'De sfeer was: dit hoort er gewoon bij'
15
De affaire-Gosschalk
De meeste meldingen
die we krijgen zijn niet
zo ingewikkeld
Niet-fysieke
seksuele
intimidatie
Fysiek
seksueel
geweld
Online
seksuele
intimidatie
Die onthullingen leidden tot een veel
breder debat, want de affaire-Gos
schalk stond niet op zich. ,,Het stond
ook symbool voor een hele cultuur die niet
oké was, en die veranderd moest worden",
zegt Marina Wijn, een castingdirector die
lang in het bedrijfvan Gosschalk werkte.
Wat die cultuur was: ,,Eentje waarin veel
mensen zich niet bewust waren van gren
zen. Acteren is een heel fysiek beroep, dus
het risico dat je over elkaars grenzen heen
gaat, ligt op de loer. Als daar geen bewustzijn
over is, is dat heel gevaarlijk."
Acteur Reinout Bussemaker (62) merkte in
de jaren 80 op de toneelschool hoezeer het
overschrijden van fysieke grenzen verbon
den leek met het acteerwereldje. ,,De sfeer
was heel erg van: dit hoort er gewoon bij. Ik
was gelukkig dapper genoeg om te besluiten
dat ik daar niet aan mee wilde doen."
Bussemaker is bestuurslid van de belan
genvereniging voor acteurs, de ACT. Die
zette zich de laatste jaren in om te komen tot
een cultuuromslag. Zo kwam er een cam
pagne die acteurs en actrices oproept om zich
uit te spreken als er 'dingen gebeuren die niet
kloppen'. ,,Dat kan fysiek grensoverschrij
dend gedrag zijn, maar ook pesten."
Daarnaast deed de 'intimiteitscoördinator'
zijn intrede. ,,Die is erbij als er op de filmset
een intieme scène wordt opgenomen. Ac
teurs en actrices kunnen hierom vragen, ik
heb de indruk dat het vaak ook gebeurt."
Ook bij het casten voor series en films
leidde het gebeuren rond Gosschalk tot grote
veranderingen, zag Marina Wijn. Het kan
toor waar Gosschalk werkte, Kemna Casting
(nu Post Castelijn Casting), maakte tot 2018
de dienst uit. ,,Nu zijn er veel meer verschil
lende bureaus. Dat is belangrijk, omdat er
niet meer één machtige partij is waarvan je
als acteur of actrice afhankelijk bent. Er is
ook een vereniging opgericht, de Dutch Cas
ting Society, en alle leden daarvan onder
schrijven een gedragscode. Daarin staat bij
voorbeeld in dat een casting altijd moet
plaatsvinden met een derde persoon erbij, en
dat naakt gaan of vergaande fysieke hande
lingen niet plaatsvinden tijdens een auditie."
De affaire-Gosschalk leidde ook mede tot
de oprichting van Mores Online, een centraal
meldpunt voor ongewenste omgangsvormen
in de creatieve en culturele sector. Sinds de
kunnen wijzen op ongewenst gedrag een
plekje krijgen. Op die manier ontstaat er een
veel completer beeld van de heersende cul
tuur."
Acteur Reinout Bussemaker merkte in de
acteerwereld dat de onverkwikkelijke ont
hullingen iets in gang hebben gezet dat blij
vend lijkt. ,,De bewustwording is enorm toe
genomen. Je hoopt dat daders daardoor ook
eerder nadenken als ze gedrag dreigen te ver
tonen dat niet door de beugel kan. Maar dat
heeft tijd nodig."
Castingdirector Marina Wijn ziet om zich
heen dat regisseurs zich meer bewust zijn
van de kwetsbare positie van een acteur. ,,Ze
zijn zorgvuldiger, willen niet beticht worden
van iets. Ik geef les op de toneelschool. Daar
is nu veel meer aandacht voor het werkveld
waarin studenten terechtkomen, ze worden
er beter op voorbereid. Allemaal winst ten
opzichte van vroeger."
En toch, zeggen dat alles opgelost is, gaat
veel te ver. Wijn: „Sowieso zijn er de slacht
offers die nog lang niet klaar zijn met wat er
met ze is gebeurd. De angst en schaamte is
nog steeds heel diep geworteld."
Acteur Reinout Bussemaker stipt ook de
gevolgen van de coronacrisis aan. ,,Het is niet
makkelijk om aan werk te komen. Stel dat je
een acteur van 18, 19, 20 jaar bent: hoe stevig
sta je in je schoenen als er iets gebeurt dat je
niet zint?"
Gosschalk trok zich in 2018 terug uit de
filmwereld. Met één slachtoffer kwam hij na
een mediationtraject tot 'overeenstemming'.
Er lopen geen strafrechtelijke zaken tegen
hem.
oprichting in 2018 kwamen er meer dan
200 meldingen binnen, zegt voorzitter Janke
Dekker. ,,En vooral het laatste jaar zaten daar
veel echt serieuze zaken bij."
Dekker bestrijdt de stelling dat fysieke
grenzen bij bijvoorbeeld acteren of dans zo
ingewikkeld zijn, dat ze kunnen leiden tot
onbewust ongewenst gedrag. ,,De meeste
meldingen die wij krijgen zijn helemaal niet
zo ingewikkeld, daarbij is heel duidelijk dat
er dingen gebeurd zijn die gewoon niet in de
haak zijn."
De voorzitter van het meldpunt adviseert
om onderzoeken naar aanleiding van het
schandaal rond The Voice 'zo breed mogelijk
op te zetten'. ,,Focus niet alleen op de zaken
die geschikt zijn voor het strafrecht, maar ga
voor een onderzoek waarin alle signalen die
GO ZATERDAG 22 JANUARI 2022
Jonge vrouwen worden
er relatief het vaakst
mee geconfronteerd:
33 procent van de 18-
tot 24-jarige vrouwen
gaf aan niet-fysieke
seksuele intimidatie te
hebben meegemaakt.
Niet-fysieke seksuele
intimidatie kan verschil
len van seksueel ge
tinte opmerkingen tot
het moeten aanschou
wen van seksuele han
delingen.
Net als bij niet-fysieke
seksuele intimidatie zijn
vrouwen vaker slacht
offer dan mannen, en
jongeren (met name
18- tot 24-jarigen) va
ker dan ouderen.
Jonge vrouwen maken
fysiek seksueel geweld
het vaakst mee:
22 procent van de 18-
tot 24-jarige vrouwen
is in het afgelopen jaar
slachtoffer geweest.
Fysiek seksueel ge
weld: vormen van sek
suele intimidatie en
seksueel geweld waar
bij lichamelijk contact
plaatsvond, variërend
van ongewenste aanra
kingen tot verkrachting.
Vrouwen zijn vaker
slachtoffer dan man
nen; jongeren vaker
dan ouderen. Vooral
jonge vrouwen worden
er relatief vaak mee
geconfronteerd: van
de 16- tot 18-jarige
vrouwen gaf 29 pro
cent aan de afgelopen
12 maanden met online
seksuele intimidatie
te maken te hebben
gehad.
Online seksuele
intimidatie: hierbij gaat
het om ongewenst sek
sueel gedrag dat via het
internet, bijvoorbeeld
via sociale media,
whatsapp, (video)chat
of e-mail, plaatsvond.
Voorbeelden zijn verve
lende seksueel getinte
opmerkingen of ge
dwongen worden om
online seksuele hande
lingen te verrichten.
(CIJFERS CBS)
De affaire rond castingdirecteur, produ
cent en regisseur Job Gosschalk in 2017
liet in acterend Nederland een bom bar
sten die gelijkenissen vertoont met wat er
nu rond The Voice of Holland gebeurt.
Gosschalk zou jonge acteurs tijdens audi
ties onzedelijke voorstellen hebben ge
daan, zo zouden zij zich hebben moeten
uitkleden en zichzelf betasten.
- Chris van Mersbergen
