Gynaecoloog verwekt 21 kinderen met eigen sperma
Maria (23) ontmoet na juridische strijd haar donorvader
11
AU
Ruim een jaar geleden
stond Maria (23) voor de
rechtbank in Arnhem. Ze
eiste van ziekenhuis
Rijnstate de identiteit
van de spermadonor met
code 'K34', door wie ze is verwekt,
maar die anoniem wilde blijven. ,,Ik
heb de intense behoefte om te weten
wie hij is, welke naam hij heeft en
wat voor gezicht hij heeft'', zei ze
tegen de rechters.
Elf maanden later, vlak voor kerst,
zat Maria in een kantoortje in
Houten tegenover 'K34'. Daarmee
kwam een eind aan een 4,5 jaar
durende juridische strijd om de iden
titeit van haar donorvader. ,,In korte
tijd ging het van helemaal niets naar
alles'', vertelt Maria. ,,Hij is geen code
meer, maar een persoon met een
naam en een gezicht.''
'K34' doneerde in de jaren negentig
in Rijnstate als B-donor. Ofwel:
een 'bekende' donor die ermee
instemde dat zijn donorkind vanaf
het 16de jaar zijn persoonsgegevens
mag krijgen. De moeder van Maria
koos daarom bewust voor een
B-donor. Met die wetenschap groeide
Maria ook op. Maar toen ze in 2017
zijn gegevens opvroeg bij de
stichting Donorgegevens Kunstma
tige Bevruchting (SDKB), die alle
spermadonoren registreert, kreeg ze
een afwijzing.
De donor wilde anoniem blij
ven. Een maas in de wet van 2004,
die anoniem doneren verbiedt, gaf
B-donoren de mogelijkheid om terug
te komen op hun eerdere belofte.
'K34' maakte daar gebruik van zon
der dat Maria en haar moeder dat
wisten.
Rechter
Maria stapte als eerste donorkind
ooit naar de rechter om de identiteit
van haar donorvader op te eisen.
De rechtbank besliste dat 'K34' ano
niem moest blijven, maar vond wel
dat de wet veranderd moest worden
om de belangen van donorkinderen
en donoren te kunnen afwegen.
Enkele maanden later besliste een
rechtbank in Den Haag in een verge
lijkbare zaak van een een groep do
norkinderen tegen SDKB en vrucht
baarheidskliniek MC Kinderwens
dat de donorkinderen recht hadden
op de identiteit van hun donor, tenzij
die 'zwaarwegende belangen' zou
hebben om het niet toe te laten.
Met die vonnissen in de hand
De insteek van mijn rechtszaak was
tenslotte niet om contact met hem te
hebben, maar om te weten wie hij is.
Mijn belangrijkste vraag was waarom
hij later anoniem wilde blijven. Dat
heeft hij uitgelegd.''
LEIDERDORP
Jos Beek werkte in het Sint-Elisa-
beth Ziekenhuis in Leiderdorp, een
van de voorgangers van het Alrijne
Ziekenhuis. 'Het lijkt er sterk op dat
deze arts zijn eigen sperma heeft
gedoneerd en gebruikt voor inse
minatie van wensmoeders die ano
niem zaad verwachtten', meldt Al-
rijne in een verklaring. De inmid
dels overleden gynaecoloog ver
wekte volgens het ziekenhuis min
stens 21 kinderen. Dat is gebleken
uit dna-onderzoek van de kinde
ren, die op zoek waren naar hun va
der. In het kader van dat onderzoek
werd Alrijne in juni 2021 benaderd
door stichting Fiom, gespeciali
seerd in afstammingsvragen.
Alrijne heeft naar eigen zeggen
contact met de donorkinderen en
ouders die nu bekend zijn en die
daar behoefte aan hebben. Het zie
kenhuis noemt de manier waarop
de gynaecoloog heeft gehandeld
'onacceptabel'. 'We zijn hier enorm
van geschrokken', reageert Peter
Jue, lid van de raad van bestuur van
de Alrijne-zorggroep, in de verkla
ring. 'We zijn direct in gesprek ge
gaan met de kinderen en ouders die
dat wilden, om te luisteren en onze
medewerking toe te zeggen.'
Alrijne heeft een onafhankelijke
commissie gevraagd onderzoek te
doen naar de precieze gang van za
ken. 'Doel van het onderzoek is zo
veel mogelijk informatie van des
tijds te achterhalen en op een rijtje
te zetten. En welke duidelijkheid
De arts insemineerde
eigen sperma bij
vrouwen die anoniem
zaad verwachtten
kunnen we nu nog aan de direct be
trokkenen geven? Zomer 2022 ho
pen wij de uitkomsten beschikbaar
te hebben.' Het Alrijne Ziekenhuis
kan zich voorstellen dat de infor
matie over de gynaecoloog veel vra
gen oproept bij vrouwen die door
Jos Beek zijn behandeld, hun kin
deren of de betrokken vaders. 'Wij
gaan daar heel graag over in ge
sprek', aldus de verklaring.
Ziekenhuis Isala in Zwolle riep
oud-patiënten van arts Jan Wild
schut vrijdag via advertenties in
dagbladen op zich te melden. De
oud-gynaecoloog gebruikte tussen
1980 en 1993 zijn eigen sperma bij
vruchtbaarheidsbehandelingen in
het toenmalige Sophia-zieken-
huis. Uit dna-onderzoek is geble
ken dat Wildschut minstens 47 na
komelingen verwekte met zijn ei
gen sperma. Vorig jaar bleek dat hij
ook eigen zaad gebruikte bij vrucht
bare echtparen die kwamen voor
behandeling met het zaad van de
echtgenoot.
De zaak met de Leidse gynaeco
loog roept herinneringen op aan de
affaire rond spermadokter Jan Kar-
baat. De omstreden arts, die in 2017
overleed, was een autoriteit op het
gebied van donorinseminaties
Dna-onderzoek wees in 2019 uit dat
Karbaat ook vrouwen met zijn ei
gen zaad insemineerde. Hij ver
wekte zeker 68 donorkinderen.
- Caspar Naber
57 kinderen
Haar donorvader veranderde zijn sta
tus al in 2009, toen Rijnstate hem
vertelde dat hij veel meer donorkin
deren had dan de destijds geldende
landelijke norm van 25. Daarvan
schrok hij. Tot nu toe is bekend dat
hij zeker 57 donorkinderen heeft. ,,Ik
kan me voorstellen dat je het over
zicht verliest en het beangstigend is.
Daarom is hij anoniem geworden.
Achteraf kan ik dat wel begrijpen. Hij
zei dat hij het een lastige keuze vond
en het geen lichtzinnig besluit was.''
De gegevens op het donorpaspoort
dat ze van Rijnstate kreeg, klopten
wel. De gynaecoloog van toen had er
op het formulier bij geschreven dat
'K34' een 'aardige vent' was. ,,Die in
druk had ik ook na onze ontmoe
ting'', zegt Maria. ,,,Ik was ook blij om
te horen dat hij bewust voor het
B-donorschap had gekozen. Ik denk
dat het beter is dat hij zich bekend
heeft gemaakt. Het is een opluchting.
Het geeft mij rust. Dat gun ik alle do
norkinderen.''
Haar donorvader kijkt ook 'posi
tief' terug op de ontmoeting met Ma
ria. 'Ik begrijp heel goed dat ze op
zoek is gegaan en hoop dat ze op deze
manier wat meer rust zal vinden',
laat hij in een schriftelijke verklaring
weten. Hij staat ook
open voor contact
met zijn andere do
norkinderen. 'Ik heb
er nu een goed gevoel
bij dat ik nu toch iets
voor mijn donorkin
deren kan betekenen',
schrijft hij.
'Destijds heb ik be
wust gekozen om een
B-donor te zijn, om
dat ik altijd van me
ning ben geweest dat
donorkinderen het
recht hebben om te weten van wie ze
afstammen. Echter, het leven is niet
te voorspellen en soms loopt het an
ders dan je vooraf gedacht had. Er is
dan ook een periode in mijn leven
geweest, waarin het niet paste om
contact te hebben met mijn donor
kinderen. Nu ben ik blij dat die
ruimte er wel is.'
Na een jarenlange juridische strijd weet
Maria eindelijk wie haar donorvader is.
De spermadonor, die anoniem wilde
blijven, heeft zich bedacht. Kort voor
kerst heeft Maria hem ontmoet.
Mijn vraag
was waarom
hij later alsnog
anoniem
wilde blijven
zwichtte de SDKB alsnog toen Maria
opnieuw een verzoek deed om een
belangenafweging in haar zaak. Be
gin november liet de stichting weten
dat ze de persoonsgegevens zou krij
gen, tenzij de donor 'zwaarwegende
belangen' kon aantonen.
Een maand later belde SDKB Ma
ria. Haar donorvader stemde alsnog
in met het verstrekken van zijn per
soonsgegevens en wilde een gesprek
met haar. „Ik had het totaal niet zien
aankomen en kon het niet geloven",
vertelt Maria. „Tegelijk was ik er
van overtuigd dat ik ooit achter
zijn identiteit zou komen."
Ter voorbereiding op de ont
moeting hadden zowel Maria als
haar donorvader gesprekken met
een medewerker van Fiom, cen
trum voor afstammingsvragen.
Twee weken na het telefoontje van
SDKB schudde Maria haar donor
vader de hand op het kantoor van
Fiom. Het was onwennig, toch
spraken ze elkaar bijna twee uur.
„Het was een gekke situatie",
zegt Maria. „Ik was erg nerveus,
maar door de begeleiding van Fiom
zat er minder spanning op de ont
moeting. Ik had geen verwachtingen.
GO WOENSDAG 2 FEBRUARI 2022
'K34 is nu een
Een gynaecoloog uit Leiden
heeft van begin jaren 70 tot
medio jaren 80 vrijwel zeker zijn
eigen sperma gedoneerd en ge
bruikt bij vruchtbaarheidsbe
handelingen.
- Verklaring Alrijne Ziekenhuis
persoon, geen
code meer'
- Maria, donorkind
Tonny van der Mee
Arnhem
