Coronacrisis: Adem in, adem uit...
O
Restwarmtenet komt
weer een stap dichterbij
11
MONDK/KFJe 2021
MONDK/KPJB 2022.
Scheldestromen
roeptop
ongebruikte
medicijnen
in te leveren
Daarom doet waterschap Schel
destromen een dringende op
roep om niet gebruikte medicij
nen, geneesmiddelen die over de
datum zijn, resten van een kuur
en voorverpakte spuiten in te le
veren. Dat kan in Zeeland bij 13
milieustraten, 24 apotheken en
36 apotheekhoudende huisart
sen. Medicijnresten vallen onder
klein gevaarlijk afval.
Nog te vaak worden medicijn-
resten in de vuilnisbak gegooid
of door de wc gespoeld. De zui
veringsinstallaties kunnen niet
alle werkzame stoffen van de
medicatie uit het afvalwater ha
len. Daardoor belandt een deel in
het oppervlaktewater, wat scha
delijk kan zijn voor planten en
dieren. Wie de medicijnen inle
vert, draagt bij aan een schoner
milieu en zorgt er bovendien
voor dat de kosten van de zuive
ring omlaag gaan.
Zelftests voor het coronavirus
worden op grote schaal gebruikt.
Deze kunnen gewoon bij het
restafval en hoeven dus niet bij
de apotheek ofde milieustraat te
worden ingeleverd.
CORDEJONGE
Monnikenwerk
p slot of open, besmet of
niet, geboosterd of onge-
prikt. Corona en de bijbe
horende maatregelen zijn we zat.
Als covid toeslaat en je pech hebt,
kan je gezondheid langdurig on
der druk staan. Het frustreert en
wat moet je?
Afgelopen maandag, 10 januari,
stond er in Trouw een artikel over
een Haags gezelschap dat krijst aan
zee om frustraties kwijt te raken.
En ik kwam de aankondiging te
gen van kunst in coronatijd van
Museum Veere, met een open po
dium. Maar nu nog niet. Zoals zo
veel even niet kan.
Coronamoeheid
Hoe blijf je de zin van alles inzien?
Misschien is levensbeschouwing
zo gek nog niet? Afgelopen zondag
hoorde ik een vrijzinnig predi
kante spreken over coronamoe
heid en een boekje van Pema
Chödrön - een boeddhistische
non en schrijfster. Zij citeerde uit
Als je wereld instort: 'Niets gaat ooit
weg voor het ons geleerd heeft wat
we moeten weten.' Het klonk me
in eerste instantie in de oren alsof
we niet leerbaar zijn. Maar wan
neer je beseft dat wij weldenkende
volwassenen zelf een wereld heb
ben gecreëerd waarin een virus -
meegaand in onze vliegbewegin
gen - ravage kon gaan aanrichten...
Dan zie je ook dat we kunnen
helpen met puinruimen. Of vraagt
boosheid en frustratie primair
aandacht? De voorganger legt,
wanneer ik haar spreek, langs
boeddhistische lijnen uit: ,,Een be
gin zou zijn: alles wat je overkomt
met een open hart waar te nemen,
omdat je nooit kunt veranderen
wat je verafschuwt, maar wel kunt
veranderen wat je omarmt."
Uitputtend
Oké, daar kauw ik op. Ik las zelfs
het boekje Als je wereld instort.
Maar, stel dat je je tot de 10 tot 20
procent van de mensen moet reke
nen die langdurig klachten hou
den na covid? Het dagboek van een
long covidpatiënt dat vorige week
in de PZC stond, schetste een
beeld van overleven. Douchen met
een hartslag van 190 slagen per
minuut is uitputtend en brainfog
is niet écht grappig, al probeer je te
lachen wanneer je appelstroop in
de koelkast staat en je kwark in
een koffiefilter schept.
Hoe doe je dat 'veranderen wat
je omarmt'? Ik luister. ,,Ieder mens
heeft een keuze, uiteindelijk komt
er ruimte voor genezing als je in
jezelf oplost wat onverwerkt is.
Liefde en aandacht voor jezelf kan
leiden tot genezing van de ziel.
Dat is een aanzet tot effectieve be
handeling. In het Bijbelverhaal van
Naaman waarover ik in de kerk
sprak, zie je dat zijn ego hem in de
weg zat. Toen hij daar overheen
stapte en zich ging baden in de
Jordaan genas hij. Jezus zegt ook
zo vaak 'je geloof heeft je behou
den'. Je moet wat in de weg staat
onder ogen zien en zonder voor
behoud kiezen voor wat anders
kan."
Ik blader in het boekje van Pema
Chödrön, die handreikingen geeft.
Ik denk na over het telefoonge
sprek. Mediteren ontspant mis
schien. Kun je dan helder denken?
Betere oplossingen vinden? Coro-
nagolven accepteren als eb en
vloed? Zou je voor genezing echt
een radicaal andere - spirituele -
weg moeten inslaan?
Twijfel
Ik twijfel en denk met een knoop
in mijn maag aan de vele mensen
die schijnbaar zelf hun heling in
de weg staan, terwijl ze niets
liever willen dan morgen gezond
opstaan. Ik voel dat ik graag over
iets minder lastigs had geschre
ven.
Als het aan het college van Ter-
neuzen ligt, wordt Hoek aangewe
zen als een pilot om dat te berei
ken wat in 2050 overal in Neder
land moet zijn gebeurd: van het
aardgas af om de CO2-uitstoot te
verminderen.
Met industriële restwarmte van
bedrijven in de Kanaalzone, zoals
Dow, Cargill en Yara, kunnen in
theorie alle gebouwen in de ge
meente Terneuzen worden ver
warmd. De conclusies van een
haalbaarheidsonderzoek van Quo
Mare sterken Terneuzen om er
mee verder te gaan. Een model
studie laat zien dat het goedkoper
is om een restwarmtenet te bou
wen en te exploiteren dan be
staande woningen op gas te laten.
Terneuzen denkt dat een rest-
warmtenet één van de grootste
kansen biedt om aan de doelstel
ling te voldoen om CO2-uitstoot
en het gebruik van aardgas flink te
verminderen. De bedrijven heb
ben veel restwarmte beschikbaar.
Het gaat vooral om water dat ge
bruikt wordt voor koeling. Nu
wordt dit water op een lagere tem
peratuur in de Westerschelde of
kanaal geloosd. Het zou prima ge
bruikt kunnen worden voor wo
ningen en bedrijven in Terneu-
zen. Niet alleen de inwoners zou
den er voordeel bij hebben, ook de
bedrijven varen er wel bij. Zij krij
gen op termijn te maken met een
CO2-belasting. Door hun warme
water beschikbaar te stellen, kun
nen ze 'CO2-credits' ontvangen.
Hoek staat te popelen. Toen
Kees Biesheuvel, innovatiemede
werker bij chemiebedrijf Dow
Terneuzen én inwoner van Hoek,
in oktober het plan toelichtte, zat
de protestantse kerk goed vol. Ook
wooncorporaties Clavis en Woon-
goed Zeeuws-Vlaanderen hebben
oren naar het plan. Terneuzen wil
nu tot een 'coalitie' van partijen
komen, die verder moet naden
ken over de aanleg van een rest-
warmtenet. De aanlegkosten wor
den geschat op 469 tot 595 miljoen
euro. Het plan komt begin febru
ari aan de orde in de vergadering
van de gemeenteraad.
fAONDK/KPJS 2020
V£fZSO£P£LeH
fAONDK/\?JS 2023
GO ZATERDAG 15 JANUARI 2022
MIDDELBURG
Zeeuwen leveren jaarlijks zo'n
13.000 kilogram aan medi-
cijnafval in. Op zich een mooi
resultaat, maar het zou nog
veel meer moeten zijn.
- Rolf Bosboom
HOEK
José Baars schrijft over religie en
kerken in Zeeland. Kijk voor haar
blog op pzc.nl/monnikenwerk.
- José Baars
Hoe hoger de gasprijzen, hoe
meer de inwoners van Hoek
hopen dat ze hun huizen zo
snel mogelijk kunnen verwar
men met restwarmte van buur
man Dow Chemical. Zo ver is
het nog niet, maar de aanleg
van een restwarmtenet komt
wel weer een stapje dichterbij.
- Raymond de Frel
