L
15
ACTUEEL
HET PUBERBREIN
Tieners die om acht uur fris en fruitig in de
schoolbanken schuiven? Vergeet het. Vroeg
opstaan is om meerdere redenen lastig voor
hen, zo blijkt uit onderzoek. 'In de puberteit
verschuift het slaap-waakritme.'
Jens Mol, Suzie van
den Bos en Sterre
van der Waal heb
ben geluk: hun
school mikte het
traditionele rooster
de prullenbak in.
Jens (17) weet het zeker. Als zijn
school, het Maerlant in Brielle,
anderhalfjaar geleden niet het
tien-uurrooster had ingevoerd,
met de eerste reguliere les om
09.45 uur, had hij nu niet in
havo-4 gezeten. „Sterker: waar
schijnlijk had ik zelfs mijn
mavo-diploma moeizaam gehaald.
Halfnegen was voor mij te vroeg.
Ik trok het niet, was vaak te moe.
Dat ging ten koste van de resulta
ten. Het ging niet best.''
Jens' ervaringen staan niet op
zichzelf. Natuurlijk zijn er uitzon
deringen, maar het gemiddelde
puberbrein past niet bij de traditi
onele roosters en schooltijden, zo
als veel scholen die hanteren.
,,Het slaap-waakritme ver
schuift in de puberteit'', verduide
lijkt Heleen Geubbels, verbonden
aan de Hersenstichting. ,,Tieners
slapen slechter en korter. Dat heeft
een lichamelijke oorzaak: de aan
maak van het slaaphormoon mela-
tonine raakt vertraagd, waardoor
zij later in slaap vallen. Ook spelen
sociale factoren een rol. Tieners
zitten vaak tot kort voor het sla
pengaan nog op hun telefoon. Die
geeft blauw licht af, wat de aan
maak van melatonine remt. Verder
zijn ze vaak 's avonds nog actief; ze
sporten, werken, gamen, spreken
fysiek en online af met vrienden.
Daardoor gaan ze later slapen. En
pubers piekeren vaker. Ook dat
houdt hen uit de slaap.''
Reflecteren
Vermoeide pubers om halfnegen
wiskundesommen of grammati-
De reguliere lessen
vinden tussen
09.45 en 14.30 uur
plaats
caregels uitleggen lijkt dan ook
weinig effectief. Het is niet de
enige reden waarom het Maerlant
latere aanvangstijden invoerde.
Het nieuwe rooster speelt in op
meerdere elementen van het pu
berbrein; er is meer lastig op deze
leeftijd, weet rector Anders Vink.
,,Reflecteren bijvoorbeeld. Dat
moeten leerlingen echt leren en
daarbij hebben ze hulp nodig. Wat
ook bij de biologische ontwikke
ling past, is dat ze niet allemaal
even ver zijn in hun ontwikkeling
en niet even goed in staat zijn zelf
een bepaalde mate van regie te ne
men over hun leren.''
De school wilde op een nieuwe
manier van werken overstappen.
Daarbij zouden leerlingen meer
grip krijgen op hun eigen leerpro
ces, intensieve coaching krijgen
van persoonlijk begeleiders en
zich kunnen inschrijven voor on
der andere extra scholing in vak
ken, als zij zelf of hun leerkracht
dat nodig achtten. Daarnaast
moesten de reguliere lessen na
tuurlijk doorgaan.
De school puzzelde en vond een
formule waarbij de reguliere les
sen tussen 09.45 en 14.30 uur
plaatsvinden en al het andere
daaromheen wordt gepland. Vroe
ger dan 09.15 uur schuift er nie
mand voor les in de schoolbanken.
Vink: ,,Zo maken we ruimte voor
individualiteit en houden we re
kening met het slaap-waakritme
van de leerlingen.''
Overvraagd
Ideaal, zou je denken. Het roept
zelfs de vraag op of we als maat
schappij, met wat tegenwoordig
bekend is over het puberbrein,
jongeren niet decennialang heb
ben overvraagd. ,,Misschien wel'',
zegt Anders Vink. ,,We hebben 150
jaar lang eenzelfde soort onder-
wijs gevolgd terwijl de tijden sterk
veranderden.''
Maar is later beginnen hét ant
woord? Heleen Geubbels wijst het
idee zeker niet af. ,,Maar wellicht
verschuift het waak-slaapritme
juist nog verder. Een optie is ook
de dag om half negen te beginnen
met buitengym of andere buiten
activiteiten. En wandel of fiets
naar school. Ook in ochtendlicht
zit veel blauw licht en beweging
helpt. Er ligt tevens een rol voor
ouders. Verminder de schermtijd
van je kind 's avonds. Breng dat
echter wel positief, benoem het
voordeel ervan op korte termijn.
Een puber kan risico's op langere
termijn moeilijk inschatten; ook
dat heeft een biologische oorzaak.''
Nooit meer terug
Pasklare antwoorden zijn er dus
niet, maar op het Maerlant valt
het nieuwe rooster in elk geval
goed. ,,Je hoeft niet vroeg op, ik
voel me uitgerust'', ervaart
havo-scholiere Sterre van der
Waal (13) uit Brielle. ,,Je komt
's ochtends niet meer gehaast en
half slapend aan'', vult vmbo-
scholiere Suzie van den Bos (15)
uit Vierpolders aan.
De effecten op de studieresul
taten zijn nog niet bekend. Er zijn
nog geen resultaten van onder
zoek omdat het rooster nog maar
kort draait en de lockdowns er
doorheen kwamen. Rector Vink
meent dat de ervaringen naar
meer smaken. ,,Het is zeker de
bedoeling dat wij dit rooster conti
nueren.''
Dat lijkt Jens, Sterre en Suzie
een prima idee. Terug naar de
oude tijden? ,,Liever niet'', stellen
beide dames. En Jens: ,,Ik wil nóóit
meer anders. Ik haal nu veel meer
uit de lessen. Dit rooster heeft me
enorm geholpen.''
GO DONDERDAG 13 JANUARI 2022
Begin
later op
schoo
TEKST CLAUDIA LANGENDOEN FOTO'S JAN DE GROEN
Sterre van der Waal (met rode trui), Suzie van den Bos en Jens Mol willen niet meer terug naar de
oude, vroege tijden. 'Ik haal nu veel meer uit de lessen.'
- Anders Vink,
rector Maerlant, Brielle
