13
TWEEDE WERELDOORLOG
Tienduizenden vrouwen
werden tijdens de
Tweede Wereldoorlog
in Nederlands-Indië als
seksslavin misbruikt
door het Japanse leger.
De aangrijpende
getuigenissen van deze
'troostmeisjes' zijn nu
openbaar gemaakt.
Op 22 februari 1944 be
gint de ellende in het
Jappenkamp Gadengan
in Semarang (Java). ,,Er
kwam een hele deputa
tie Jappen het kamp in die onze
meisjes wilden weghalen voor de
bordelen", verklaart een vrouw na de
oorlog in haar proces-verbaal tegen
over de Nefis, de Nederlandse mili
taire inlichtingendienst.
Alle meisjes en vrouwen tussen 16
en 30 jaar worden opgeroepen naar
het kantoor van de kampcomman
dant te komen. Ze moeten een voor
een langs een tafel met Japanse mili
tairen paraderen.
Het is een vleeskeuring door een
'jury'. De Japanners grappen en grol
len. De jonge vrouwen moeten een
paar vragen beantwoorden. Achter
hun namen op de lijst wordt een
kruisje of een streepje gezet. ,,De
meisjes die er leuk uitzagen, ver
moedden niets en gingen zo naar het
kantoor, waar ze voor de keurings
commissie kwamen", verklaart de
getuige.
Gewillig
Het Nederlandse kamphoofd werkt
gewillig mee. ,,Ze deed alles wat ze
kon om het de Japanners naar de zin
te maken.''
Het is een veel voorkomend tafe
reel in de Japanse interneringskam
pen voor vrouwen en kinderen tij
dens de Tweede Wereldoorlog in Ne-
derlands-Indië. De Japanners ronse
len daar seksslavinnen in een wreed
en vernederend systeem van ver
krachting en dwangprostitutie, op
gezet voor de militairen die in de
stress van de oorlog 'troost' en 'gerief'
zochten.
De getuigenissen van deze 'troost
meisjes' en hun moeders zijn vastge
legd in processen-verbaal in het ar
chiefvan de Nefis. Ze zijn sinds 1 ja
nuari openbaar in het Nationaal Ar
chief.
In kamp Gedangan, waar in het
voorjaar van 1944 ruim 2300 vrou
wen en kinderen vastzitten, worden
in die week in februari in totaal twee
honderd meisjes voorgeleid aan de
commissie. Ze moeten drie keer voor
de commissie verschijnen. Sommige
meisjes takelen zichzelf toe om te
worden afgekeurd.
Aan het eind worden de namen
van de goedgekeurde meisjes voorge
lezen. Ze moeten direct hun spullen
pakken voor vertrek. Tijd om af
scheid te nemen van moeders, broer
tjes en zussen is er niet.
De wanhoop is groot. Oudere
vrouwen bieden zichzelf vrijwillig
aan voor de bordelen, sommigen om
de meisjes te redden, anderen in de
hoop op een luxer leven. Als de Ja
panners dat weigeren, komen de
vrouwen van Gedangan collectief in
verzet. ,,Alle vrouwen, moeders of
niet, besloten geen enkel meisje het
kamp uit te laten gaan.''
Gevaar afgewend
Terwijl Japanse militairen klaarstaan
om de meisjes mee te nemen, stor
men de vrouwen met stokken en gas-
pijpen op de Japanners af. De militai
ren lopen met hun klewang tussen
de joelende menigte door, maar het
lukt ze niet om de meisjes door de
poort te krijgen. „Gelukkig hebben
wij gezamenlijk het gevaar kunnen
afwenden, waarmee we onszelf plus
minus 1,5 jaar van erge terreur op de
hals haalden, maar de meisjes van
Gedangan waren gered."
Begin maart wordt alsnog een
groep vrouwen met hun kinderen in
de bus afgevoerd naar een bordeel.
Een van hen verklaart in haar pro
ces-verbaal dat haar werd verteld dat
ze moest werken in een restaurant.
Na drie dagen kwamen de Japanners
haar vertellen dat ze mannen moest
'ontvangen'. ,,Want dat hadden de
Amerikanen ook met hun vrouwen
gedaan", verklaart ze. ,,De reactie was
hevig, wij liepen met zelfmoordplan
nen rond, doch tenslotte hebben wij
berust en ons wel moeten overgeven.
De grootste angst was mishande
ling."
Haar 'klanten' zijn zowel burgers
als militairen. Die betalen 3 gulden
voor een uurtje en 7 gulden voor een
hele nacht. Sommigen slaan haar.
Eén keer in de week komt een Ja
panse arts langs om de vrouwen te
controleren op geslachtsziekten.
In kamp Halmaheira worden op
dezelfde wijze meisjes na een keu
ring naar een bordeel gestuurd. De
moeders protesteren bij de kamp
commandant, maar ze worden uit el
kaar gedreven. Ze vragen of een van
hen als begeleider mee mag, maar dat
wordt afgewezen.
We haalden ons
terreur op de hals,
maar de meisjes
van Gedangan
waren gered
Wrede Japanse
hoofdbewaker sloeg
tot bloedens toe
Na een week keert een 15-jarig meisje
terug naar het kamp, omdat ze 'te
jong' is. ,,Hetgeen ze daar had meege
maakt en gezien, zei ze, had ze liever
niet meegemaakt", aldus een getuige.
,,Verder durfde zij niets te zeggen
aangezien de Jappen hadden ge
dreigd nog meer meisjes door de
Kempeitai te laten weghalen.''
Activiste
Een van de afgevoerde vrouwen is de
dan 21-jarige Jeanne O'Herne, die na
de oorlog als activiste streed voor er
kenning en compensatie van de
'troostmeisjes'. Ze heeft met haar
moeder afgesproken dat als ze een
brief mag schrijven en er is iets ern
stigs aan de hand, ze haar naam zal
onderstrepen.
Later krijgen de moeders via de
kampcommandant een gezamenlijk
briefje van de meisjes, waarin die
vragen 'de mooiste kleren' op te stu
ren. Onder de naam van Jeanne staan
twee strepen.
Onderzoeksjournaliste Griselda
Molemans becijferde in 2020 in haar
boek Levenslang oorlog dat een half
miljoen vrouwen slachtoffer is ge
worden van verkrachtingen en
dwangprostitutie door Japans leger-
personeel. Onder hen waren 70.000
vrouwen in Nederlands-Indië. Met
de opbrengst financierde Japan zijn
oorlogsvoering. De 'troostmeisjes'
waren tot aan hun dood getraumati
seerd, kregen nooit erkenning of
compensatie, noch excuses.
L KVHSUK
GO WOENSDAG 5 JANUARI 2022
Aangrijpende getuigenissen
'troostmeisjes' nu openbaar
Tonny van der Mee
Rotterdam
Jeanne O'Herne
streed na de oorlog
voor erkenning en
compensatie van de
troostmeisjes.
- Getuigenis
Tijdens de oorlog werden vrou
wen en kinderen in aparte
kampen geïnterneerd. De om
standigheden in de burgerkam
pen waren erbarmelijk. Velen
sterven door honger, ziekte, uit
putting of mishandeling.
De processen-verbaal in het ar
chief van de Nefis zijn getuige
nissen van de wreedheden van
de Kempeitai, de Japanse mili
taire politie. Die maakte zich
schuldig aan lijfstraffen, marte
lingen en onthoofdingen.
De Japanners ontzagen ook
vrouwen en kinderen niet. In
kamp Gedangan kregen ze te
maken met het schrikbewind
van hoofdbewaker Kimura, bij
genaamd Jan de Mepper'.
Kimura was volgens zijn slacht
offers een 'beest'.
Hij sloeg vrouwen met een riem,
knuppel, stok, sabel, bajonet of
met de blote vuist. Na de oorlog
werd Kimura schuldig bevonden
aan oorlogsmisdaden. Hij werd
vervolgens in januari 1947 ge-
executeerd.
Bevrijde Chinese en Koreaanse 'troostmeisjes' op de Andaman-eilanden. fotos uit levenslang oorlog
