Onderhandelaars zitten aan tal van verschillende tafels, ieder
16
Het lijkt wel alsof er op dit moment overal en door iedereen
wordt onderhandeld over de crisis rond Oekraïne. Wordt er
niet te veel gepraat, door te veel mensen op te veel podia?
,,Hoe langer je dreigt en niks doet, hoe zwakker je wordt.''
MARK VAN ASSEN
Kijk, daar is Viktor Or-
ban, op weg naar Mos
kou. De premier van
Hongarije gaat praten
met president Poetin.
Die heeft dan nog maar net gedag
gezegd tegen zijn Franse collega
Emmanuel Macron, die al voor de
tweede keer aan de telefoon hing.
Ongeveer tegelijkertijd heeft de
Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken Antony Blinken een
onderonsje met zijn Russische
ambtsgenoot Sergej Lavrov.
Intussen zien we dat de Britse
premier Boris Johnson het vlieg
tuig neemt naar Kiev, de hoofd
stad van Oekraïne. Hij gaat daar
praten met president Volodimir
Zelenski. Johnson had eigenlijk
ook een telefoontje uitstaan met
Poetin, maar moest dat uitstellen
vanwege het spoeddebat over zijn
coronafeestjes in het Lagerhuis.
Helaas hoefde het toen niet meer -
de Russische leider wordt niet
graag aan het lijntje gehouden. In
Kiev zijn dan ook onze premier
Mark Rutte en minister van
Buitenlandse Zaken Wopke Hoek
stra, een delegatie van het Euro
pees parlement, vicevoorzitter van
de Europese Commissie Valeris
Dombrovskis en de ministers van
Buitenlandse Zaken van Frankrijk
en Duitsland. En ineens horen we
dat ook de Turkse president Recep
Tayyip Erdogan het vliegtuig naar
Kiev neemt.
Tot zover een beperkt overzicht
van slechts de afgelopen week.
Vlam in de pan
Het is natuurlijk goed dat er nog
steeds gepraat wordt: het is al
maanden crisis en een oplossing is
dringend gewenst. Aan de ene
kant van de grens tussen Rusland
en Oekraïne zijn 100.000 Russi
sche militairen 'aan het oefenen',
terwijl aan de andere kant een fors
kleiner en minder goed uitgerust
Oekraïens leger wacht op wat ko
men gaat. Er is tot nu toe nog niks
gebeurd, maar als de vlam in de
pan slaat, kunnen de gevolgen
enorm zijn. Niet alleen voor
Oekraïne, dat al eerder onprettige
ervaringen had met Rusland, maar
ook voor Rusland zelf, de buurlan
den en de internationale verhou
dingen in het algemeen.
Je zou je tegelijkertijd ook de
vraag kunnen stellen of er niet te
veel gepraat wordt, door te veel
mensen en op te veel podia. De
eerste week van serieuze onder
handelingen (halfjanuari) zijn
daar een mooi voorbeeld van. Ach
tereenvolgens zaten eerst Rusland
en Amerika met elkaar om de tafel
in Genève, daarna de dertig
Navo-lidstaten in Brussel en ver
volgens in Wenen de 57 landen die
zijn aangesloten bij de Organisatie
voor Veiligheid en Samenwerking
in Europa (OVSE). Dat zijn dus
tientallen landen, met allemaal
verschillende belangen, die in wis
selende samenstellingen een op
lossing zoeken die goed is voor het
algemeen belang.
,,Puur effectief is dit ongeveer
het slechtste wat je kunt doen",
zegt Marcel Hanegraaff, politico
loog aan de Universiteit van Am
sterdam. Hij is onder meer gespe
cialiseerd in internationale onder
handelingen. ,,Bij dit soort ge
sprekken is het zaak eenheid uit te
stralen. Dat is een manier om je
macht te tonen. En hoe machtiger
je bent, hoe sterker je positie. Aan
de andere kant: dit is zo'n ver
schrikkelijk complex probleem. Er
zijn zo veel partijen bij betrokken.
Je moet bijna wel op verschillende
tafels onderhandelen. Helaas gaat
dat altijd ten koste van de effecti
viteit. Daarom gebeurt er op de
korte termijn zo weinig."
Wat het allemaal nog ingewik
kelder maakt, zijn de (historische)
gevoeligheden en elkaar overlap
pende samenwerkingsverbanden
in de wijde regio: zie de grote kaart
hierboven. Oekraïne maakte vroe
ger deel uit van de Sovjet-Unie en
lonkt nu naar het Westen, tot
groot chagrijn van Rusland. De
Oost-Europese landen die nu bij
de Europese Unie horen, waren
decennialang lid van het War
schaupact en zoeken nog steeds op
hun eigen manier naar een goede
verhouding met Rusland. De lan
den op de westelijke Balkan willen
dolgraag bij de EU, maar een lid
maatschap is nog ver weg. Voor
sommige is dat een reden om de
deur open te zetten voor Moskou.
Dus waar ligt hun loyaliteit? Dan
zijn er ook landen die geen lid zijn
van de Navo, maar dat wel willen
worden of er in elk geval geen ru
zie mee willen hebben. Zij zijn
aangesloten bij het zogenaamde
Partnerschap voor de Vrede. Een
paar van die landen, waaronder
Armenië, Kazachstan en Kirgizië,
zijn tegelijkertijd echter ook lid
van de door Rusland aangevoerde
Collectieve Veiligheidsverdragor-
ganisatie (CVVO), bedoeld als te
genhanger van de Navo.
Eigenbelang
Probeer in dit mijnenveld maar
eens te werken aan een gezamen
lijk doel. ,,Dat zou zijn dit geval
moeten zijn: de-escalatie van de
crisis in Oekraïne", zegt Hane-
graaff. ,,Maar intussen heeft zo on
geveer iedereen ook een sterk ei
genbelang. Je zult Rutte bijvoor
beeld geen krachtige uitspraken
horen doen tegen Poetin. Daar is
hier geen steun voor in de pu
blieke opinie, en bovendien weet
hij dat Poetin terug kan slaan via
de gasprijzen. Emmanuel Macron
slaat dan weer wel hard op de
trom, maar die wil graag een lei
dersrol in Europa en heeft binnen
kort presidentsverkiezingen."
Dan is er ook nog Boris Johnson.
Die wil net als Macron graag een
hoofdrol in Europa, en kan boven
dien best wat afleiding gebruiken
van zijn binnenlandse beslomme
ringen. Hij is in Oekraïne met een
fors (militair) hulppakket en
ZATERDAG 5 FEBRUARI 2022 GO
IJsland
Groenland
Canada
VERENIGDE
STATEN
Finland
Noorwegen
Ëstlandi
RUSLAND
[Letland
Denemarken
iLitouwen'
Belarus
Polen
Duitsland
Oekraïne
Slowakije
Frankrijk
Hongarije
Roemenië
Kroatië
Bulgarije
Spanje
Griekenland
Verenigd I
Koninkrijk
Navo Partnership for
Peace, geen lid, wel
samenwerking
EU
Europese economische
ruimte. Geen EU-lid, wel
toegang tot de interne markt
0402 2022 MARK REIJNTJENS
Voormalige
Sovjet-Unie
OVSE: (Organisatie voor
Veiligheid en Samenwerking in
Europa): alle getoonde landen
Navo (aangevoerd door de VS)
CVVO (Collectieve
Veiligheidsverdragorganisatie,
aangevoerd door Rusland)
Landen die
klaargestoomd
worden voor
EU-lidmaatschap
Samenwerking
met EU, maar
geen kandidaat
voor lidmaatschap
Voormalig
Warschaupact
e
In een mijnenveld praten over
