H
9
„Voordat we voldoende waterstof
hebben geproduceerd voor alleen de
industrie zijn we tien jaar verder.
Toch denken veel mensen dat er door
hun aardgasnet straks waterstof loopt
om hun huis te verwarmen. En die
wachten daarom met andere maatre
gelen. Huizen verwarmen kan ook
anders, voor de industrie is waterstof
de énige oplossing. Overheid, zeg dat
dan! Alle staal- en kunstmestfabrie-
ken, dat scheelt samen 17 megaton
CO2-uitstoot per jaar. Als we hon
derdduizend woningen energieneu
traal maken, hebben we een 0,4 me
gaton gewonnen, terwijl daar de na
druk op heeft gelegen.''
Samenwerking, visie en regie,
het blijkt ook cruciaal als Terpstra
spreekt over haar grote passie: recy
cling. Want producten maken met
duurzame energie is voor haar de
helft van het verhaal. De andere helft
is: producten maken van de resten
van oude producten. Niet alle broei
kasgassen uit de chemische industrie
vliegen namelijk door de fabrieks
schoorsteen. De meeste komen pas
vrij als de producten eindigen in de
afvalverbranding. ,,Neem een was
machine. Dat is eigenlijk een vorm
van koolstofopslag. Want hij is ge
maakt met fossiele brandstoffen. Als
hij na vijftien jaar aan het eind van
zijn levenscyclus is, en hij wordt ver
brand, dan komt CO2 vrij. Maar als je
het plastic en het metaal nou op
nieuw weet te gebruiken...'' Dus stel
nou eens dat een wasmachine zo in
elkaar wordt gezet dat-ie ook weer
makkelijk uit elkaar te halen is. Dat
bij een shampooflesje het harde
dopje van hetzelfde soort plastic is als
het zachtere flesje. Puurdere afval
stromen, dat zou echt helpen. ,,Als je
hergebruikt, zie je altijd dat de kwali
teit iets gaat afnemen. Hoe schoner
de stromen, hoe vaker je materialen
opnieuw kunt gebruiken.''
Als dit al ingewikkeld klinkt, dan
klinkt het toch nog makkelijker dan
het is. ,,Als jij nu vleeswaren koopt,
dan zit er zo'n schaaltje onder. Dat is
ook een vorm van plastic, maar met
zoveel troep door elkaar heen dat dit
totaal niet gerecycled kan worden'',
zegt Minnesma. ,,Afvalverwerkers
vragen nu aan de mensen die vlees
waren maken: kun je dat niet op een
ander soort schaaltje doen, zodat wij
het wel kunnen verwerken? Maar ja,
dan moet de supermarkt wel een
duurder schaaltje willen accepteren.
En de klant.''
Toch zijn Marjan Minnesma en
Willemien Terpstra optimistisch.
Terpstra: ,,Weet je, chemie is een wat
afstandelijk woord. Ik gebruik graag
het Engelse woord chemistry: che
mie tussen mensen. Wij brengen
niet alleen moleculen bij elkaar.
Wij staan als chemisch bedrijf aan
het begin van de productieketen. Nu
we eenmaal zijn begonnen, gaat het
snel.''
Ombouwen
Minnesma: ,,We weten al hoe we
waterstof maken met windenergie
en elektrolyse, je moet alleen steeds
meer waterstof maken. We weten al
hoe je ijzer uit ijzererts haalt met wa
terstof in plaats van met steenkool. Je
moet alleen die fabriek gaan ombou
wen. Dat geldt ook voor die circulaire
economie waar jij je zo voor inzet,
Willemien. Dat moeten we met z'n
allen gaan willen en de overheid
moet het in een aantal gevallen ook
gaan eisen.''
perfecte wereld. Die dan helaas nog
onbereikbaar is. In plaats van te gaan
voor de pragmatische tussenoplos
sing. Je moet gewoon beginnen.''
Subsidies? Waarom krijgt een
goedlopend internationaal bedrijf als
LyondellBasell subsidies?
,,Dat is alleen maar goed'', zegt
Minnesma meteen. Minnesma - in
derdaad de directeur van Urgenda -
en de topvrouw van het chemiebe
drijf zitten met hun verwachtingen
van de overheid vrijwel op één lijn.
Het grote verschil is nog dat het voor
Minnesma allemaal sneller moet,
voor 2030 liefst, omdat anders de
aarde toch gewoon met 2 graden op
warmt, met alle rampzalige gevolgen
van dien. ,,Bedrijven die schoner pro
duceren, zijn goed voor ons allemaal.
De vraag is: welk bedrijf gaat er voor
oplopen? Dat heeft daardoor name
lijk hogere kosten, zeker in het begin.
En dan werkt ons economische sys
teem helaas zo dat afnemers meteen
naar de goedkopere concurrent gaan.
Overheden moeten dus die koplo
pers helpen om te overleven. Als zij
eenmaal 'om' zijn, kan de rest met
regelgeving worden gedwongen om
het net zo goed te gaan doen als de
koploper'', zegt Minnesma. ,,Bedrij-
ven willen echt wel omgaan, ze wil
len alleen niet omvallen.''
De nieuwe installatie op de Maas
vlakte kostte LyondellBasell honder
den miljoenen euro's. Het kreeg 11
miljoen euro subsidie bij de start van
het project. Terpstra: ,,Dat relatief
kleine deel van het totaalbedrag was
voor ons management heel belang
rijk, om te zien dat de overheid dit
steunde. In Nederland konden wij
wel zeggen: het is the right thing to do,
maar het gesprek hierover begon tien
jaar geleden en toen was het thema
nog lang niet zo aanwezig als nu. En
met het geld konden we een deel van
de risico's afdekken.''
Het probleem bij reuzen als Lyon-
dellBasell is dat de nieuwe technolo
gie moet worden ingebouwd in be
staande fabrieken. En die draaien
volcontinu. ,,We kunnen alleen iets
doen tijdens groot onderhoud, dat is
eens in de zes jaar. En dan heb je zes
tot acht weken. Dus dan moet de ver
gunning er zijn, dan moet het geld er
zijn, dan moeten de projectplannen
klaarliggen. Bij ons project liepen
nog allerlei procedures toen we al
grote beslissingen moesten nemen.
Dat zijn risico's.''
Waterstof
En dat brengt het gesprek bij visie en
regie. Of het gebrek daaraan. 2021 was
ook het jaar waarin Tata Steel aan
kondigde van steenkool over te wil
len stappen op waterstof. Mooi, maar
waterstof is pas echt groen als die
wordt opgewekt met wind- of zon-
ne-energie. Dat kan, maar niet voor
alles en iedereen tegelijk. Minnesma:
Bedrijven willen
echt wel omgaan,
ze willen alleen
niet omvallen
GO WOENSDAG 12 JANUARI 2022
Willemien
Terpstra (l), di
recteur van
LyondellBasell
en Marjan
Minnesma,
directeur van
Urgenda.
FOTO ROBIN UTRECHT
- Marjan Minnesma,
directeur Urgenda
