P ESA, Nasa maken plannen
18
De ruimte rond de aarde verVuilt in zo'n rap tempo dat het wachten is op
Ongelukken. Restanten van de ruimtevaart kunnen belangrijke satellieten -
en zelfs het ruimtestation ISS, ernstig beschadigen. Wetenschappers -
waarschuwen voor een kettingreactie die alle ruimtevaart kan ontregelen. -
'Rond de aarde
begint het op het
wilde westen te
lijken'
»t f i
HANS VAN ZON
e ruimte
is geen
prullen
bak! Het
is hoog
tijd hier
iets aan
te doen'', waarschuwt de Ameri
kaanse geoloog James Head. Vol
gens de astrofysicus Jonathan
McDowell begint het rond de
aarde 'een beetje te lijken op het
wilde westen' en worden de ge
varen ervan ernstig onderschat.
Sommige astronomen schetsen
al een doemscenario van 'Satur-
nusachtige ringen' vol ruimteaf-
val rond onze planeet.
Het probleem van het ruimte-
afval rond de aarde wordt ook al
leen maar groter omdat steeds
meer landen aan ruimtevaart
doen en het aantal satellieten fors
blijft groeien. Nu zijn dat er al
zo'n zesduizend waarvan 60 pro
cent is afgeschreven als ruimte
schroot. Er komen er nog duizen
den bij. Verwacht wordt dat tot
2028 er elk jaar duizend kunst
manen in een baan om de aarde
zullen worden gebracht. Het
wordt druk rond onze planeet.
Alle nieuwe technologie loopt
het gevaar om op een stukje van
de ruim zes miljoen kilo aan
ruimteafval te botsen. Volgens
schattingen van de Europese
ruimtevaartorganisatie ESA cir
kelen er 34.000 objecten rond de
aarde die groter zijn dan 10 centi
meter. Meer dan 900.000 brok
stukken meten 1 tot 10 centime
ter en 128 miljoen zijn een milli
meter tot een centimeter groot.
Al die objecten draaien met een
snelheid van 29.000 kilometer
per uur rond de aarde. Botsingen
met ruimteafval, hoe klein ook,
kunnen daarom fataal zijn voor
alle kunstmanen en de twee
ruimtestations, ISS en Tiangong
die China aan het opbouwen is.
Vlekje verf
„Ruimteafval kan een grotere
schade aanrichten dan de meeste
moderne wapens op aarde'', con
cluderen Australische onderzoe
kers. ,,Als een vlekje verf van drie
millimeter een raam zou hebben
geraakt van een ruimteveer, dan
had dat het bijna 5 centimeter
dikke pantserglas helemaal kun
nen doorboren.'' Volgens de
Amerikaanse ruimtevaartorgani
satie Nasa kan een brokstukje
van een centimeter in diameter
door de wand van een ruimte
schip gaan. Als het stukje 10 cen
timeter groot is, dan is het ge
daan met het ruimteschip.
Kleinere stukjes kunnen al
fataal zijn voor satellieten. Bij
voorbeeld als een zonnepaneel
wordt geraakt, kan de energie
voorziening geheel of gedeelte
lijk stilvallen. In 2016 verloor de
ESA-kunstmaan Copernicus
Sentinel-1A, gebruikt voor obser
vatie van de aarde, aan energie
winning omdat een stukje ruim
tepuin van een millimeter in
doorsnee een zonnepaneel trof,
zo bleek uit camerabeelden.
In het uiterste geval kan ruim
teschroot zelfs op de aarde
schade aanrichten. In 1969 raak-
ten bemanningsleden van een
Japans schip gewond door in
slaand ruimtepuin, in 1997 over
kwam een vrouw in Oklahoma
hetzelfde.
Niet alleen afgeschreven en
verongelukte satellieten zorgen
voor ernstige vervuiling. Een
deel van het ruimteschroot be
staat uit delen van de raketten
waarmee vluchten zijn vertrok
ken van de aarde, of uit puin van
geëxplodeerde raketten. Draagra-
ketten bestaan uit verschillende
trappen. De onderste trappen
worden het eerst afgestoten en
vallen terug in zee of verbranden
in de atmosfeer. Maar de boven
ste blijven soms rond de aarde
cirkelen, met een snelheid van
soms wel 10 kilometer per se
conde. Juist in de lage en middel
hoge banen tot 1000 kilometer,
waar zich de ruimtestations en
veel satellieten bevinden.
Zwaard van Damocles
Het zijn echter niet de kansen op
afzonderlijke inslagen die de
grootste angst inboezemen.
Sinds 1978 hangt het zogeheten
Kesslersyndroom als een zwaard
van Damocles boven de ruimte
vaart. Donald Kessler, werkzaam
bij Nasa en specialist in ruimte
afval, presenteerde toen de theo
rie dat een botsing kan leiden tot
een kettingreactie van botsingen,
waardoor nog meer ruimtepuin
ontstaat. In het ergste geval kan
de ruimte rond de aarde daardoor
zo vervuild raken dat die niet
meer te gebruiken is voor satel
lieten en zelfs voor lanceringen
van nieuwe ruimtemissies. In dat
geval raken navigatie, televisie
beelden en belangrijk weten
schappelijk werk verstoord. Nu al
wordt onderzoek met telescopen
vanaf de aarde bemoeilijkt door
ruimtevuil omdat brokstukken
zonlicht afbuigen naar de aarde
waardoor schittering ontstaat.
Nasa, ESA en andere ruimte
vaartorganisaties stropen nu de
mouwen op. Er ontstaan overal
initiatieven. Er zijn plannen om
ruimteschroot met 'zwepen' of
katapulten uit hun baan om de
aarde te slaan, om met magneten,
harpoenen en netten brokstuk
ken te vangen en die in de atmo
sfeer te laten verbranden.
Zicht op puin
Nasa en ESA brengen al met een
eigen telescoop vanaf aarde het
schroot in kaart. De Europese
ruimtevaartorganisatie wil ook
een telescoop in de ruimte bren
gen om nog beter zicht te krijgen
op het puin. Als de lidstaten er
dit jaar geld voor vrijmaken, wil
ESA de telescoop, in 2025 lance
ren. ,,Zij wordt ingezet op 600 tot
700 kilometer, waar zich het
ZATERDAG 15 JANUARI 2022 GO
W
N
SC
A
Afvalberg in., de ruimte
-
4
Grote afbeelding: weergave
van afvalbrokken groter dan
10 cm. Gemeten in 2019
Bron: ESA
