Op kwart basisscholen worden naaktfoto's verspreid
Buurlanden schieten Tokajev militair te hulp
15
OPSTAND
OUD-DIPLOMAAT VERKLAART MILITAIRE STEUN BUURLANDEN IN AUTORITAIR GELEID KAZACHSTAN
Russische soldaten helpen de orde te herstellen in
het roerige Kazachstan. Oud-topdiplomaat Klaas
van der Tempel krijgt er de laatste dagen veel
vragen over.
Drie jaar lang was Van der
Tempel ambassadeur in
de voormalige Sovjetre
publiek Kazachstan.
Vijftien jaar geleden was
dat alweer, maar vanuit het Friese
Oudehorne volgt hij belangstellend
de ontwikkelingen.
In zijn rijke carrière was Kazach-
stan het land dat hem de meeste tijd
kostte om te leren begrijpen, zegt
Van der Tempel. ,,Voor een buiten
staander is het complex, je moet je
verdiepen in de geschiedenis, de geo
grafische ligging en de cultuur. Als
vrienden mij naar mijn eerste in
drukken vroegen, zei ik dat het een
combinatie was van Dzjengis Khan
en Stalin. Een hele autoritaire cul
tuur, dus. Ik heb meer opstanden ge
zien, maar wat er nu gebeurt is om
vangrijker. Ik vroeg Kazachen wel-
eens waarom ze zo bang waren voor
democratie. Dan antwoordden ze:
'Als nomaden bewoonden wij altijd
de steppe, daar werden we regelmatig
overrompeld door vijanden'. Daar
mee bedoelden ze ook dat ze zich
moeilijk democratie konden veroor
loven omdat ze heel kwetsbaar waren
op de immense vlakte. Bergvolken
hadden het beter. Net als de Zwitsers
lieten die zich niet koeioneren door
een bepaalde leider. Dat lag histo
risch anders op de vlakke steppes."
De opstand die zich nu voltrekt be
gon om te hoge brandstofprijzen
maar inmiddels wordt geroepen om
vertrek van de heersende kliek van
de immer invloedrijke oud-president
Noersoeltan Nazarbajev. Dat er zo
keihard wordt gereageerd door het
regime, verbaast de oud-diplomaat
niet. ,,Bij de meeste ex-Sovjetstaten is
de nationale veiligheid het allerbe
langrijkst. En helemaal in Kazach
stan. Dus wordt er geschoten op de
monstranten van wie wordt gezegd
dat ze buitenlandse terroristen zijn.
Een klassieker uit het communisti
sche repertoire, zou je zeggen."
De inzet van Russische troepen
om de orde te herstellen roept veel
vragen op, merkt ook Van der Tem
pel. ,,Mijn broer uit Hoek van Hol
land belde me. Hij zei: 'De Russen!
Wat doen die Russen daar nou
weer?" Dat is een reactie van veel Ne
derlanders, denk ik. Zodra de Russen
zich bemoeien met een land in hun
buurt zal het wel niet goed zijn. Ik
wil daarmee niet per se zeggen dat
dit wel goed is, maar Kazachstan
heeft een grens van 9000 kilometer
met Rusland. Dus dan doe je niet
alsof je buurman niet bestaat. En een
beetje geschiedenis: in de 18de eeuw
hebben de Kazachen van toen de
Russen om hulp gevraagd, toen tegen
een Chinese invasie. Beide groot
machten zijn belangrijk voor Kazach
stan." Het land is al heel lang bezig
met een knap evenwichtsnummer
om overeind te blijven, vindt Van der
Tempel.
Kazachstan heeft nu binnenlandse
problemen, maar vanwege de vele
grondstoffen die het bezit (olie, gas,
uranium, ijzer en koper te over) is het
interessant voor de grote buren. Van
der Tempel: ,,Ze hebben de Russen
nodig tegenover China, maar ze wil
len niet weer de Russische dominan
tie die ze in de Sovjettijd hebben
meegemaakt. Nu heeft de regering
via de CSTO om Russische steun ge
vraagd. Die CSTO is de tegenhanger
van de Navo in die regio. Het is te
snel om te zeggen: daar heb je de
Russen weer en die arme Kazachen
worden onderdrukt. Dan moet je ook
weten dat Kazachstan bepaald geen
rechtsstaat is zoals wij die kennen.
Het is een autoritair regime. Ze kun
nen er daar zelf ook wat van."
In 24 procent van de gevallen ko
men leerlingen uit groep 7 en 8 al
(meermaals) in aanraking met on
gewenste naaktfoto's ofvideo's, via
bijvoorbeeld WhatsApp, Instagram
of TikTok, blijkt uit de ingevulde
vragenlijst. ,,Er waren foto's ge
maakt tijdens het douchen na de
gymles die later rondgingen", ver
telt een leerkracht van een Rotter
damse basisschool. Het aantal inci
denten is de afgelopen vijf jaar ook
verergerd.
In het voortgezet onderwijs komt
deze vorm van online shaming vaker
voor. Negen van de tien onder
vraagde zorgcoördinatoren melden
dat het speelt op hun school. ,,Het is
een maatschappelijk probleem dat
standaard moet worden opgeno
men in het lessenpakket. Dit zou
vanuit Den Haag geregeld moeten
worden", zegt een zorgcoördinator.
De meeste zorgcoördinatoren en
leerkrachten van groep 7 en 8 geven
C Pleidooi om er in
de klas met speciaal
lespakket aandacht
aan te besteden
aan dat ze incidenten als zorgelijk
of zeer zorgelijk ervaren. In totaal
vulden 595 docenten de vragenlijst
in, waarvan 410 leerkrachten uit
groep 7 en 8 van de basisschool en
185 zorgcoördinatoren uit het
voortgezet onderwijs.
Hoewel de meeste leerkrachten
en zorgcoördinatoren zeggen dat
hun school er wel eens aandacht
aan besteedt, bijvoorbeeld via een
gastles of een theatervoorstelling,
zijn scholen nu niet wettelijk ver
plicht om het op te nemen in de les
stof. Dat wil het nieuwe kabinet
veranderen.
Om leerlingen goed te kunnen
helpen, geven leerkrachten en
zorgcoördinatoren aan met name
behoefte te hebben aan geschikt
lesmateriaal en meer kennis. ,,Het is
echt belangrijk dat hier aandacht
aan besteed wordt", reageert de
missionair minister Arie Slob (Ba
sis- en Voortgezet Onderwijs en
Media). ,,Alles moet er nu op ge
richt zijn om in de volgende kabi
netsperiode, en wat mij betreft zo
snel mogelijk, dit af te ronden en
wettelijk te verankeren."
De tv-uitzending van Pointer
(KRO-NCRV) is zondagavond te
zien om 22.15 uur op NPO2.
GO VRIJDAG 7 JANUARI 2022
'Mijn broer zei: Wat doen
de Russen daar nou weer?'
Bob van Huët
Rotterdam/Oudehorne
Protesten in de Ka-
zachse stad Almaty.
G Veiligheidstroepen
worden ingezet te
gen demonstranten.
Bij Moskou (r) zijn
Russische troepen
klaar voor vertrek
naar Kazachstan.
FOTO'S AFP, EPA, REUTERS
Militairen van een al
liantie van buurlan
den zijn in Kazach-
stan aangekomen,
op verzoek van pre
sident Kassym-Jo-
mart Tokajev. Rusland
heeft 3000 militairen
gestuurd en ook an
dere landen zoals Ar
menië en Kirgizië stu
ren troepen om de re
gering te helpen. De
politie heeft gisteren
tientallen demonstran
ten in de Kazachse
stad Almaty doodge
schoten. De actievoer
ders probeerden vol
gens de politie over
heidsgebouwen binnen
te dringen, waarna
agenten hen onder
vuur namen. „Afgelo
pen nacht hebben ex
tremisten een aanval
ondernomen op over
heidsgebouwen en po
litieagenten. Tientallen
aanvallers zijn geëlimi
neerd", aldus een poli
tiewoordvoerder. Het
was de derde dag van
grootschalige protes
ten in Kazachstan.
Meer dan duizend
mensen zijn de afgelo
pen dagen gewond ge
raakt. De protesten
begonnen deze week
vanwege een, inmid
dels ingetrokken, ver
dubbeling van de gas-
prijs. Gas wordt veel
gebruikt als brandstof
voor auto's. President
Tokajev kondigde de
noodtoestand af en
schakelde de hulp in
van het door Rusland
geleide militair bond
genootschap (CSTO).
HILVERSUM
Een op de vier basisscholen
heeft te maken met het onge
wenst verspreiden van digitale
naaktfoto's van leerlingen. Dat
blijkt uit onderzoek van het jour
nalistieke platform Pointer
(KRO-NCRV) en DUO Onderwijs
onderzoek Advies.
- Edwin van der Aa
RUSLAND
MAPCREATOR
