'Verhoudingen zijn zorgelijk en pijnlijk'
KINDERHARTCHIRURGIE
9
Het concentreren van
kinderhartchirurgie in
twee centra maakt
hevige emoties los.
Het gasdossier én de
vorige baan van de
minister van VWS
spelen ook nog mee.
Het was een van de laat
ste daden van Hugo
de Jonge als minister
van Volksgezondheid.
Vlak voor kerst ver
kondigde hij dat hartoperaties bij
kinderen voortaan nog maar in
twee ziekenhuizen mogen worden
uitgevoerd: het Rotterdamse Eras
mus MC en het UMC Utrecht.
Bij de verliezers, de universitaire
ziekenhuizen van Leiden en Gro
ningen, sloeg het besluit in als een
bom. Zij moeten hun afdelingen
binnen twee jaar sluiten. De ge
volgen zijn dramatisch, voorspelt
Eduard Verhagen, hoofd van het
kinderziekenhuis Universitair Me
disch Centrum Groningen. ,,Als je
de kinderhartzorg weghaalt, trek
je een kaartenhuis om. De impact
op onze andere zorg is kolossaal.''
Over het concentreren van kin
derhartoperaties in minder zie
kenhuizen wordt al dertig jaar ge
discussieerd. Iedereen is het erover
eens dat het nodig is, ook in Gro
ningen. In Nederland zijn slechts
twaalf kinderhartchirurgen. Zij
doen extreem gespecialiseerd
werk: per jaar worden maar onge
veer 170 hartoperaties uitgevoerd
bij jonge baby's met aangeboren
hartafwijkingen. Hun hartjes zijn
niet groter dan een babyvuistje.
Eén verkeerde beweging of in
schatting kan fataal zijn. Daarom
is het belangrijk dat de weinige
chirurgen en hun teams zoveel
mogelijk vlieguren maken.
Bij concentratie van zorg moet
rekening worden gehouden met
geografische spreiding, zegt Ver
hagen. ,,Nu komen de twee enige
centra op nog geen dertig kilome
ter van elkaar. Dat is niet alleen
heel ingrijpend voor onze patiën
ten en hun ouders, die daardoor
verder moeten reizen. Het is ook
onverstandig en gevaarlijk.''
Als voorbeeld noemt hij de zorg
voor drenkelingetjes. ,,Die moeten
binnen een uur aan de hart-long-
machine worden aangesloten. Als
wij dat niet meer kunnen, moet
een kind dat in Friesland verdrinkt
naar de Randstad worden ge
bracht. Dat overleeft hij waar
schijnlijk niet.''
Beddentekort
Ic-bedden voor kinderen worden
nog schaarser, waarschuwt hij.
,,Wij hebben er nu achttien, daar
van moeten er vijf tot acht weg.
Het beddentekort is nu al zo nij
pend dat bij elke uitbraak van het
rs-virus kinderen naar België en
Duitsland worden verplaatst.''
Dat Rotterdam en Utrecht er
bedden bij krijgen, lost het pro
bleem volgens hem niet op. ,,In de
Randstad is nu al een groot tekort
aan gespecialiseerd personeel. Bij
ons speelt dat niet. En nee, het is
een illusie om te denken dat er ook
maar één kinderverpleegkundige
uit Groningen naar Rotterdam zal
verhuizen.''
De 'winnaars' bestrijden dat de
consequenties voor Groningen zo
ingrijpend zijn. ,,Ik begrijp de zor
gen, ik zou even teleurgesteld zijn.
Maar het gaat echt alleen om de
hartoperaties'', zegt kinderhart
chirurg Wouter van Leeuwen (42)
van Erasmus MC. ,,Pas vlak voor
de operatie komt de patiënt naar
ons, en erna gaat hij zo snel moge
lijk terug. Op die manier werken
we ook samen met het Radboud
MC. Een kindje dat wij gisteren
hebben geopereerd, mag morgen
waarschijnlijk terug. Alle contro
les vinden daar plaats.''
De voorspelling dat het verdwij
nen van de kinderhartchirurgie
uit Groningen patiëntenlevens
kost, is volgens de Rotterdammers
onzin. ,,Dat is niet zo. Het is zelfs
omgekeerd. Als je de situatie zoals
die nu is, laat bestaan, weten we
zeker dat de zorg achteruitgaat."
Dat de ziekenhuizen die straks
nauw moeten samenwerken el
kaar nu betwisten, moet het mi
nisterie van Volksgezondheid
zichzelf aanrekenen, zegt Marco
Varkevisser, hoogleraar Marktor
dening in de Zorg bij de Erasmus
Universiteit. ,,Het ministerie heeft
geen goede onderbouwing gege
ven waarom de kinderhartzorg
naar Utrecht en Rotterdam gaat.
Daardoor is ruimte ontstaan voor
moddergooien, insinuaties en on
eigenlijke argumenten.''
Gevoelig
Juist omdat dit dossier zo gevoelig
ligt, had het ministerie er volgens
de hoogleraar voorzichtiger mee
moeten omgaan. ,,Dit is pas het
begin. Komende jaren moet nog
veel meer complexe zorg worden
geconcentreerd. Niemand geeft
graag iets op. Regionaal ligt het al
tijd heel gevoelig om bepaalde
zorg weg te halen. Maar zeker in
Groningen, waar al zo veel speelt
rond het aardgasdossier. Voor zie
kenhuizen geeft het bovendien
een bepaalde status om ingewik
kelde vormen van zorg te doen.
Daar komt bij dat de nieuwe mi
nister van Volksgezondheid ten
tijde van het besluit nog bestuurs
voorzitter was van het Erasmus
MC. Die ingrediënten maken het
een explosieve cocktail.''
Ook de Tweede Kamer, die don
derdag over de kwestie debatteert,
is kritisch. Om tegemoet te komen
aan de zorgen heeft minister Kui
pers de Nederlandse Zorgautori
teit (NZa) vrijdag gevraagd zijn
plan tegen het licht te houden. Hij
blijft erbij dat in de toekomst
maximaal twee behandelcentra
overblijven, maar zegt bereid te
zijn de locaties te 'heroverwegen'
als het onderzoek daar aanleiding
toe geeft.
Het is een illusie om te denken
dat er ook maar één
kinderverpleegkundige naar
Rotterdam zal verhuizen
GO DINSDAG 15 FEBRUARI 2022
Eduard Verhagen, hoofd van het kinderziekenhuis Universitair Medisch Centrum Groningen, is in Den Haag voor overleg. foto frank jansen
'Dramatische gevolgen'
bij sluiten hartafdeling
Annemieke van Dongen
Groningen
Ongemak en bezorgdheid do
mineerden bij Tweede Kamer
leden die gisterochtend spra
ken met vertegenwoordigers
van de kinderhartchirurgische
centra, patiëntenverenigingen,
de inspectie en de Neder
landse zorgautoriteit.
Het kabinet wees na jarenlang
steggelen onlangs Utrecht en
Rotterdam aan voor de specialis
tische hartzorg, maar na felle kri
tiek - inclusief onderling 'modder
gooien' volgens patiëntenclubs -
bevroor het kabinet dit plan.
Eerst moet er nieuw onderzoek
komen, daarna zal duidelijk wor
den waar de kinderhartchirurgie
voortaan zal worden geconcen-
treerd. D66-Kamerlid Wieke Pau-
lusma noemde het 'een erg onge
makkelijk gesprek' in de Kamer:
,,Hier komen sprekers aan bod
die elkaar verwijten maken, waar
anderen dan weer niet op kunnen
ingaan. Als dit een voorbode is
voor de komende jaren, dan zijn
we er mooi klaar mee.'' PvdA-Ka-
merlid Attje Kuiken zei: ,,Ik vind
het wel zorgelijk en pijnlijk om te
zien hoe de onderlinge verhou
dingen nu zijn.''
Al dertig jaar loopt de discussie
over het concentreren van zulke
ingewikkelde medische ingrepen.
Als artsen meer routine opbou
wen, helpt dat voor de kwaliteit,
redeneren experts en politici.
Maar nu puntje bij paaltje komt,
bevechten de medische centra
van Rotterdam, Utrecht, Leiden
en Groningen elkaar. De Neder
landse zorgautoriteit (NZa) gaat
nu opnieuw een analyse maken
om een beter onderbouwde loca
tiekeuze voor te bereiden voor
het kabinet. NZa-voorzitter Ma
rian Kaljouw bekritiseerde de
grote verdeeldheid, terwijl het
clusteren van hoogcomplexe
zorg juist veel vaker nodig zal zijn
om overal toegankelijke en be
taalbare zorg te behouden. ,,Als
dit de voorbode is voor de imple
mentatie van passende zorg, dan
kunnen we beter iets anders
gaan doen. Want dan gaat die er
namelijk nooit komen."
- Niels Klaassen
- Eduard Verhagen
