Het is er thuis
niet leuker op
geworden sinds ik
heb gestudeerd,
zeggen veel
klassemigranten
mijn lezing in dat treurige zaaltje. Aan de ene kant mensen
die duidelijk diep worden geraakt nu ze merken dat ze
niet als enigen deze ervaringen hebben. Aan de andere
kant een aantal andere collega's dat vol onbegrip voor
zich uit staart. Zij hebben mijn soort ouders en denken:
waar gaat dit over? Klassemigratie? Nooit van gehoord!
Sociale klasse speelt toch allang geen rol meer in Neder
land? Wees gewoon jezelf, joh!
een prima relatie met hun ouders hebben. Maar ook zij
voelen vaak afstand, omdat hun wereld zo ver af is komen
te liggen van die van thuis, en ze 'gewoon steeds minder
hebben om over te praten'. Hoe kan ik mijn ouders uit
leggen wat je als chief compliance officer of human resour
ces manager de hele dag doet?
Dan zijn er de ruzies met hun ouders, over Zwarte Piet,
over veel vlees bij de barbecue, over wel of niet vaccineren
of over wat te stemmen bij de verkiezingen. Want klasse
migranten stemmen net als andere hoogopgeleiden vaak
op D66, VVD, CDA of de PvdA - de partijen die in Nederland
om beurten de coalitie vormen en de afgelopen decennia
zo ontzettend goed voor hoogopgeleiden zorgden. De
ouders stemmen soms helemaal niet meer, of kiezen voor
de SP of de PVV.
Het is er thuis niet leuker op geworden sinds ik gestudeerd
heb, zeggen veel klassemigranten. Tegelijk voelen ze de
minachting waarmee in kranten, televisieprogramma's
voor hoogopgeleiden en ook door collega's op kantoor soms
wordt gepraat over laagopgeleiden, 'boze witte mannen',
'asocialen', 'tokkies', of over huisvrouwen. Hé, denken
ze dan: je hebt het wel over mijn vader of moeder. Maar
ze weten: als ik dat hardop tegen die collega's zeg, sta ik
opeens heel erg alleen.
Zo kun je 'verscheurd zijn tussen twee sociale klassen'
en waarschijnlijk nergens voel je dat sterker dan bij de
diplomauitreiking als je afstudeert. Daar zit
Gerrit, met om hem heen allemaal Jorissen
en Frederiekes, die ouders hebben die weten
hoe het er tijdens zo'n uitreiking aan toegaat.
Dan ziet Gerrit zijn ouders binnenschuifelen.
Hij voelt hun verlegenheid en onzekerheid:
wij horen hier niet. Gerrit ziet dat ze hun best
hebben gedaan om er tiptop uit te zien, maar
toch ziet het er ongemakkelijk uit en vallen
ze op een of andere manier uit de toon. Dan
begint de ceremonie die, zoals op steeds meer
plekken tegenwoordig, grotendeels in het
Engels is. Gerrits ouders kunnen het niet
of nauwelijks volgen. Natuurlijk voelt Gerrit
ook hun opluchting en trots: onze zoon
heeft het gered en gaat nu afstuderen. Maar
tegelijk voelt Gerrit hun besef: onze zoon
hoort voortaan bij hen. Bij de hoogopgeleiden
die in Nederland de dienst uitmaken, en die
vaak neerkijken op de rest van de bevolking.
Op ons dus.
TERUG NAAR HET TREURIGE ZAALTJE, waar
ik de schouders van de vrouw helemaal links
in mijn blikveld zachtjes zie schudden. De
tranen zijn doorgebroken, nu zoveel van haar
pijn is benoemd en opgerakeld. De man schuin
tegenover haar steekt langzaam zijn hand op
en zegt: 'Ik ben een Gerrit.'
Tientallen van deze lezingen heb ik inmiddels
gehouden en als ik dan collega's gesprekken
zag voeren die ze nog nooit hadden gehad,
dan kreeg ik iedere keer weer hoop: klasse
migranten die 'het' van elkaar ontdekken
- terwijl ze al tien jaar collega's zijn. Sommigen
die opeens inzien hoeveel zij gemeen hebben
met vrouwen, met Nederlanders van kleur, De zeven
met homo's, lesbiennes en transpersonen, vinkjes van
met moslims en migranten. Ook die moeten Joris Luyendijk
rekening houden met minachting en discri- verschijnt bij
minatie, en ook die moeten op het werk een Uitgeverij Pluim
deel van zichzelf verbergen om erbij te horen.21,99)
MEZZA 23
ZEVEN VINKJES
w
tams
LUYENDIJK
IK HEB GENOEG KLASSEMIGRANTEN GESPROKEN die
