kwam. Ook door gebrek aan be
schermingsmiddelen kon het virus
in verpleeghuizen ongenadig rond-
razen.
Het besluit om de verpleeghui
zen te sluiten voor bezoek was een
paardenmiddel met veel leed tot
gevolg. ,,Heel schrijnend", oordeelt
OVV-voorzitter Jeroen Dijssel-
bloem. ,,Het geestelijk lijden was
enorm. En ongeveer de helft van
alle sterfgevallen in die periode be
trof bewoners van verpleeghui
zen."
Volgens Dijsselbloem is uitein
delijk door het kabinet gezegd: dan
gooien we de hele boel op slot. ,,Dat
was nodig omdat er geen bescher
mingsmiddelen waren, en omdat er
veel te weinig getest kon worden,
waardoor de verspreiding van het
coronavirus enorm snel ging."
De schaarse mondkapjes hadden
eerlijker verdeeld moeten worden
tussen ziekenhuizen en verpleeg
huizen, schetst Dijsselbloem: „Be
langrijk doel was: bescherm kwets
baren. Natuurlijk zijn coronapati-
enten kwetsbaar, maar ouderen in
Vertrouwen in
overheidsaanpak
daalde fors
verpleeghuizen zijn dat misschien
wel net zo. Als dat je doel is, waarom
geef je dan zo weinig aandacht en
prioriteit aan die verpleeghuizen in
die eerste maand?" Volgens Dijssel-
bloem komt dat ook doordat in het
OMT alleen mensen zaten met een
ziekenhuisachtergrond en niet uit
de ouderenzorg.
Communicatie: te veel
gebluf
De OVV schrijft het zo: toenmalig
minister Hugo de Jonge (Volksge
zondheid) hield er qua communi
catie een man on the moon-strategie
op na. Ofwel: hij was te vaak te stel
lig met toezeggingen en voorspel
lingen. Zo hoopte hij iedereen te
motiveren het onmogelijke moge
lijk te maken. Maar dat lukte niet al
tijd. Een terugkerend patroon, al
dus de OVV. „Terwijl nog niet dui
delijk is of en hoe die te realiseren
zijn." Soms zelfs willens en wetens.
Op 1 juni wil De Jonge iedereen
met klachten kunnen testen. De
GGD's waarschuwen die dag dat de
capaciteit ontbreekt: het is 'onhaal
baar'. Maar dezelfde avond zegt De
Jonge toch 'aan de vooravond' te
staan 'van iedereen kunnen testen'.
En in augustus claimde De Jonge
dat er genoeg bron- en contacton-
derzoek kon worden gedaan, maar
een dag later blijkt er capaciteitsge
brek. Met 'minder stelligheid', con
cludeert de raad, had de overheid
'onrealistische verwachtingen' en
'erosie van maatschappelijk draag
vlak' kunnen voorkomen.
Ook RIVM-kopstuk Jaap van Dis
sel krijgt kritiek. Hij zou het co-
ronabeleid zelfs hebben 'onder
mijnd' door te stellen dat mond
kapjes slechts 'schijnveiligheid'
bieden. Toen het kabinet het dra
gen toch verplichtte, noemde Van
Dissel dat een 'politieke keuze, geen
wetenschappelijke'.
Het slotoordeel is hard: de crisis
communicatie was 'niet toerei
kend'. Sommige groepen in de sa
menleving werden niet bereikt of
niet gehoord.
Polderend pandemie te lijf
Met de beste bedoelingen improvi
seerden experts en ministers zich
door de eerste golf van de pande-
mie. Makkelijk was dat niet. Het
Nederlandse zorgsysteem, met de
regionale GGD's en gespreide regie,
blijkt een brak stelsel in een crisis
waarvan bestrijders lang hoopten
dat het een sprint was, maar een
driedubbele marathon bleek. ,,De
overheid dacht voorbereid te zijn,
maar dat was ze niet", zei Dijs-
selbloem.
Toen het virus toesloeg cre-
eerde premier Mark Rutte naast
bestaande overleggremia een in
formeel circuit van Torentjes
overleg en Catshuissessies, waar
ministers en adviseurs vrijuit
konden spreken. Zo wordt snel
onduidelijk waar de echte be
sluiten genomen worden, en
door wie.
De dominante stem van
OMT-voorzitter Jaap van Dissel
is daarbij potentieel riskant,
vindt de Onderzoeksraad. Van
Dissel stuurt de onafhankelijke
experts aan, maar schuift ook
aan bij de informele vergaderin
gen. Dijsselbloem: ,,Als steeds
dezelfde mensen terugkomen in
veel lagen van de besluitvor
ming, krijg je een herhaling van
dezelfde discussie." Dat ver
nauwt de blik.
Hoe nu verder?
Het oordeel is: Nederland was
niet klaar voor de crisis. Dus wat
nu? Gooit het kabinet het roer
om? Dat valt te bezien. Ambte
naren - en toenmalig minister
Hugo de Jonge - mochten reage
ren op de bevindingen, maar van
deemoed was geen sprake. Vol
gens Dijsselbloem was De Jon-
ges respons er één met 'iets ver
ongelijkt erin'. Toch zegt Ernst
Kuipers in maart met een uitge
breide reactie te komen, waar
ook misschien wat koerswijzi
gingen in te zien zullen zijn.
Pijnlijk was immers dat het
ministerie als crisismanager
voor veel 'verantwoordelijk' was,
maar zelden 'bevoegd'. Die
macht lag bij het gedecentrali
seerde zorgstelsel. Het kabinet
werkt daarom al aan een nieuwe
'landelijke functionaliteit infec-
tieziektebestrijding'. Ofwel een
nieuwe organisatie.
Verpleeghuizen zijn
in het begin van de
pandemie over het
hoofd gezien,
concludeert de
Onderzoeksraad voor
Veiligheid (OVV). In
verpleeghuis
Thebe Hagedonk
in Prinsenbeek
wordt dat beaamd.
,,Het was vreselijk.''
Bodensee, Schwëbische
Alb en Mainau
Krakau en omgeving
Wenen en
hetWienerwald
Normandië met
zjjn invasiestranden
Byzantijnse rondreis
Boek zonder aanbetaling
DONDERDAG 17 FEBRUARI 2022 GO
Tobias den Hartog
Niels Klaassen
Den Haag
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
week32022
Bron: RIVM
week 16 2020
Jeroen Dijsselbloem presen
teert het OVV-verslag. foto a. kievit
Ontbijt en diner
Vertrek: apr, mei Jun Juf aug, sep, okt
Ontbijt en diner
Vertrek: mei,jun,juL, aug, sep, okt
Ontbijt en diner
Vertrek: apr, mei junjul, aug, sep, okt
Ontbjjten diner
Vertrek: mei, junjul, aug, sep, okt
Ontbjjten diner
Vertrek: apr, mei, junjul, aug, sep, okt
Allo Fnnhan unnrKcihniiHan FvHi iciaF racaruarlnnctnchan FalnmihaihafiFnnHc rnrvcumonhonhliHrflno
ALLe Fouten voorbehouden. ExcLusieF reserveringskosten, CaLamiteitenFonds, consumentenbijdrage SGR
en e.v.t. brandstoFtoeslag. *Bekijk de volledige voorwaarden op www.eFFeweg.nl/garanties.
