vooroordeel
Wat zegt de wetenschap y van Nederland
Helderziendheid? Volgens de
natuurwetten bestaat het niet
Opzoek naarde
wetenschap achter
een frisse duik
Er bestaan
onverklaarbare
fenomenen
Verkrijgbaar via newscientist.nl/zwemmersgeluk
een veel groter, universeel be
wustzijn."
Dat universele bewustzijn is een
abstract begrip. Ook Jolij kijkt er
sceptisch naar, maar is wel geïnte
resseerd in alles wat er gebeurt op
dit gebied. Zo wijst hij op tests van
wetenschapper Roger Nelson. ,,Hij
gebruikte een wereldwijd netwerk
van nummergeneratoren: appara
ten die willekeurige getallen pro
duceren. Het is onmogelijk om te
voorspellen wat zo'n apparaat gaat
doen. Die generatoren raken vol
gens hem van slag als er iets groots
in de wereld aan de gang is, zoals
een WK-voetbalfinale. Op zo'n
moment is de halve wereldbevol
king bezig met één ding. Prompt
werden ook de getallen van het
apparaat minder willekeurig, er
viel een bepaalde logica uit te ha-
len.'' Jolij vindt het te ver gaan dat
dit het bewijs zou vormen voor
een universeel bewustzijn, maar
opmerkelijk is het wel. Volgens
Nelson zou er een 'bewustzijns
veld' bestaan dat mensen delen.
Anders gezegd: het zou niet alleen
in je eigen brein zitten maar ook in
contact staan met het bewustzijn
van anderen.
Het klinkt als paranormaal. Jolij:
Sommige dingen kunnen we
niet verklaren. Althans niet door
middel van het wereldbeeld dat
wij nu hebben over het bewust
zijn. Dat duidt niet direct op bo
vennatuurlijke krachten. We heb
ben eigenlijk nog geen idee wat
bewustzijn precies is. Door middel
van dit soort onderzoek van Nel
son kunnen we er meer over le
ren.'' Helderziendheid blijft een
onverklaarbaar fenomeen. „Waar
schijnlijk bestaat die niet als na
tuurkundige kracht of als gave die
je onder controle kunt krijgen.''
Bijna 80 procent van de Nederlanders heeft wel eens een gevoel van telepathie of een voorspellende droom
gehad. Is dat toeval of is er meer aan de hand?
Carel Enkelaar, de eerste hoofdre
dacteur van het Journaal, botste
met de omroepbazen die hem
briefjes geven met onderwerpen.
Annie M.G. Schmidt ruziede met
de Vara over haar woordgebruik.
Ze mocht bijvoorbeeld in de tekst
van het radioprogramma De fami
lie Doorsnee het woord 'kontje' niet
gebruiken.
Je mag een vader eigenlijk niet
vragen naar zijn leukste kind.
Maar welk portret vindt Van
Liempt het mooist? ,,Dat van Egi-
dius Joosten, de man die het be
taald voetbal er doorgejast heeft.
Niet omdat hij een sympathieke
man was, maar omdat hij - nu in
de vergetelheid geraakt - een ui
terst concrete vernieuwing heeft
afgedwongen in een machtsstrijd
met de KNVB. Deze voetbalgek
wilde dat Nederland een rol zou
spelen in het internationale top
voetbal. Dat kon alleen met be
taald voetbal. Twintig jaar later
stond Nederland in de finale van
een WK. Zijn verhaal schetst de
enorme weerstand waarop ver
nieuwers soms stuitten.'' Maar de
auteur heeft ook een zwak voor Ab
Heijn en voor Jo Cals: ,,Heijn is van
enorme invloed geweest op ons
winkelgedrag. Hij zette een revo
lutie in gang. Jo Cals, elfjaar mi
nister van Onderwijs, legde in de
jaren 50 de basis voor zijn Mam
moetwet waarmee hij zorgde voor
doorstroming in het onderwijs.
Cals was een kundig strateeg, een
man van de lange adem die op be
slissende momenten ondanks
massieve weerstand compromis
sen sloot.''
Van Liempt kijkt na het schrij
ven van De Roaring Fifties met nog
groter plezier terug naar de
jaren 50. ,,Mijn beeld is bevestigd.
De portretten onderstrepen dat er
toen heel veel gebeurde, dat de pe
riode niet zo saai en sloom was. Ik
stuitte bij mijn onderzoek op ge
weldige ontdekkingen. Dat Mary
Noordanus bijvoorbeeld in 1953 is
gepromoveerd op onderzoek naar
het interieur van Nederlandse
huizen. Die stonden allemaal
propvol, een hang naar geborgen
heid, veiligheid. Maar een klein
deel had al wel een modern interi
eur. Langzaam verdwenen de ko
lossale meubels, werd de boel
opengegooid. Een beeld dat prima
bij de jaren 50 past.''
De meeste wetenschappers
gaan er vanuit dat fenome
nen als helderziendheid en
telepathie onzin zijn. Ze zijn in
strijd met de natuurkunde en het
wetenschappelijke bewijs is daar
bij flinterdun. Toch bestudeert
neurowetenschapper Jacob Jolij
(Rijksuniversiteit Groningen)
deze wonderlijke zaken. ,,Bijzon-
dere verschijnselen kunnen ons
namelijk meer vertellen over wat
bewustzijn is.''
Jolij: ,,In de vorige eeuw werd er
al onderzoek gedaan naar helder
ziendheid. Door mensen naar fo
to's te laten kijken, terwijl ze ge
koppeld waren aan een stressme
ter. Sommige plaatjes waren kalm,
zoals een bos. Andere foto's span
nend, zoals een auto-ongeluk. Het
gekke was dat de stressvolle foto's
al stress opwekten vóór het plaatje
in beeld kwam. Een soort helder
ziendheid dus.''
Toch heeft deze vorm van we
tenschap een slechte naam. Jolij:
,,Ten eerste omdat gebeurtenissen
aanvoelen of voorspellen in strijd
is met de natuurkunde. Dan zou
informatie uit de toekomst in staat
zijn om te reizen naar het verle
den. Dat kan niet, ervan uitgaande
dat ons brein ook gewoon de wet
ten van de natuurkunde volgt.''
Maar volgt ons brein die natuur
wetten wel? Sommige grote den
kers vinden van niet. ,,Plato dacht
bijvoorbeeld dat de geest en het li
chaam gescheiden waren en dat de
geest als het ware opgesloten zat
in het lichaam'', aldus Jolij. ,,En
veel Oosterse filosofen stellen dat
jouw bewustzijn onderdeel is van
Of je nu gewoon je baantjes in een zwembad trekt
of soms een duik neemt in een van de vaarten, meren
of vennetjes in de buurt: zwemmen kan altijd én
overal en is goed voor zowel lichaam als geest.
Topwetenschappers geven in dit toegankelijke boek
antwoord op vragen over conditie, techniek, voeding
en beloning, en prominente zwemmers vertellen
over hun liefde voor deze sport.
®Kijk op de site bij
pzc/wetenschap
GO ZATERDAG 22 JANUARI 2022
niet saai
MERLE RUIJGROK
FOTO GETTY IMAGES
Johan van Veen.
Zijn Deltaplan
verdween in
een lade.
De Deltawerken,
geesteskind van Jo-
han van Veen, wer
den na de Waters
nood van 1953
alsnog in hoog
tempo uitgevoerd.
FOTO'S ANP, NATIONAAL
ARCHIEF
Carel Enkelaar
wilde een echt
Journaal.
Annie M.G.
Schmidt ruziede
met de Vara.
Egidius Joosten,
grondlegger van
betaald voetbal.
