•*-»-
•-
9
Reactie Gereformeerde Gemeenten in Nederland
Strijd voor erkenning
van het religieus
traumasyndroom
- I
dere was ik alles kwijt. Niet alleen
het contact met thuis werd verbro
ken. Alle familieleden lieten me in
de steek. Van mensen uit de kerk
heb ik nooit meer iets gehoord.
Plotseling was ik ontzettend een
zaam."
Marieke werd wakker in een we
reld die ze nauwelijks kende. Wat
ze mooi vond, wat ze goed kon: ze
wist het niet. Ze wist niet eens wie
ze was. ,,Je hoort een liedje op de
radio. Iedereen kent het, maar jij
hebt geen idee. Dat soort dingen
heb je de hele dag. Als je dan ook
nog eens geleerd hebt dat de wereld
buiten de kerk slecht is en je hebt
niet geleerd om emoties te tonen,
dan kun je je misschien voorstellen
hoe moeilijk ik het heb gehad."
Afkeurende gedachten
Ook over zichzelf had ze tijdens
haar eigen opvoeding niets dan af
keurende gedachten opgebouwd.
Zoals lotgenote en schrijfster
Franca Treur het omschrijft in haar
bestseller Dorsvloer vol confetti, die
ook gaat over het opgroeien in een
bevindelijk gereformeerd gezin: 'Ze
zijn gewend om eigenwaarde te
zien als een gebrek aan nederig
heid.' Met andere woorden: beeld
je maar niets in, je bent toch alleen
maar tot slechte dingen in staat.
Marieke: ,,Ik was bijna paranoïde
fvjo' - 'V-A -
opgevoed tegenover de 'normale'
wereld en ik vertrouwde niemand,
inclusief mezelf. Met die bagage
moest ik zelf een leven opbouwen."
Jaren later - Marieke had toen
mondjesmaat contact met haar fa
milie - scheidde ze. ,,Toen ik het
mijn moeder vertelde, legde ze
twee handen op mijn schouders.
'Jij belandt op de onderste plek in
de hel', zei ze. Alsof er een vloek
over me werd uitgesproken."
Het was de opmaat voor diepere
ellende. Marieke liep helemaal vast.
Eerst kwam de burn-out. ,,Als ik in
bed rechtop ging zitten, werd het al
zwart voor mijn ogen. Ik had aller
lei fysieke klachten, belandde zelfs
in het ziekenhuis. De arts zei dat ik
de weerstand had van een kanker
patiënt." Na de burn-out kwam de
depressie. ,,Ik heb heel, heel diep
gezeten." Uiteindelijk zocht ze
hulp. Na omzwervingen vond ze
Ik was bijna paranoïde
opgevoed tegenover de
'normale' wereld. Ik
vertrouwde niemand,
inclusief mezelf
iemand die haar begreep en die
haar - het kostte jaren vol bloed
zweet en tranen - leerde om patro
nen in haar hoofd te doorbreken.
,,Zomaar een klein voorbeeld. Als ik
een ander bed wilde kopen, was het
van: Ik heb het helemaal niet nodig,
ik heb toch al een bed? Het is duur,
waarom ben ik dat waard? Enzo
voorts. Dat is geen leven. Ik was al
tijd maar hard voor mezelf, had me-
zelfaangeleerd dat ik iedereen te
leurstelde. Omdat ik nooit bevesti
ging had gehad dat ik iets goed
deed."
Enorm boos
Ook voor emoties kwam er einde
lijk, en met horten en stoten,
ruimte. ,,Of ik boos ben geweest?
Wat dacht je? Ik ben enorm boos
geweest. Op mezelf, op mijn ou
ders, mijn familie, mensen uit de
kerk. Op iedereen. Omdat ik boven
de 30 was, en compleet in puin lag
door mijn jeugd, daar zoveel last
van had." Maar het werd beter. De
euforie die ze voelde toen ze alleen
een huis kocht, in de woonkamer
stond en besefte dat ze de muren
oranje kon verven, of paars, of
groen, wat ze maar wilde, die was
buitengewoon. ,,Juist dan realiseer
je je hoe verschrikkelijk onvrijheid
is." Sinds een halfjaartje is ze 'ont
slagen' van psychologische hulp.
Ze kent haar valkuilen, kan haar ge
voelens bespreekbaar maken en re
guleren. Het besef dat er misschien
duizenden jonge meisjes zijn zoals
zij ooit was, vindt ze heel erg. ,,Al
weet ik ook dat je het zelf pas erg
gaat vinden als je de ruimte hebt
om na te denken, vragen te stellen,
andere dingen te voelen."
Ze komt nog altijd bij haar ouders.
Dan doet ze een rok aan. ,,Maar mijn
kortere haar kan ik niet meer veran
deren, en mijn oorbellen houd ik
meestal ook in. Ik ben blij dat ik
weer oké contact heb met mijn va
der en moeder. Al zijn heel veel ge
spreksonderwerpen nog altijd ver
boden terrein." Haar ouders hebben
haar niet bewust willen beschadi
gen, dat besef is er inmiddels. Blijk
baar wisten en konden ze niet an
ders. Terugkijken doet Marieke lie
ver niet te veel meer. ,,Je hebt nu je
leven, dat probeer ik mezelf altijd
voor te houden. Elke dag dat je be
zig blijft met je verleden, is weer
een dag minder om te leven."
Hulp
GO DINSDAG 11 JANUARI 2022
w.
S:n
G Marieke: ,,Van
de ene dag op de
andere was ik al
les kwijt. Alle fa
milieleden lieten
me in de steek.''
FOTO KOEN VERHEIJDEN
'f—-
vVr+3 <f- V Vlii
Marieke is een gefingeerde naam.
Haar echte naam is bij de redactie
bekend.
Namens de Gereformeerde Ge
meenten in Nederland (GGIN)
laat Jan Dekker weten het ver
haal van Marieke 'met stijgende
verbazing' te hebben gelezen.
,,Ook al ken ik haar niet en al
hoor ik haar verhaal nu maar van
één kant, toch voel ik plaatsver
vangende schaamte als ik zie hoe
haar omgeving, zowel in het ge
zin als in de kerk, allerlei signalen
heeft gemist.''
Dekker: ,,Dit is zeker niet het alge
mene beeld van de jongeren en
gezinnen in onze kerk.''
Onbedoeld kunnen ouders te ver
gaan in het bieden van een warm
nest, stelt Dekker, voorzitter van
het deputaatschap psychosociale
Onder meer met het onlineplat-
form Dogmavrij, waar lotgenoten
hun verhaal doen en informatie
kunnen vinden, probeert Inge
Bosscha meer aandacht te krij
gen voor de problemen waar
kerkverlaters mee te maken kun
nen krijgen. Ze pleit voor erken
ning van het religieus traumasyn
droom (RTS), een psychologisch
klachtenbeeld dat werd beschre
ven door de Amerikaanse psycho
loog Marlene Winell.
RTS, dat niet als psychische stoor
nis te boek staat, wordt door Winell
als volgt omschreven: 'De conditie
die wordt ervaren door mensen die
worstelen met het loslaten van een
autoritaire, dogmatische religie en
die met schade van indoctrinatie te
maken krijgen. Ze gaan door een
fase van het uiteenvallen van een
persoonlijk, betekenisvol geloof en/
of zich losmaken van een begelei
dende gemeenschap en levensstijl.'
RTS overlapt volgens Bosscha, die
zelf ook uit een hechte kerkge
meenschap stapte, op een aantal
terreinen met een posttraumati
sche stressstoornis (PTSS). ,,Maar
RTS is veel meer. Het kan gaan om
identiteitscrises, problemen met lo
yaliteit, eenzaamheid, rouwproces
sen, geestelijke mishandeling."
Veel mensen die met dit soort pro
blemen kampen, hebben moeite
om goede psychologische hulp te
vinden, merkt Bosscha. „Hulpverle
ners zonder christelijke achter
grond beseffen vaak niet hoe groot
de impact van religie kan zijn, en
gelovige hulpverleners kunnen de
neiging hebben om iemands klach
ten te bagatelliseren."
Dogmavrij heeft een lijst met een
beperkt aantal hulpverleners dat
ervaring heeft met het klachten
beeld. ,,We zouden graag zien dat
deze problematiek bij meer psy
chologen bekend wordt, te veel
mensen kunnen geen geschikte
hulp vinden die wordt vergoed. Er is
vooral behoefte aan ex-gelovige
ggz-psychologen." Officiële cijfers
zijn er niet, maar Bosscha denkt
dat er in Nederland vele duizenden
mensen zijn die lijden aan RTS-ge-
relateerde klachten.
hulp bij de GGIN. ,,Dan wordt een
warm nest verstikkend. Binnen ons
kerkverband worden er om die re
den allerlei activiteiten georgani
seerd rond het thema opvoeden.
Wij willen er alles aan doen om te
voorkomen dat een jongere niet
zou durven aankloppen bij de ker
kelijke gemeente. Maar als ik afga
op het verhaal van Marieke, is de
drempel daar helaas toch te hoog
geweest.'' Dekker bevestigt dat
binnen de GGIN wordt geloofd dat
elk mens zondig is en geneigd tot
het slechte. ,,Maar dat betekent
niet dat een mens zich waardeloos
moet voelen. En dat mag niet het
enige geluid zijn. We leren ook dat
er een weg tot behoud is, een weg
van verlossing."
