L
15
AUGUSTUS2008
TERUGBLIK OP RUSSISCHE INVAL IN GEORGIË WAAR ONZE VERSLAGGEVER BIJ WAS
In de zomer van 2008
viel Rusland buurland
Georgië binnen.
Troepen rukten op naar
de hoofdstad Tbilisi.
Verslaggever Mark van
Assen was erbij. Hij
herinnert zich het gebrul
van de Russische tanks
en de blinde paniek van
de bevolking.
Het is maandag 11 augus
tus, een mooie zomer
avond. Ons vliegtuig is
net geland. Het is voor
lopig de laatste vlucht
die Georgië aandoet. Het land is dan
al een paar dagen in oorlog, het
luchtruim wordt gesloten. Er zit
bijna niemand in het vliegtuig. Een
paar diplomaten, wat journalisten,
en dat is het. De aankomsthal is
vrijwel leeg, net als de snelweg naar
de hoofdstad.
Ook in Tbilisi is het rustig. Men
sen wandelen over de brede Avenue
Rustaveli, de winkels zijn open, er
wordt wijn gedronken, stelletjes
zitten op bankjes te zoenen. En dat
is best vreemd, want iedereen weet
toch dat er niet al te ver weg flink
gevochten is en waarschijnlijk nog
steeds gevochten wordt? Dat de
Russen al een paar Georgische
steden hebben veroverd, inclusief
Gori, de geboortestad van Stalin,
90 kilometer verderop? Dat er al
tientallen, misschien wel honder
den mensen zijn omgekomen? En
dat dit de Russen zijn, die in het
verleden niet al te zachtzinnig met
de Georgiërs zijn omgesprongen?
Sterker: je zou zweren dat er niks
aan de hand is.
Maar dan, bijna van het ene op het
andere moment, is plotseling alles
anders. Auto's rijden plankgas voor-
De president van Georgië, Mikhail
Saakashvili, een heethoofd, gokt er
in 2008 op dat zijn nieuwe vrienden
hem te hulp schieten. Maar die doen
dat niet. De Russische tanks stomen
op naar Tbilisi.
De ochtend na de grote schrik
gaan we naar Gori. De snelweg is 40
kilometer lang zo goed als leeg. En
dan zien en horen we de tanks.
Niet eentje, of een tiental, maar
misschien wel honderd (al kan de
herinnering vervormd zijn). Ze
bulderen over het asfalt, met grote
zwarte rookpluimen, de ene na de
andere, het geluid van de ijzeren
rupsbanden is oorverdovend.
Grijnzende soldaten, vaak nog
tieners, kijken op ons neer, het lijkt
alsof ze ons uitlachen. Als dit is waar
de mensen in Tbilisi zo bang voor
zijn, dan hebben ze groot gelijk. En
we zien helikopters, grote, grijze
beesten die laag over de grond
scheren en af en toe schieten, ook in
onze richting. We zien brandende
huizen in dorpen langs de weg, en
we realiseren ons hoe klein Georgië
eigenlijk is en hoe groot en machtig
Rusland.
Op de radio horen we dat de
Russische president Dimitri Medve-
dev de wapenstilstand afkondigt: de
doelen zijn bereikt. Dat is niet
precies hoe wij het ervaren, maar
later op de dag wordt het inderdaad
rustig. We komen niet meer in Gori,
onze chauffeur durft het niet aan.
Op de terugweg belt een onge
ruste collega uit Nederland: ,,Wat is
er toch allemaal aan de hand daar!?"
Van hem horen we dat RTL-camera-
man Stan Storimans die ochtend op
het Stalinplein in Gori om het leven
is gekomen door een clusterbom. Er
sterven ook elf Georgiërs.
De bom is gelanceerd door een
Iskander-raket, die is afgevuurd
vanaf Russisch grondgebied. Alleen
het Russische leger beschikte toen
over zo'n raket. Rusland ontkent
echter, is altijd blijven ontkennen
en is uiteindelijk nooit veroordeeld.
Zuid-Ossetië beschouwt zichzelf
intussen nog steeds onafhankelijk,
net als Abchazië. En Georgië is nog
altijd geen lid van de Navo.
bij, mensen rennen hun huis uit
met hun armen vol spullen, achter
bakken gaan open, dozen en kleren
worden ingepakt, daar wordt een
matras vastgebonden op het dak,
kinderen worden op de achterbank
gepropt, er verschijnen mannen met
kalasjnikovs (waar halen ze die van
daan?) die in het wilde weg aanwij
zingen schreeuwen. Iedereen wil
ineens weg, weg, weg van hier! We
snappen er niks van, wat is er
gebeurd?
Dan blijkt dat de Russen opsto-
men naar Tbilisi. Ze hebben Gori
achter zich gelaten en razen door
het donker over de snelweg naar
hier. Er is alarm geslagen op radio
en televise. ,,Ze zijn er al over een
uur!" roept iemand. Een ander heeft
gehoord dat ze al in de buitenwijken
zijn. Weer iemand anders zegt dat
ze halverwege staan te wachten op
luchtsteun. De kalme zomeravond
stemming is totaal verdwenen.
Sommige mensen zijn totaal in
paniek, bij anderen zie je dat ze niet
weten wat ze moeten doen. In ons
pension staat de eigenares, die net
haar zoon naar de winkel heeft
gestuurd om water in te slaan,
zenuwachtig de voorraadkast te
bekijken. Wat hebben we nog? Wat
moeten we nog? En voor hoelang?
En dan ineens, halverwege de
nacht, is de paniek voorbij. Er zijn
geen opstomende Russen. Er waren
alleen vluchtende Georgische
soldaten die in het duister voor
Russen zijn aangezien. Iedereen
moet er hartelijk om lachen. Wat
Iedereen wil opeens
weg, weg, weg van
hier. 'Ze zijn er al over
een uur' roept iemand
een mop! Typisch Georgië! Maar de
schrik in de ogen is er nog steeds. Zo
dichtbij is de oorlog nog niet geko
men. Terwijl hij toch al op de eerste
dag van augustus is begonnen.
Grens
Separatisten in Zuid-Ossetië, een
regio aan de grens met Rusland die
het gezag van Georgië niet erkent,
vallen daar dorpen aan waar veel
Georgiërs wonen. Het leger slaat
uiteindelijk terug, waarop de Rus
sen (die de kant van de separatisten
hebben gekozen) het land binnen
vallen. Tegelijkertijd heeft Georgië
ook de handen vol aan Abchazië,
een westelijke regio die zich ook wil
afscheiden en ook de steun van
Rusland geniet.
Als dit doet denken aan de oorlog
in het oosten van Oekraïne in 2014,
dan is dat niet zo gek. Moskou schiet
daar ook separatisten te hulp, valt
Oekraïne binnen en annexeert
uiteindelijk de Krim. Nog een over
eenkomst: zowel Georgië als Oekra-
ine lonkte toen (en nu nog steeds)
naar de Navo, de EU en het Westen.
GO DINSDAG 8 FEBRUARI 2022
En dan zien en horen we
opeens de tanks bulderen
Mark van Assen
Rotterdam/Tbilisi
Augustus 2008:
vrouwen in een straat
met vernielde huizen
in Gori. Rechts: een
brandend militair
voertuig op de weg
naar Tbilisi.
FOTO 'S GETTY IMAGES
F Een kind speelt bij
een zwaarbeschadigd
woonblok in Karaleti.
FOTO GETTY
■- -
G Een tankcolonne op een snelweg in
Zuid-Ossetië,een regio in Georgië. FOTO ANP
-
V,--:; V:
- Mark van Assen
