E
II
ÏL.
Experts achten snel einde lockdown 'onwaarschijnlijk', wat zijn de
4
Een (veel) langere lockdown dan tot
vrijdag 14 januari, OMT-lid Jan Kluytmans
durft het niet uit te sluiten. ,,Het kan
meevallen. Maar ik maak me echt zorgen'',
zegt hij over de razendsnelle verspreiding
van de omikronvariant wereldwijd.
CORONA
Natuurlijk, er zijn heus positieve
dingen te vertellen over omikron.
Dat het virus zich met de nieuwe
variant niet of minder diep in de
longen lijkt te nestelen, waardoor
patiënten minder ziek worden. Dat
het aantal ziekenhuis- en ic-opna-
mes daardoor relatief lager is. Dat
de variant zich ook nog eens ra
zendsnel over Europa verspreidt,
zodat de bevolking in hoog tempo
meer immuniteit tegen het virus
opbouwt.
Deze signalen verleidden de Bel
gische topviroloog Marc van Ranst
tot de uitspraak dat hij zou wensen
dat omikron wereldwijd dominant
wordt. In Engeland, waar premier
De effectiviteit van
vaccins tegen de
omikronvariant is
aanzienlijk minder
Boris Johnson ervoor kiest om het
land grotendeels door te laten
draaien, hopen ze dat de positieve
berichten kloppen en de zorg niet
overstroomt raakt.
Als dat inderdaad het geval blijkt,
zal heel kritisch en sceptisch Ne
derland naar het Outbreak Manage
ment Team wijzen, beseft Jan
Kluytmans, OMT-lid en arts-mi
crobioloog aan het UMC Utrecht.
,,Maar als je de data bekijkt, moet je
concluderen dat als je de teugels nu
laat vieren, de risico's ontzettend
groot zijn. Wat Engeland doet, is in
mijn ogen te vergelijken met spelen
in het casino met een heel hoge in
zet. Als je mis zit, zijn de gevolgen
enorm.''
Kluytmans wijst op recente cij
fers over omikron uit Denemarken.
,,Daar zie je dat 0,7 procent van de
mensen met omikron in het zie
kenhuis belandt. Bij de deltavariant
was dat 1,1 procent. De gemiddelde
kans is dus kleiner. Maar als je ziet
hoe snel omikron nu rondgaat,
moet je je afvragen wat je daaraan
gaat hebben. Dat leidt nog altijd tot
heel veel ziekenhuisopnames.''
Het meest recente R-getal van
omikron in Nederland was 1,87. Dat
betekent dat elke geïnfecteerde Ne
derlander gemiddeld bijna twee
anderen besmette. ,,In Denemar
ken hebben ze onderzoek gedaan
naar de overdracht van omikron
binnen gevaccineerde huishou
dens, die is zeker twee tot drie keer
hoger dan bij delta'', zegt Chantal
Reusken, topexpert virologie bij
het RIVM. ,,Dat betekent dat de ef
fectiviteit van vaccins tegen het op
lopen van het virus aanzienlijk
minder is. Niet-gevaccineerden
hebben nog altijd een veel grotere
kans om in het ziekenhuis te belan
den, maar ook daarbij zie je de be-
Drukte in XXL-booster-
priklocatie in de Jaarbeurs
in Utrecht. GGD-medewer-
kers zetten de prik, waarna
men een kwartier plaats
moet nemen in de wacht
ruimte. foto robin utrecht
scherming door vaccinatie afne
men.''
In het rapport dat het OMT giste
ren naar buiten bracht, valt te lezen
dat de bescherming van de in de
eerste vaccinatieronde gezette vac
cins tegen het krijgen van corona
met ziekteverschijnselen na 25 we
ken of langer 'nog slechts enkele
procenten' is. Met een boostershot
kan die bescherming weer worden
opgekrikt met 65 tot 75 procent.
'Maar deze vaccineffectiviteit
neemt meer dan tien weken na de
booster ook weer af met 40 tot 50
procent', schrijft het OMT.
Daarmee kun je concluderen dat
omikron 'de escapevariant lijkt te
zijn waarvoor we zo vreesden', zegt
Kluytmans. ,,En ja, dan is het nog
steeds zo dat het uiteindelijk kan
meevallen. Maar als ik de besmet
tingsaantallen in andere landen zie,
denk ik: dit gaat wel heel erg hard.
En dan maak ik me toch echt zor
gen.'' RIVM-expert Reusken deelt
Het kabinet besluit komende
week of de lockdown na
14januari wordt verlengd. Het
is 'onwaarschijnlijk' dat wordt
geadviseerd om in één klap
met alle maatregelen te
stoppen. Wat zijn de opties bij
'stapje voor stapje'?
De Utrechtse hoogleraar Marc
Bonten (foto) komt vrijdag op
nieuw bijeen met het OMT, het
team van experts dat het kabinet
adviseert over de te nemen maat
regelen. Het OMT ziet nog veel ge-
vaar in de oprukkende omikron-
variant. Arts-microbioloog Bon
ten waarschuwt dat 'we er niet op
moeten rekenen dat de lockdown
verdwijnt'. „Het is onwaarschijn
lijk dat wij, als we op maan
dag zeggen dat een deel
van de scholen weer
opengaat, op vrijdag zou
den gaan zeggen: stop
maar met alle maatrege
len."
Volgens Bonten is Nederland
wat dat betreft ook door schade en
schande wijs geworden. ,,Twee
keer eerder hebben versoepelin
gen zich vertaald in forse stappen:
in juni én september, alleen beide
keren moesten we daar toch op te
rugkomen'', benadrukt Bonten.
,,Als het OMT tot versoepeling
komt, denk ik dat dit stapje voor
stapje zal zijn."
Dat beaamt collega
hoogleraar en viroloog
Bert Niesters volmondig.
,,Dat het stapje voor stapje
moet is wel duidelijk", al
dus de Groningse hoogle
raar. Het verbaasde hem dat het
kabinet maandag al kwam met het
besluit om basisscholen en middel
bare scholen weer te openen. ,,Met
dat besluit had ik ook gewacht tot
vrijdag, dan heb je meer data.''
Met grote belangstelling kijken
de experts naar de ziekenhuiscijfers
in landen waar de omikronvariant
grote aantallen besmettingen ver
oorzaakt, zoals Denemarken en het
Verenigd Koninkrijk. ,,Als de getal
len uit Engeland, Denemarken en
Frankrijk gunstig zijn, dan zou er
een stapje bij kunnen'', voorspelt
Bonten. ,,Dan ziet het er anders uit
dan bij het tegenovergestelde."
,,Het onderwijs willen we altijd
graag als eerste aan de gang heb-
ben'', verklaart Bonten de prioritei
ten. Dit zou kunnen betekenen dat
naast de basisscholen en middel
bare scholen waarvan het kabinet
maandag al besloot dat die vol
gende week weer open mogen, ook
het middelbaar en hoger onderwijs
weer opengaat. De beslissing van
maandag zal leiden tot meer be
smettingen, maar dat is een accep
tabel risico, zo oordeelde het OMT.
Ook omdat de besmettingscijfers
onder jonge kinderen afnemen.
Voor het mbo, hbo en de univer
siteiten vond het OMT de risico's
bij heropening maandag nog te
groot. ,,Bij de leeftijdsgroepen van
WOENSDAG 5 JANUARI 2022 GO
'Risico's enorm groot als je
Chris van Mersbergen
Bilthoven
- Chantal Reusken,
expert virologie bij het RIVM
1. Meer onderwijs weer open
