Overweeg eens de natuur het werk te laten doen
Een bodem in balans is hét geheim van
een gezonde tuin. Daarin groeien planten
gemakkelijker, blijven ze weerbaar tegen
insecten en kunnen ze beter tegen droogte.
Tuinspecialist Laurence Machiels laat
zien hoe je dat aanpakt.
26
De bodem van je tuin is
zoveel meer dan alleen
maar grond. Wat jij als
jouw tuin ziet, is enkel
de bovenwereld van een
complex ondergronds netwerk vol
schimmels, bacteriën en microben.
Je ziet er nauwelijks iets van, maar
zij zijn het die je planten weerbaar
der maken.
Schimmels zoals mycorrhiza trans
porteren water en mineralen, en ma
ken dat gemakkelijker beschikbaar
voor de plantenwortels. Ook verbete
ren ze de bodemstructuur: ze breken
plantaardig materiaal af en brengen
zo extra humus in de bodem. Zo zor
gen ze ervoor dat de grond het water
beter vasthoudt.
In een bodem in evenwicht vinden
plantenwortels gemakkelijker water
en voedsel. Ze kunnen dieper en bre
der groeien, waardoor ze een stevi
gere basis hebben in moeilijke tijden,
zoals bij een hittegolf of een lang
durige droogte.
Niet alleen planten worden door
bodemschimmels en bacteriën weer
baarder. Sommige hebben zelfs op
ons een positief effect. Onderzoek
heeft uitgewezen dat contact van je
handen met de grond, en specifiek
met de bodembacterie mycobacte-
rium vaccae, het gelukshormoon
serotonine in je hersenen kan active
ren. Werk dus regelmatig met je blote
handen in de tuin.
Kleine tuinarchitecten
Daarnaast leven er nog eens ontel
baar veel kleine diertjes en insecten
onder de grond. Alleen al in de bo
venste 20 centimeter van een goede
humusrijke tuinbodem leven op een
vierkante meter zo'n 30 a 100 regen
wormen, 50 slakken, 100 pissebed
den, 200 miljoenpoten, 50 duizend
poten en 100 kevers. En die zijn alle
maal continu aan het werk om plan-
tenmateriaal en groenresten af te bre-
Regenwormen
spelen de hoofdrol:
hun verticale gangen
zijn van essentieel
belang voor de
bodem van je tuin
ken en gangen te graven. Meer dan de
helft van de bodem bestaat uit holtes
met lucht en water.w
Regenwormen spelen daarbij de
hoofdrol: hun verticale gangen zijn
van essentieel belang voor de bodem.
Ze halen mineralen uit de grond naar
boven, en trekken organisch materi
aal, zoals dode bladeren en grasmaai-
sel, de grond in. Het resultaat zie je
aan de sliertige hoopjes in je gazon
en in je tuin: dat zijn hun uitwerp
selen, rijk aan mineralen en voe
dingsstoffen.
Via de ondergrondse gangetjes van
regenwormen circuleren water en
lucht zoveel beter en kunnen de
plantenwortels gemakkelijker de
grond in groeien en profiteren van de
voedselrijke resten die deze kleine
tuinarchitecten uitscheiden. Conclu
sie van dat alles: stop met spitten. Zo
maak je die prachtige structuur stuk,
en graaf je de meest dynamische en
vruchtbare laag, de bovenste 15 centi
meter, elke keer weer onder.
Waar regenwormen, bodemschim
mels en bacteriën ook niet tegen
kunnen, zijn kunstmest en pestici
den. Nog vrij veel gazonmeststoffen
en plantenvoeding bevatten mine
rale meststoffen. En ook al zijn pesti
ciden in de tuin verboden, ook som
mige (biologische) middeltjes, zoals
kopersulfaat, hebben een negatieve
invloed op de bodemleven.
Leg een dekentje
Een bodem die bedekt is, heeft het
minder zwaar dan een kaal stuk
grond. In de winter beschermt een
'dekentje' van plantaardig materiaal
of mulch de bodem tegen hevige re
gen, felle zon, uitdrogende wind en
harde vorst. Een dikke laag mulch be
let dat de aarde een harde korst wordt
en dat voedingsstoffen uitspoelen.
Onder de mulch blijft de bodem
mooi vochtig, wat het aantrekkelijker
maakt voor het bodemleven, en het
geeft onkruid minder kansen. Zon
der licht kan onkruid niet kiemen. Je
kunt mulchen met compost, hooi,
stro, schors, houtsnippers, bladeren
of bladaarde, cacaodoppen, hennep,
vlas of karton.
In de moestuin is een dikke laag
hooi, tot wel 20 centimeter, zowat het
beste mulchmateriaal dat je je kunt
indenken. Regenwormen zijn dol op
hooi en worden extra actief onder
zo'n laag. Dat levert een kruimelige
grond op, zonder dat jij er wat voor
hoeft te doen. In de lente haal je het
resterende hooi weg op de plekken
waar je wilt zaaien. Je kunt ook plan
ten plaatsen in holletjes in het hooi.
Compost in de lente
Het principe van een tuin is simpel:
wat je er uithaalt (groenten, bloe
men, grasmaaisel), moet je er op de
een of andere manier ook weer in
stoppen. In de natuur gebeurt dat via
dood plantenmateriaal, in de tuin
doe je dat met (wormen)compost,
verteerde stalmest of organische
meststoffen. Een goed gevoede bo
dem maakt dat je planten meer weer
stand hebben.
Een laag van 2 a 3 centimeter (wor-
men)compost in het vroege voorjaar
is bijzonder heilzaam voor de bo
dem, en de beste manier om je tuin
te wapenen tegen uitputting. Inves
teer in een compostbak of compost-
silo's, je tuin- en keukenresten zijn
dus goud waard.
Kom je compost tekort, koop dan
bij. Vooral op uitgesproken bodems
zoals zand en klei, heeft de bodem
Tuinspecialist
Laurence Machiels:
'Een 'dekentje' van
plantaardig materi
aal beschermt de
bodem.'
Onderzoek
wijst uit
dat contact
van je handen
met de grond
het geluks-
hormoon
serotonine
in je hersenen
kan activeren
extra hulp nodig om planten gemak
kelijker te laten groeien.
Zand of klei
Zandgrond of zanderige leem warmt
in de lente sneller op, waardoor je
sneller kunt beginnen in de (moes-)
tuin. Deze typen bodem drogen wel
sneller uit in de zomer en houden
moeilijker voedingsstoffen en mine
ralen vast. Leg daarom 's winters stal
mest over kale aarde en werk dat in
de lente in om het humusgehalte te
verhogen. In de herfst zaai je groen-
bemester in zoals phacelia, of gebruik
je een dik pak bladeren. Meng in de
lente kleimineralen bentoniet onder
de bodem.
Zware klei is van nature vrucht
baar, maar ook compact. Klei blijft na
de winter lang nat, warmt in de lente
moeilijk op en wordt in een droge zo
mer een harde korst. Leg 's winters
stalmest, herfstbladeren, bladaarde
over de bedden, en werk dat er in de
lente in. Dat maakt de grond luchti
ger. Meng basaltmeel onder de grond
of lavakorrels om de bodemstructuur
luchtiger te maken.
ZATERDAG 12 FEBRUARI 2022 GO
Het geheim van een
stralende tuin: DE BODEM
FOTO STEVEN RICHARDSON
