onze HEL
8
IS JULLIE BUIKPIJN
COMPENSATIE SLACHTOFFERS MOET SNEL WORDEN VLOTGETROKKEN
Met veel geld moest de toeslagenaffaire
worden gecompenseerd. Nu het chequeboek
niet de oplossing blijkt, moet de hersteloperatie
worden vlotgetrokken. ,,Het gaat over veel
meer dan geld.''
Carla van der Wal
Dordrecht
Na de zomer van 2021 zat Peter
Heijkoop, bestuurslid van de
Vereniging voor Nederlandse
Gemeenten (VNG) met collega's
en een deel van het kabinet aan
tafel. Ruttes besluit om slacht
offers van de Belastingdienst die
rücksichtlos en illegaal te werk
ging te compenseren, dreigde
totaal vast te lopen.
Triest genoeg kwam die consta
tering voor Heijkoop, verantwoor
delijk namens de VNG, niet als
een verrassing. ,,Ik heb tegen
Rutte zelf eerder ook gezegd: de
toeslagenaffaire kun je niet met
het chequeboek oplossen. Het gaat
over veel meer dan geld: over her
stel van mensen, vertrouwen in de
overheid.''
Toch zag Heijkoop van lieverlee
hoe onrecht plaatsvond in de
operatie die recht moest doen.
,,Een deel van de gedupeerden kan
goed worden geholpen, maar er
zijn uitwassen, waarbij mensen
met 60.000, 70.000 euro worden
gecompenseerd, terwijl ze voor
3000 euro zijn gedupeerd en dat
allang achter zich hebben gelaten.
Er zijn kinderen uit nieuwe rela
ties, die werden geboren na de
affaire, maar toch aanspraak kun
nen maken op 10.000 euro. Men
sen die compensatie willen terwijl
ze geen kinderen hebben, of nooit
toeslagen aanvroegen. Bureautjes
ronselen mensen om compensatie
aan te vragen. De recente fout,
waardoor frauderende Bulgaren
die toeslagen ontvingen nu ook
worden gecompenseerd, vindt
plaats omdat het met de grote
schep gaat. Het zou in eerste in
stantie gaan over acht-, negendui
zend mensen. Nu gaat het richting
de vijftigduizend en is met de her
steloperatie 5 miljard gemoeid.''
de gevallen die er zijn af, in plaats
van nieuwe regelingen aan te kon
digen die allerlei verwachtingen
wekken. Vervolgens kregen wij
alle telefoontjes daarover, zonder
dat het met ons werd afgestemd.
De samenwerking met de Belas
tingdienst verliep ook moeizaam.
Privacy zat in de weg. Dan wilden
wij weten wanneer de 30.000 euro
compensatie werd uitgekeerd.
Mensen in de schulden die ineens
zo'n bedrag krijgen, hebben mis
schien hulp nodig om daarmee om
te gaan. Dat kon dan niet.''
,,We hebben dat gedeeld. En met
de Belastingdienst gewerkt aan
wat we 'de herijking' noemen.
Hierin zijn ideeën over hoe de
operatie kan worden vlotgetrok-
ken op een rijtje gezet. Het verbe
teren van de operatie wordt heel
moeilijk zonder grotere rol voor
gemeenten. De nieuwe staatsse
cretaris heeft dat ook uitgespro
ken. Begin december hebben we
daarom als gemeenten gezegd: we
willen een stap naar voren doen.''
,,Ik heb het kabinet gezegd: jullie
moeten nu echt even flink zijn
en kijken welke mensen écht zijn
gedupeerd. Mensen die zich ten
Handel de bekende
gevallen af in plaats
van met nieuwe
regelingen te komen
onrechte hebben gemeld moeten
uit de hersteloperatie, de zwaarst
getroffenen moeten als eerste
worden geholpen. Een andere
voorwaarde is een betere uitwisse
ling van gegevens tussen de Belas
tingdienst en gemeenten, zodat
wij gedupeerden goed kunnen
helpen.''
Nu worden sommige ouders
helemaal niet geholpen en er zijn
verschillen tussen gemeenten.
Amsterdam ging direct aan de
slag, andere gaven de affaire
minder prioriteit.
,,We moeten uitleggen dat wat van
mensen wordt gevraagd soms niet
realistisch is. Het feit dat je zo'n
gesprek voert, is vaak al heel be
langrijk. Erkenning voor een groep
mensen die ontzettend is bescha
digd, kapotgemaakt, het vertrou
wen in de overheid kwijt is.''
,,De verhalen van slachtoffers die
ik zelf heb gesproken zijn onder
mijn huid gaan zitten. Ik heb er
wakker van gelegen.''
,,Van de ouders die uiteindelijk
met uithuisplaatsingen te maken
kregen kennen wij er veel niet.
Mensen zijn verhuisd, zelfs naar
het buitenland. Er zijn mensen die
ontzettend bang werden en zich
schuil hebben gehouden. Het gaat
veel gemeenten boven de pet om
het probleem met de uit huis ge
plaatste kinderen op te lossen.''
,,Tijdens een bestuurlijk overleg in
oktober. We wisten wel dat het
soms voorkwam. We wisten ook
dat mensen hun baan verloren,
dat relaties op de klippen liepen.
Er zijn voorbeelden van zelfmoor
den. En uithuisplaatsingen van
kinderen dus, ook al weten we
niet of die altijd het gevolg zijn
geweest van de toeslagenaffaire.
Uiteindelijk bleek in oktober dat
Van de ouders die
uiteindelijk met
uithuisplaatsingen
te maken kregen
kennen wij er veel niet
de cijfers die dag op de website van
het CBS zouden worden geplaatst.
Van die 1115 zijn we geschrokken,
natuurlijk. Het is goed dat er een
onderzoek komt. Dat moet heel
zorgvuldig worden uitgevoerd.
Deze materie is zo gevoelig.''
,,Ja. Ik lig wakker van de verdrie
tige verhalen, en van de machte
loosheid die je soms ervaart aan
de bestuurlijke tafels. Het is met
afstand het heftigste dossier uit
mijn loopbaan. Er zijn ook veel
vragen: als we dit doen, wat ge
beurt er dan? Maar ik wil dit posi
tief afsluiten. Dat kan ik denk ik
ook. Bij het kabinet is inmiddels
ook het idee: laten we zorgvuldig
zijn, eerlijk in de communicatie
en echt werken aan het herstel van
vertrouwen. We trekken daarin
graag samen op.''
,,Wij waren afgelopen jaar soms
heel teleurgesteld in hoe het liep.
We hebben ervaren dat het kabi
net te veel gericht was op beeld
vorming. Bijvoorbeeld toen het
afgelopen zomer
besloot de
regeling uit
te breiden
naar
ex-part
ners en
kinderen.
Wij zeiden:
handel eerst
MAANDAG 7 FEBRUARI 2022 GO
Gemeenten:
Kabinet liet
toeslagen
affaire
ontsporen
Gedupeerde ouders praatten in december 2020 op het Plein in Den Haag met premier Mark Rutte. foto anp
Wat hebben de gemeenten toen
gedaan?
Maar jullie hebben wel voorwaar
den gesteld?
- Peter Heijkoop, VNG
U maakt zelf deel uit van die over
heid. Raakt u dat?
In Dordrecht en omstreken, waar
u wethouder bent, zijn tientallen
mogelijk de zwaarst getroffen ou
ders, die ook hun kinderen kwijt
raakten, onvindbaar.
Wanneer werd duidelijk dat het
om 1115 kinderen gaat?
Valt dit alles nog tot een goed
einde te brengen? Ligt u daar ook
weleens wakker van?
De toeslagenaffaire is kortom
geëxplodeerd. Hoe kijken de
gemeenten daarnaar?
