serieuze valkuil
Wat zegt de wetenschap y vaii Nederland
Waarom kopen we steeds loten
als de winkans toch zo klein is?
Eureka! Stress zorgt voor blessures
Wiskundig gezien
is het geen
handige keuze
constateren en vragen stellen. Van
der Kolk geeft ook 'tips voor een ge
zonde meethouding'. Zijn eerste is:
meet met mate, meet niet teveel en
meet niet te weinig. De auteur be
roept zich daarbij op de statisticus
Hans Rosling: Zonder cijfers kun je
de wereld niet begrijpen, maar met
cijfers alleen ook niet.' Maar ook an
dere tips zijn het overdenken waard.
Van 'houd rekening met de context',
'verlies het doel niet uit het oog' tot
'zie cijfers als startpunt, niet als eind
punt'.
Bij die laatste tip wijst Van der Kolk
erop dat meetsystemen ook net als
gereedschap zijn. ,,In de handen van
een vaardige timmerman levert een
hamer andere 'resultaten' op dan
wanneer iemand met twee linker
handen het gereedschap hanteert'',
aldus de hoofddocent. Als het gereed
schap in goede handen is, kunnen
'cijfers helpen om een situatie beter
te begrijpen, maar ze zijn zelden zo
duidelijk dat na het zien ervan een
verder gesprek, verdere verkenning of
verdieping niet nodig is'. Bovendien
moeten we onszelf volgens hem blij
ven voorhouden dat niet alles wat er
toe toe doet is uit te drukken is in een
getal, in een kosten-batenanalyse.
,,Het feit dat iets maar lastig is te me
ten of kwantificeren, betekent niet
dat het niet waardevol is! En tegelijk:
als iets wél meetbaar is, betekent dat
nog niet dat dat er per se toe doet.''
Het is een van de conclusies die De
Meetmaatschappij tot zo'n waardevol
boek waardevol maakt.
Berend van der Kolk: De Meet
maatschappij. Waarom we alles me
ten en wat dat met ons doet.
Uitgeverij Business Contact
De meet-
maatschappij
De kans is groot dat je weer hebt misgegrepen bij de oudejaarstrekking van de verschillende loterijen. Hoe
groot is eigenlijk de kans dat je ooit nog wint?
SHANE BERGVIK
Laten we beginnen met de grote
klapper: de jackpot. Hoe groot is
de kans dat jij die ene hoofdprijs
mee naar huis neemt? Dat hangt af
van hoeveel mensen er meedoen,
of beter gezegd: hoeveel loten er
verkocht worden. In het geval van
de oudejaarstrekking van de
Staatsloterij waren dat er in 2020
zo'n 7 miljoen. De kans om de
hoofdprijs te winnen is dan ook 1
op 7 miljoen. Je moet dus wel heel
veel geluk hebben om die binnen
te slepen. Op 'kleinere' prijzen
rond de 1 miljoen maak je meer
kans, maar nog steeds ongeveer 1
op 2,5 miljoen. Ter vergelijking: In
Nederland is de kans dat je door
bliksem geraakt wordt 1 op 3 mil
joen. De kans dat je een parel in
een oester vindt is 1 op 15.000. En
de kans dat jij in drie pogingen de
juiste pincode van iemand anders
raadt is 1 op 3333.
Hoe zit het dan met de nog klei
nere prijzen, zoals honderd euro of
een nieuw lot? ,,De kans daarop is
natuurlijk groter. Maar dit is vooral
ook een truc om mensen jaarlijks
mee te laten spelen. Immers, als de
loterijen meer prijzen weggeven
dan mensen loten kopen, zouden
ze niet meer bestaan'', zegt eco
noom Kim Fairley van de Univer
siteit Leiden.
Waarom doen mensen dan toch
mee als de kans op een echt lek
kere geldprijs zo klein is? Volgens
Fairley overschatten we de win-
kans gigantisch. Uit onderzoek
blijkt dat een gemiddeld persoon
denkt dat hij of zij een kans van 1
op 2500 heeft om de jackpot te
winnen, in plaats van 1 op 7 mil-
joen. Dat klinkt misschien gek,
maar dat is het niet volgens Fair-
ley. ,,Mensen zijn vaak heel slecht
in het inschatten van kansen in
extreme omstandigheden. Dat zie
je bij positieve situaties, zoals het
winnen van de loterij, maar ook
bij negatieve. Denk aan de kans
dat we slachtoffer worden van een
terroristische aanslag. Voor ex
treme situaties is vaak veel aan
dacht. Je hoort het bijvoorbeeld in
het nieuws of mensen praten er
over bij de kapper. Dat zorgt er
voor dat jij je makkelijker kunt
voorstellen dat het jou ook zou
kunnen gebeuren.''
Dat optimisme wordt bij lote-
rijen nog eens extra gevoed door
dat we de winkansen niet bereke
nen in het deel van het brein waar
je normaal je rekensommen
maakt. ,,Als we beslissen of we
meedoen aan de loterij wordt ons
beloningssysteem actief. Dit is ook
het gebied dat 'aangaat' als jij ver
liefd bent, iets nieuws koopt, of li
kes krijgt op sociale media'', ver
telt Fairley. Je bent in je hoofd dus
al bezig met de beloning. Hoe ho
ger de te winnen jackpot, hoe
meer we de kansen overschatten.
Kortom: wiskundig gezien is het
niet zo'n handige keuze om mee te
doen met de loterij. Je zult waar
schijnlijk meer verdienen als je
jaarlijks je lot verkoopt aan een an
der. Dat neemt natuurlijk niet weg
dat het wel heel leuk kan zijn om
mee te spelen.
®Kijk op de site bij
/wetenschap
Wekelijks vertelt een
wetenschapper over
haar eurekamoment.
Deze keer
sportpsycholoog en
bewegingsweten
schapper Afke van
der Wouw (48).
,,Als sportpsycholoog be
geleid ik sporters, teams
en coaches richting pres
taties en hoe ze deze kun
nen optimaliseren. Na
tuurlijk zijn zaken als een
goede conditie, kracht en
techniek van belang, maar
als je een topprestatie wilt
neerzetten, maar je moet
ook kunnen omgaan met
druk, je aanpassen aan
wisselende omstandighe
den. Ook communicatie
en concentratie worden
steeds belangrijker. De af
gelopen twee jaar was de
hele maatschappij in de
greep van corona en tij
dens die periode schreef
ik met collega Yara van
Gendt het boek Leren re
valideren. Tijdens het
schrijfproces zijn we ach
ter twee dingen gekomen
die met elkaar verbonden
zijn, een eurekamoment
in tweeën. Op de eerste
plaats blijkt zowel uit on
derzoek als in de praktijk
dat het aantal sportblessu
res door corona veel hoger
is dan normaal, soms wel
tot drie keer zo hoog. Dat
komt doordat we door de
lockdown eerst te lang stil
hebben gezeten en vervol
gens te enthousiast van
start zijn gegaan. Daar
naast kwamen we erach
ter dat niet alleen de toe
stand van spieren, pezen,
kapsels en gewrichten een
rol spelen bij blessures,
maar dat ook de mate van
stress die iemand ervaart
van invloed is op het ont
staan van blessures en op
hoe lang je geblesseerd
blijft. Het blijkt dat meer
dan 80% van de langdurig
geblesseerde sporters in
de maanden voorafgaand
aan hun blessure een big
life event heeft meege
maakt, zoals de geboorte
van een kind, een sterfge
val of scheiding. Stress
kost energie en door co
rona zitten we al twee jaar
min of meer in een conti
nue vorm van onzeker
heid. Het steeds moeten
aanpassen kost energie
die je vervolgens niet in je
herstel kan stoppen waar
door de kans dat je gebles
seerd raakt groter wordt.''
- Jim Jansen
Wetenschap wordt gemaakt in samenwerking met NCWStiGfltiSt en met U
GO ZATERDAG 8 JANUARI 2022
L11^19
FOTO ROB ENGELAAR
