cam
eeemr
nm
Campagne moet mbo'ers leren omgaan met desinformatie
8
POLARISERING
Na een spraakmakende reactie van Viruswaarheid op de Duitse
politiemoorden klinkt de roep om voorman Willem Engel te vervolgen
luider dan ooit. Advocaten zien voldoende bewijs, maar snappen dat
justitie de tijd neemt. ,,Het OM is beducht voor een zeperd.''
Waar de afgelopen maanden meer
dere bekende coronademonstran
ten zijn veroordeeld tot maanden
lange gevangenisstraffen, is Wil
lem Engel (Viruswaarheid) tot op
heden een vrij man. ,,Hij speelt het heel slim en kan
heel gelikt vertellen", zegt rechtsfilosoof Roland
Pierik (UvA). ,,Het lijkt alsof hij precies weet hoe ver
hij kan gaan met een bepaalde uitspraak of verkapt
dreigement. In het debat vliegt hij vaak uit de bocht,
maar hij lijkt er mee weg te komen."
Al sinds het begin van de coronacrisis zorgt Engel
bijna wekelijks voor commotie. Zo doet hij aangiftes
tegen wetenschappers en journalisten, spant hij
rechtszaken aan tegen overheden en instituten en
zorgt hij met zijn provocerende en dreigende uit
spraken voor onveilige gevoelens bij hulpverleners.
Bij het Openbaar Ministerie lopen momenteel
een onderzoek en een zaak tegen de omstreden
coronascepticus. Het onderzoek is naar aanleiding
van een van de grootste massa-aangiftes in de Ne
derlandse geschiedenis. Volgens de ondertekenaars
maakt Engel zich onder meer schuldig aan opruiing,
oplichting en uitingen met een terroristisch oog
merk. In de rechtszaak wordt hij verdacht van op
ruiing, nadat hij zich in een livestream afvroeg of
het mogelijk is om agenten onder burgerarrest te
stellen. Op 30 maart moet Engel zich voor die laatste
kwestie verantwoorden voor de rechtbank.
Hoe langer Engel nog zijn vrije gang kan gaan, hoe
schadelijker dit voor de samenleving wordt, zegt
strafrechtadvocaat Job Knoester. ,,Het geweld bij
coronaprotesten wordt steeds extremer en excessie
ver en er is een duidelijk verband met uitlatingen
van mensen als Willem Engel en partijen als Forum
voor Democratie." Als advocaat doet hij strafzaken
waarbij agenten als verdachte zijn aangemerkt we
gens geweld bij coronaprotesten. ,,Wat je tijdens die
zaken ziet, is dat die agenten onverwacht worden
geconfronteerd met extreem geweld door groepen
die georganiseerd en goed voorbereid opereren.
Deze groeperingen doen dat niet uit het niets. De
link met Engel en Forum is snel gelegd."
Nieuwcomplot
Knoester vindt het 'verbazingwekkend' dat Engel
nog altijd de ruimte krijgt om 'fake news te versprei
den en personen als Kaag in gevaar te brengen'. ,,Ik
hoop dat justitie hem in het vizier heeft, en zo niet:
dan dreigt er een groot maatschappelijk probleem.
Er is namelijk geen enkele aanleiding om aan te ne
men dat dit gaat stoppen. Dit soort types vindt ook
na de coronacrisis wel weer een nieuw complot om
onrust mee te zaaien."
Zijn collega Sidney Smeets is het hier mee eens:
,,We weten dat mensen Engel geloven, zelfs als hij
de grootst mogelijke onzin verkoopt. Dat is gevaar
lijk. Mensen kunnen er gewelddadige inspiratie uit
putten." Een bijkomend probleem, zo zegt Smeets,
is dat Engel de rechtsstaat tot het uiterste tergt door
'zinloze procedures en chicaneuze aangiftes'. ,,Hij
verliest alle zaken, maar er moeten zich wel talloze
rechters en advocaten mee bezighouden. Daarnaast
bekostigt hij die zaken met een zeer dubieus ver-
dienmodel van donaties. Aangezien hij zijn dona-
teurs met leugens en bedrog verleidt, kan hier
sprake zijn van oplichting."
Het uitblijven van juridische sancties is voor
Smeets 'enerzijds onbegrijpelijk'. ,,Want er is meer
dan genoeg reden om hem te vervolgen. Maar het
OM zal geen kans willen lopen dat Engel zich bij
een vrijspraak vrij zal voelen nóg verder te gaan."
Advocaten die zijn gespecialiseerd in opruiingsza
ken onderschrijven dit. „Duidelijk is dat Engel zijn
uitlatingen doet in de context van een verhit maat
schappelijk debat. In een democratische samenle
ving is het van wezenlijk belang het politieke debat
veel ruimte te geven, ook als het gaat om uitlatingen
die choqueren", zegt advocaat Mark-Jan Bouwman.
Recent is er best een aantal mensen veroordeeld
voor opruiing, zegt Bouwman. ,,In die gevallen ging
het om mensen die aantoonbaar en concreet oprie
pen tot rellen op een bepaalde tijd en plaats. Dan is
snel ingrijpen vaker aan de orde dan als het gaat om
minder concrete oproepen, zoals Engel dat doet. Het
OM is beducht voor een zeperd en zal alleen zaken
vervolgen die heel duidelijk strafbaar zijn."
Het OM neemt de tijd om zorgvuldig onderzoek
te doen, denkt advocaat Niels Genemans. ,,Er moet
gekeken worden naar de context en naar de grenzen
van de vrijheid van meningsuiting. Het OM zal per
uiting, en bij het geheel, een afweging moeten ma
ken tussen het fundamentele belang van de vrijheid
Het OM als
organisatie
komt wat
angstig
over. Pak dit
gedrag nou
eens aan!
- Sander Janssen,
advocaat
Via de vandaag gelanceerde cam
pagne 'Goed in gesprek over ver
keerde informatie' willen het
Practoraat Mediawijsheid en Net
werk Mediawijsheid docenten sti
muleren meer les te geven over de
herkomst en gevolgen van desin
formatie en zo studenten goed
voor te bereiden op gesprekken
waarin dit een rol speelt.
Practor Mediawijsheid Wouter
van de Horst, een van de initiatief
nemers: ,,Desinformatie treft het
hele onderwijs, maar wij hebben
gekozen focus aan te brengen bij
mbo-docenten van opleidingen
Zorg en Welzijn en mediaoplei
dingen. Hun studenten staan in de
frontlinie als het gaat om het ge
sprek voeren over desinformatie."
Eerder startte al een campagne
voor hbo-lerarenopleidingen en
pabo's, voegt programmadirecteur
Mary Berkhout-Nio van Netwerk
Mediawijsheid toe. ,,Dit zijn be
roepsgroepen die in direct contact
staan met mensen die gevoelig
zijn voor desinformatie. Daarvan
zijn de complottheorieën het hef
tigste." Volgens haar zit er een 'hi
aat' in de leerstof waar mbo-do-
centen mee werken. ,,Vanuit de
beroepspraktijk leer je al hoe je
met mensen in gesprek moet gaan,
bijvoorbeeld over een medische
handeling. Maar bij het praten
over desinformatie speelt onze
kerheid een rol, angst voor een
welles-nietesdiscussie. Toch is het
belangrijk mensen te leren onder
scheid te maken tussen waarheid
en desinformatie. Anders duikt
iedereen zijn eigen hoekje in en
krijg je polariserend gedrag."
Van der Horst benadrukt dat
desinformatie speelt bij allerlei
onderwerpen. ,,We bespreken ook
omstreden thema's als 'alle mi
granten in azc's zijn crimineel'.
Soms gaat het om kleine en on
schuldige onderwerpen, maar
sommige desinformatie kan ge
vaarlijke gevolgen hebben."
Via goedingesprek.nl en TikTok
kunnen studenten meedoen aan
de Goed in Gesprek Challenge.
DINSDAG 8 FEBRUARI 2022 GO
'Willem Engel
weet exact
tot hoever hij
kan gaan'
Sebastiaan Quekel
Rotterdam
Willem Engel is
vaak genoeg te
vinden bij de
rechtbank, maar
dat is meestal om
dat hij zelf een
zaak heeft aange
spannen of mede
standers steunt.
FOTO JORIS VAN GENNIP
Goed
gesprek
..♦over
verkeerde
informatie
De campagne moet studenten handvatten geven in een gesprek
waarin nepnieuws op tafel komt. beeld netwerk mediawijsheid
De aarde is plat. Je geneest
sneller van corona als je vita
mine C slikt. En migranten in
asielzoekerscentra zijn crimi
nelen. Met dit soort desinfor
matie moeten mbo-docenten
toekomstige zorgverleners of
mediastudenten leren omgaan.
Edwin van der Aa
Den Haag
