12
ACHTERGROND
GELIJKE START
In de ideale wereld is onderwijs 'de grote gelijkmaker':
ieder kind moet kunnen uitgroeien tot een gelukkige,
economisch succesvolle volwassene. Toch lukt dat
steeds minder goed in Nederland. Waarom?
En ook: hoe moet het dan wel?
gnieska* (9) is
een vrolijke
meid. Behulp
zaam, onder
nemend,
geinig koppie.
Toch gaat het
niet goed op school. Als dochter
van Poolse arbeidsmigranten is ze
sinds haar 4de in Nederland, en
ondanks een taalachterstand praat
ze honderduit, met een aandoen
lijk Haags/Pools accent. Thuis
spreken ze Pools; haar alleen
staande moeder vertrekt iedere
ochtend om zes uur met een busje
naar haar werk in het Westland.
De kinderen, 6, 9 en 11, zorgen zelf
dat ze met gevuld broodblik om
half negen op school staan.
Althans, in theorie. De praktijk
is dat Agnieska nogal eens een
tram mist. En zonder eten op
school verschijnt. Jufs noodrant
soen - ontbijtkoeken en 'gezonde'
repen in een laatje - biedt dan
uitkomst. Aan het slaaptekort van
Agnieska, de slechte huisvesting,
de psychische problemen van
moeder en het feit dat het 'te duur'
en 'gedoe' voor mama is om aan de
grootste wens van Agnieska (lid
worden van de voetbalclub) te vol
doen, kan de juf weinig doen.
Monster
Kansenongelijkheid is een veel
koppig monster, weet directeur
Gerard van Vliet van de Haagse
Jeroenschool, een kleurrijke basis
school in Spoorwijk, een wijk met
veel arbeidsmigranten. Zijn school
scoort bijna maximaal (39,7 op de
40) op de 'achterstandsscore'. Een
school die hoog scoort, krijgt extra
geld van het Rijk én van de ge
meente Den Haag. Daar komen
nog onder meer de gelden bij om
corona-achterstanden te bestrij
den (Nationaal Programma
Onderwijs, de 'NPO-gelden'). Van
Vliet: ,,Grof gezegd is een derde
deel van ons schoolbudget 'achter-
standsgeld': we zitten als kleur
rijke school nou eenmaal in een
ingewikkeld gebied.''
Het betekent ook dat een witte
school met veel hoogopgeleide
Zet je een minkukel
voor de klas, dan
heb je nog niks aan
al die miljoenen
ouders een derde minder budget
heeft vergeleken met de Jeroen
school. Of dat eerlijk is? En of het
helpt, al dat extra geld? Daar heeft
Van Vliet wel ideeën over. Simpel
gesteld: er is geld zat, maar een
enorm tekort aan - professionele -
handjes. Van Vliet: ,,We kampen
momenteel met twee onderwijs-
rampen, corona en het lerarente
kort.'' Op zijn school zijn al vanaf
augustus drie fulltime vacatures
die maar niet vervuld raken.
Van Vliet: ,,En in zeven groepen
geven leerkrachten les die 'anders
bevoegd' zijn.'' Voor alle duidelijk
heid: 'anders bevoegd' betekent
dat degenen die lesgeven geen
pabo-diploma hebben, maar
bijvoorbeeld onderwijsassistent,
zij-instromer-in-opleiding of
pabostudent zijn.
Kleinere klassen
Het lerarentekort in het basison
derwijs is niet exclusief Haags of
binnenstedelijk. Wel is de nood in
de binnensteden het grootst: in
Den Haag bedraagt het huidige
tekort 16 procent, in Amsterdam
15,3 procent en in Rotterdam
13,2 procent, terwijl het landelijk
gemiddelde 8,5 procent bedraagt
(cijfers december 2021).
Met de extra gelden kan Van
Vliet wel andere dingen doen om
zijn kinderen kansrijker te maken.
,,Wij hebben nu kleine klassen
met gemiddeld zo'n 21 leerlingen.
Uit alle internationale onderzoe
ken blijkt: kleinere klassen zijn het
meest efficiënte instrument om
tot betere leerprestaties te ko
men.'' Immers, de leerkracht heeft
dan meer tijd om leerlingen indi
vidueel te helpen. Disclaimer van
Van Vliet: dan moeten het wel
kwalitatief goede leraren zijn. ,,Al
krijgen we er nóg 6 miljoen euro
bij: als je een minkukel voor de
klas zet, heb je er nog niks aan.''
Het extra geld voor 'kwetsbare
scholen' geeft nog meer mogelijk
heden. Dankzij die financiële
steun haalt Van Vliet steeds meer
specialisten in huis: logopedist,
ouderconsulent, schoolmaat-
schappelijk werker, ergotherapeut
en psycholoog. Een heel bewuste
keuze, zegt hij.
Een van de grootste uitdagingen
in binnensteden is, zeker bij
nieuwkomers, het betrekken van
ouders bij de opvoeding van hun
kind. Van Vliet: ,,Dat veroordeel ik
niet, het is een gegeven. Veel men
sen hebben heel andere proble
men aan hun hoofd dan hun kind
helpen met huiswerk of 's avonds
een boekje voorlezen.'' En door
taalproblemen in combinatie met
DONDERDAG 13 JANUARI 2022 GO
oe kansri k
ben je in een
kleurrijke
TEKST LEO VAN MARREWIJK FOTO DAVID ROZING/HH
- Gerard van Vliet, directeur
Jeroenschool, Den Haag
