Schrader legt
zenuw bloot
12
The Card Counter
Excuses voor de woordspeling,
maar in The Card Counter houdt
schrijver en regisseur Paul
Schrader zijn kaarten lang tegen
de borst. Acteur Oscar Isaacs
enigmatische oogopslag alleen al
houdt ons bij de les, maar waar
gaat dit verhaal over een een
zame pokerspeler heen? De plot
kent geen klassieke bad guy, ook
geen heldere variant op de tik
kende tijdbom.
Toch kijk je The Card Counter
ademloos uit, ofje moet het
lang zwemmen in onwetend
heid als kijker echt niet trekken.
Schrader maakt tussen de regels
door knap voelbaar dat het diep
weggestopt lijden van zijn
hoofdpersoon - deze William
Tell trekt van hotel naar hotel,
waar hij om onduidelijke rede
nen alles inpakt met witte la
kens - ons naar een dramatische
finale zal leiden. En dat dit on
heil symbool staat voor iets bre-
ders. De spaarzame, maar hui
veringwekkende flashbacks
naar Williams militaire verle
den als 'onderhandelaar' (lees:
folteraar) in Abu Ghraib tijdens
de Irakoorlog, stuwen dat gevoel
nog verder op.
Als de aftiteling rolt, heeft
Schrader op ingenieuze wijze
een zenuw blootgelegd. Het gaat
dan allang niet meer alleen over
een professionele gokker met
een trauma, maar over collec
tieve schuld en boetedoening.
Maar weinig filmmakers durven
dat wegkijken van een pijnlijk
stuk recente geschiedenis te tac
kelen.
Filmnieuws
Kaboom
Animation
Lamar in
filmkomedie
In tegenstelling tot veel colle
ga's is de cineast Paul
Schrader uitstekend in
staat én bereid zijn eigen
werk te ontleden. Voordat
hij zelf filmmaker werd in de
jaren 70, was de
inmiddels bejaarde Amerikaan
een gewaardeerd en
gevreesd filmrecensent voor
onder meer het blad LA
Weekly. Daarop volgden van
zijn hand scenario's voor
beroemd geworden films van
Martin Scorsese als Raging
Bull, The Last Temptation of
Christ en Taxi Driver. Later
stond hij ook zelf achter de
camera, voor bijvoorbeeld het gepre
zen domineesdrama First Reformed
uit 2017 met Ethan Hawke en nu het
indringende The Card Counter.
„Het schrijfproces is relatief het
zelfde gebleven", vertelt Schrader
tijdens een ontmoeting op het afge
lopen filmfestival van Venetië. „Voor
mijn mannelijke karakterstudies
zoek ik eerst naar een sociologisch
probleem, een beroep en een meta
foor. Het probleem voor Taxi Driver
was het verpletterende gevoel van
eenzaamheid van jonge mannen.
Toen kwam de metafoor dat dit
probleem uitdraagt: de taxi, eeuwig
rijdend door de straten van New
York, waarin hij gevangen zit.''
Schrader grijpt telkens terug naar
de loner. ,,De beste manier waarop ik
hem kan beschrijven: een man, al
leen in een ruimte, die een masker
draagt en wacht tot er iets gebeurt.
Dat masker is ook meestal zijn be
roep. Hij doodt de tijd door mensen
rond te rijden in een taxi, of door een
gigolo te zijn (in American Gigolo uit
1980 met Richard Gere), of een do
minee (in First Reformed). En dan,
eindelijk, gebeurt er iets dat zijn le
ven een draai zou kunnen geven."
In The Card Counter is het uitgangs
punt niet veel anders. Centraal staat
ex-militair William Tell die worstelt
met zijn geweten. Hij nam namelijk
deel aan de schrijnende misdaden
die Amerikanen pleegden in de
Iraakse Abu Ghraibgevangenis. Na
het uitzitten van een celstraf wordt
hij professioneel gokker in het poker-
The Card Counter, met
Oscar Isaac als
obsessieve pokerspeler,
toont niet geheel
toevallig gelijkenissen
met de klassieker Taxi
Driver uit 1976. Ze
komen allebei uit de
koker van de nu
75-jarige filmlegende
Paul Schrader.
circuit. Dan ontmoet hij een getroe
bleerde twintiger die hij uit een
soort persoonlijke boetedoening op
het rechte pad probeert te houden.
Het trauma blijft hem echter ernstig
in de weg zitten.
,,Hier kwam eerst de metafoor en
daarna pas het probleem. Ik zag gok
kers op tv en dacht: dit is een vreemd
leven. Zij zijn zo tien a twaalf uur per
dag bezig met kaarten tellen en kans
berekeningen. Het ziet er van een
afstand nog glamoureus uit, maar ze
zitten eigenlijk in een soort vagevuur
waarin je niet helemaal levend, maar
ook nog niet helemaal dood bent.
Voor welk probleem zou dit goed
werken? Iets moet William naar deze
plek hebben gebracht. Iets van
schaamte, iets waarvoor hij zelf vindt
nog onvoldoende gestraft te zijn. Ook
na een jarenlange gevangenisstraf
Schrader vond de 'oplossing' in
Abu Ghraib. ,,Het is een schandvlek
voor onze complete natie, iets dat on
vergeeflijk is. Zelfs wanneer de rege
ring het William wél vergaf. Het
maakt hem een interessant perso
nage, zeker in deze huidige maat
schappij die drijft op excuses. Zoals:
'Ik deed niets slecht, ik maakte
slechts een fout.' Of: 'Ik bedoelde het
niet zo.'''
Schrader werd zelf strenggelovig
opgevoed. ,,Je werd badend in schuld
en zonde geboren. Je was zelfs ver
antwoordelijk voor alles wat je niet
gedaan had. Wat nu als een karakter
met mijn achtergrond iets doet dat zó
vreselijk is, dat hij het zichzelf nooit
kan vergeven? Voor William is het
vooral een kwestie van wachten.
Wachten tot er iets gebeurt. En dan
komt die jongeman in zijn leven.''
DONDERDAG 10 FEBRUARI 2022 GO
DRAMA
Regie: Paul Schrader
Hoofdrollen: Oscar Isaac, Tif
fany Haddish en Willem Dafoe
- Gudo Tienhooven
Oscar Isaac, Tiffany Haddish en
Willem Dafoe (onder) in The Card
Counter. foto independent film
als de nieuwe Taxi Driver
FESTIVAL
Van 28 maart tot
en met 3 april
vindt in Amster
dam en Utrecht
het Kaboom Ani
mation Festival
plaats. De win
nende animaties
toeren daarna
langs tien bios
copen. In
Utrecht opent
Kaboom met een
gratis visueel
spektakel van de
Japanse kunste
naar Motomichi
Nakamura (foto),
met wezens uit
sprookjes en
mythen, het
thema van Ka-
boom 2022.
KOMEDIE
Rapper Kendrick
Lamar maakt
met South
Park-bedenkers
Matt Stone en
Trey Parker een
filmkomedie over
een jonge
zwarte man die
tijdens een
stage bij een
museum een
slaaf naspeelt.
Hij ontdekt dat
de voorouders
van zijn blanke
vriendin de sla
venhouders van
zijn eigen voor
ouders waren.
Gudo Tienhooven
G Paul Schrader
tijdens het filmfestival
in Venetië.
FOTO GETTY IMAGES
