Van kaboem,
plok en
tsjakkeboem
2022
c Meertens Instituut doet onderzoek
2
COLUMN
Willem van Dam
Kaboem, plok, kaboem, plok. Nee, erg
ritmisch klinkt het niet, maar: halle
lujah, ik ben weer aan het drummen.
'Nou, nou, Van Dam, drummen, drummen,
dat klinkt wel erg pretentieus'. Da's waar,
eerlijk gezegd doe ik slechts een poging
daartoe. Lang geleden heb ik weliswaar
enige tijd in een gammel gebouwtje ergens
in de polder drumles gehad, maar toen al
bleek ik niet bijster talentvol. Zodra mijn
eerste klappen klonken, sloegen de koeien
in het belendende weiland met geheven
staarten op hol.
waande ik me een reïncarnatie van Keith
Moon; People try to put us down, talkin' bout
my generation. Tsjakkeboem, tsjakkeboem.
Tot de drumleraar, toch een aimabel en ge
duldig man, er genoeg van kreeg en (ik ver
zin het niet!) in het Vreemdelingenlegioen
verdween.
raakt.
tentie, waarin een
drumstel tegen een
dragelijke prijs te
koop werd aangebo
den. Een tweede
hands, maar toch.
ACh J°n, doe Bovendien: een
eens gek', echte Pearl, het
e merk van het drum
zei ze stel waarop Cesar
Zuiderwijk zo ma
jestueus tekeer kan
gaan. Dat moest dus wel in orde zijn.
Zo gezegd
in deze
krant
Muf, duffig, verdossemd of
pismuffig. De Nederlandse taal
kent veel zogenaamde
geurwoorden en het
beroemde Meertens Instituut
verzamelt ze.
Maar bestaan er eigenlijk ook
Zeeuwse woorden om een geur te
beschrijven?
Wie een bedompte ruimte wil
aanduiden, kan kiezen uit een hele
reeks woorden. En voor rijk aroma
tische keukenluchtjes bestaan weer
andere lijsten. Het Meertens Insti
tuut, hét instituut dat zich verdiept
in Nederlandse taal en cultuur, wil
weten waar al die woorden vandaan
komen en heeft een groep weten
schappers - taalkundigen, historici,
etnologen, psychologen, biologen
- aan het werk gezet om dat uit te
zoeken.
Boek
Het onderzoek, waar geurontwer-
pers en kunstenaars aan meewer
ken, moet uiteindelijk leiden tot
een boek.
Maar waar kun je de oorsprong
van taal beter vinden dan in plaat
sen waar oude talen en dialecten
worden gesproken? De onderzoe
kers zoeken daarom in het bijzon
der naar geurbeschrijvingen in dia
lecten en talen zoals Fries, Lim
burgs, Nedersaksisch, Jiddisch, en
Papiaments.
Eumig
En het Zeeuws natuurlijk. Alleen,
hoe goed streektaalfanaat Frans van
der Heijde uit Zoutelande het
Zeeuwse dialect ook beheerst en
hoeveel stukjes hij er ook over
schrijft, hij kan maar één typisch
Zeeuws geurwoord bedenken: eu
mig. ,,Dus eigenlijk heumig", legt
hij uit, ,,alleen spreken wij de h niet
uit. Het woord betekent muf, van
etenswaren, of duf, van bijvoor
beeld een kamer waar iemand lang
niet is geweest."
Maar verder schiet hem niets te
binnen.
Ook Jopie Minnaard moet het ant
woord schuldig blijven. Wel kent ze
Zeeuwse spreuken die met geur te
maken hebben. ,,Ik genoeg an een
neuze vol", klinkt het vanuit Hein-
kenszand. ,,Ie stienkt zeven roe de
wind in.
Of: j'n aesem litte ruuke, wat zo
veel betekent als je mening geven.
En natuurlijk 'Eenpoepje litte ruuke',
al spreekt dat voor zich."
Nieuw gezegde
En laatst, toen zij en haar man co
rona hadden, doemde er ineens een
nieuw Zeeuws gezegde op. ,,Di zit
rooke noch smaeke an, zeiden we te
gen elkaar, toen we ons geurvermo-
gen waren verloren", vertelt ze.
,,Gelukkig was dat maar van korte
duur."
Dat het Meertens Instituut een
geurwoordenboek uit brengt, vindt
Minnaard fantastisch. Zoals alles
wat met taal en zeker met dialect te
maken heeft.
,,Dialect is voor mij zoals het
hoort. Het Nederlands is een hart
stikke mooie taal, maar met dialect
kun je veel beter je gevoelens uiten.
Zoveel spreuken en zijspreuken
vind je nergens anders. 'Kwa zei
bure, en ze bleef nog een ure', zoiets
bestaat in het Nederlands gewoon
niet."
Dus als het even kan, spreekt
Minnaard Zeeuws. Thuis met haar
man, maar ook aan de telefoon met
de kinders die ver weg wonen. ,,En
op het dorp, wanneer het maar kan.
Maar het wordt minder, dat merken
wij ook. Onze kleinkinderen kun
nen al niet alles meer verstaan. Het
valt ook niet mee, er zit een be
paalde klank in die niet iedereen
kan. Als butendiekers het proberen,
moeten we toch altijd een beetje la
chen."
Primeur
Wie nog wel specifieke Zeeuwse
geurwoorden kent, kan die kwijt bij
het Meertens Instituut. Dat heeft
een vragenlijst over geurgebruiken
en geurtaal op haar website ge
plaatst. De antwoorden worden ge
bruikt voor de Neuswijzer die vol
gend jaar verschijnt, een volgens
Meertens 'geurig standaardwerk'
over reuk in taal en cultuur, evolu
tie en biologie, geschiedenis en
psychologie. Bovendien: ,,Een pri
meur voor het Nederlandse taalge
bied."
Jopie Minnaard kan niet wachten
tot het boek uitkomt. ,,Zodrie a 't
in de wienkel ligt, gae 'k d'r g'lieke
om!"w
Toos Henk
VERSOEPELING
Auto te water nabij
de Zeelandhallen
Langs de Deltaweg bij Goes is
gistermiddag rond één uur een
auto te water geraakt. Hulpverle
ners hebben de bestuurder uit de
auto weten te bevrijden. Diverse
automobilisten negeerden de in
gestelde afzetting. De politie
heeft hen daarop aangesproken.
Het ongeluk gebeurde nabij de
Zeelandhallen, tussen de krui
sing met de A58 en de afslag De
Poel. Het was gisteren nog niet
duidelijk of de persoon ver
wondingen heeft opgelopen en
hoe het ongeluk heeft kunnen
gebeuren.
Dam vragend aan. 'Ach joh, doe eens gek',
zei ze. En zo reed ik het afgelopen week
einde met kleinzoon Hero als adviseur (hij
is de enige échte drummer in de familie)
naar Noordwijk, waar we een drumstel met
alles d'r op en d'r aan in mijn Opeltje laad
den.
achter mijn drumstel zitten. Het gaat van
kaboem, plok, kaboem, plok. En van tjsakke-
boem, tsjakkeboem. De kat hangt in de gor
dijnen, de hond staat jankend in de tuin, de
cavia is angstig in zijn holletje gekropen, de
goudvis is in paniek uit zijn kom ge
sprongen, de buren houden luiken
en oren gesloten.
met My Generation van The
Who op de koptelefoon: I
hope I die before I get old.
misschien een handje hel
pen, buurman?', hoor ik de
buren denken.
Deerde me niks. Achter het drumstel
Sedertdien geen drumstok meer aange
Maar ja.
Vorige week viel mijn oog op een adver
DONDERDAG 27 JANUARI 2022 GO
NOODKREET
OM PFAS-
DOSSIER
„Versnippering
vertraagt de
noodzakelijke
stappen om
een schonere
Schelde te krij
gen."
- GS van
Zeeland
cZEELAND1
SCHANDAAL
THE VOICE OF
HOLLAND
,,Dus zijn de
onthullingen bij
TVOH niet het
probleem van
TVOH, maar
ons probleem."
- Anna A. Ros,
schrijfster
c ZEELAND 11
Wie kent Zeeuwse
geurwoorden nog?
Wendy Wagenmakers
Vlissingen
Jopie Minnaard ruikt aan een verse prei en een ui. foto johan van der
HEIJDEN
Paul Kusters
Internet: toosenhenk.nl
GOES
'Zal ik weer eens?', keek ik mevrouw Van
Kijk mij nu eens in mijn werkkamertje
En ik?
Onverdroten drum ik voort,
'Kunnen we je daarbij
